Ο διαρκής στρατηγικός στόχος της Τουρκίας για την Κύπρο

Η αποτελεσματικότητα των τουρκικών στρατηγικών επιλογών στην υπό εξέταση περίοδο, συμπίπτει με την ανάλυση του βαθμού στον οποίο οι συμφωνίες Ζυρίχης–Λονδίνου και η «δεσμευμένη» ανεξαρτησία, που αποτέλεσε απότοκο των ελληνοτουρκικών συνομιλιών, υπήρξαν σύμφυτες με τα τουρκικά συμφέροντα. Ειδικότερα με την σύναψη των συμφωνιών Ζυρίχης–Λονδίνου πέτυχε τα εξής: (α) επέστρεψε για πρώτη φορά πολιτικά και στρατιωτικά στην Κύπρο μετά το 1878, (β) απέτρεψε την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, (γ) εξασφάλισε υπερβολικά δικαιώματα για τους Τουρκοκύπριους τα οποία ήταν δυσανάλογα με τον πληθυσμό τους, (δ) έλυσε προσωρινά το θέμα τριβής της συμμαχίας (ΝΑΤΟ) το οποίο είχε μεγάλη σημασία για την ασφάλειά της.

Η Τουρκία παρόλο που δεν πέτυχε τον στόχο του γεωγραφικού διαχωρισμού και της διχοτόμησης δημιούργησε τις προϋποθέσεις για την μελλοντική επίτευξή τους. Σύμφωνα με το σχέδιο του Νιχάτ Ερίμ οι συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου δεν αποτέλεσαν το τελευταίο σκαλοπάτι των τουρκικών επιδιώξεων αλλά τον βατήρα εξόρμησης προς τον στόχο της διχοτόμησης της νήσου. Όπως αναφέρει ο Κρανιδιώτης «οι Tούρκοι δεχόταν τις συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου σαν ένα προκεχωρημένο φυλάκιο, από το οποίο θα εξορμούσαν αργότερα για να πραγματοποιήσουν τον στόχο στον οποίο συστηματικά απέβλεπαν από το 1956, και δεν ήταν άλλος από τη διχοτόμηση της Κύπρου» [18].

ΔΕΥΤΕΡΟ ΣΤΑΔΙΟ: ΕΠΙΤΕΥΞΗ ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΟΥ ΣΤΟΧΟΥ

Μετά την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, η τουρκική πλευρά προχώρησε στην υλοποίηση του βραχυπρόθεσμου στόχου. Η επίτευξη του de facto γεωγραφικού διαχωρισμού πραγματοποιήθηκε με την βίαιη δημιουργία θυλάκων, την κατάληψη εδαφών ως απότοκο της εισβολής, και την μετακίνηση πληθυσμών κατόπιν συμφωνιών. Ειδικότερα, λίγο μετά τα επεισόδια του 1963 άρχισε η έξοδος των Τουρκοκυπρίων από τα μικτά εδάφη προς την Βόρεια Κύπρο. Ο Γεννάρης μας δίνει μια πλήρης εικόνα υποστηρίζοντας ότι : «Υπό την βία των όπλων της ΤΜΤ οι Τουρκοκύπριοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους, γεγονός που στην συνέχεια η τουρκική προπαγάνδα παρουσίασε ως αποτέλεσμα “ελληνικών επιθέσεων”. Μέχρι την 31η Μαρτίου 1964 οι κάτοικοι δεκαεπτά τουρκικών χωριών και οι Τουρκοκύπριοι κάτοικοι τριάντα εννέα μικτών χωριών, στο σύνολο τους 9.310, αναγκάστηκαν από την ΤΜΤ να μετακινηθούν σε προκαθορισμένες περιοχές οι οποίες μετατράπηκαν σε θυλάκους. Δημιουργήθηκαν τριάντα εννέα θύλακοι εκ των οποίων ο πιο σημαντικός ήταν αυτός της Λευκωσίας-Κερύνειας. Περίπου το 60% των Τουρκοκύπριων ζούσαν σε αυτούς του θυλάκους, οι οποίοι κάλυπταν το 4% περίπου του εδάφους» [19].

Η δημιουργία θυλάκων ουσιαστικά ήταν ένα βήμα για την υλοποίηση του σχεδίου του de facto γεωγραφικού διαχωρισμού, καθώς το δεύτερο υπήρξε η τουρκική εισβολή. Όπως αναφέρει ο Τζερμίας «Η δημιουργία θυλάκων σφράγισε την εξέλιξη ως το καλοκαίρι του 1974 αποτελώντας κάτι σαν προμήνυμα της de facto διαίρεσης που επέβαλε η εισβολή της Άγκυρας» [20]. Παρόλο που η στρατιωτική εισβολή επισφράγισε τον γεωγραφικό διαχωρισμό, είχαν μείνει ορισμένες εκκρεμότητες οι οποίες επιλύθηκαν το αμέσως επόμενο διάστημα είτε υπό την μορφή συμφωνιών είτε με την βία. Κατά τον τρίτο γύρο των συνομιλιών της Βιέννης μεταξύ Κληρίδη και Ντενκτάς, από 31 Ιουλίου έως 2 Αυγούστου 1975, αποφασίστηκε η μετακίνηση των Τουρκοκυπρίων από το ελεύθερο τμήμα της Κύπρου προς τα κατεχόμενα. Αποτέλεσμα αυτής της συμφωνίας ήταν η μετακίνηση 8.033 Τουρκοκυπρίων [21]. Όπως αναφέρει ο Ζούρχερ, «Μετά την εισβολή, το νησί είχε στην πράξη διαμελιστεί. Οι Έλληνες που ζούσαν στον βορρά και οι Τούρκοι που ζούσαν στον νότο εγκατέλειψαν τα σπίτια τους. Πολλούς από τους Έλληνες κατοίκους απομάκρυνε ο τουρκικός στρατός με την απειλή των όπλων. Όλοι οι πρόσφυγες υποχρεώθηκαν τελικά να επανεγκατασταθούν στον αντίστοιχο τομέα» [22].

Χάρτης της Κύπρου
----------------------------------------------------------

Η επίτευξη του πολιτικού διαχωρισμού υλοποιήθηκε σταδιακά. Μετά την τουρκική ανταρσία το 1963 και την αποχώρηση των Τουρκοκυπρίων αξιωματούχων από τις δομές διοίκησης της Κυπριακής Δημοκρατίας, οι Τουρκοκύπριοι τον Μάρτιο του 1964, συγκρότησαν μια επιτροπή που την ονόμασαν «Γενική́ Επιτροπή́», η οποία τέθηκε υπό́ την ηγεσία του αντιπροέδρου Κιουτσούκ και ανέλαβε αυθαίρετα και παρά το Σύνταγμα, την άσκηση νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας ως προς τους Τουρκοκύπριους [23]. Σε δεύτερο χρόνο ως απότοκο της αποχώρησης της ελληνικής Μεραρχίας το 1967, η «Γενική Επιτροπή» αναβαθμίστηκε σε «Προσωρινή Τουρκοκυπριακή Διοίκηση» [24]. Η μετεξέλιξη της «Προσωρινής Τουρκοκυπριακής Διοίκησης» ήταν η «Αυτόνομη Τουρκοκυπριακή Διοίκηση», η οποία ιδρύθηκε μετά την εισβολή τον Σεπτέμβριο του 1974 και είχε διάρκεια πέντε μήνες καθώς τον Φεβρουάριο του 1975 ιδρύθηκε το «Τουρκικό Ομόσπονδο Κράτος της Κύπρου» [25]. Το 1983 ιδρύθηκε η «Τουρκική Δημοκρατία Βορείου Κύπρου», η οποία επισφράγιζε την de facto πολιτική διαίρεση καθώς έτυχε αναγνώρισης μόνο από την Τουρκία.