Πώς η Ρωσία έχει μετατρέψει την Ουκρανία σε πεδίο κυβερνο-μάχης

Κάθε μέρα φέρνει νέα δυσοίωνα σημάδια μιας επικείμενης ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Η Μόσχα έχει συγκεντρώσει πάνω από 100.000 στρατιώτες στα ουκρανικά σύνορα, έχει αποσύρει τις οικογένειες των διπλωματών από την ρωσική πρεσβεία στο Κίεβο, και έχει αναπτύξει στρατεύματα στην γειτονική Λευκορωσία για απρογραμμάτιστες κοινές στρατιωτικές ασκήσεις με τον λευκορωσικό στρατό, υποδηλώνοντας ότι θα μπορούσε να επιτεθεί στην Ουκρανία σε πολλαπλά μέτωπα.

Ο Πούτιν σε συνέντευξη Τύπου στη Μόσχα, τον Δεκέμβριο του 2021. Xose Bouzas / Hans Lucas / Redux
-------------------------------------------------

Οκτώ χρόνια αφότου η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία και υποστήριξε ένα αποσχιστικό κίνημα στην ανατολική Ουκρανία, ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, φαίνεται έτοιμος για άλλη μια εισβολή στον δυτικό γείτονα της Ρωσίας. Ως απάντηση στην συνεχιζόμενη ρωσική επιθετικότητα, το Κίεβο πλησιάζει ολοένα και περισσότερο το ΝΑΤΟ, το οποίο έχει προμηθεύσει τον ουκρανικό στρατό με όπλα, τακτική υποστήριξη, και στρατιωτικούς συμβούλους. Ο Πούτιν τώρα επιδιώκει να σταματήσει την επέκταση της συμμαχίας προς ανατολάς και να διασφαλίσει το εγγύς εξωτερικό της Ρωσίας, επαναδημιουργώντας την σφαίρα επιρροής που κάποτε απολάμβανε η Σοβιετική Ένωση. Οι προσπάθειες της Ουάσιγκτον να μεσολαβήσει για μια ειρηνική επίλυση του αδιεξόδου έχουν αποτύχει μέχρι στιγμής - και η Μόσχα έχει συνεχίσει την εμφανή πορεία της προς τον πόλεμο.

Οι επιχειρήσεις στον κυβερνοχώρο δεν θα είναι από μόνες τους αρκετές για να επιτύχουν τον απώτερο στόχο του Πούτιν να φέρει την Ουκρανία σταθερά στην σφαίρα επιρροής της Ρωσίας και να εμποδίσουν το ΝΑΤΟ να επεκταθεί στην αυλή της Ρωσίας. Προς τούτο, ο Πούτιν θα χρειαστεί να χρησιμοποιήσει συμβατικά στρατιωτικά μέσα. Αλλά οι κυβερνο-επιχειρήσεις μπορούν να δώσουν στη Μόσχα ένα πλεονέκτημα στο πεδίο της μάχης, να εμποδίσουν τις προσπάθειες της Ουκρανίας να ανταποκριθεί στρατιωτικά σε μια εισβολή, και να σπείρουν διχασμό και σύγχυση μεταξύ του ουκρανικού κοινού -όλα εκ των οποίων προμηνύουν δεινά για το Κίεβο.

ΚΥΒΕΡΝΟ-ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑ

Στην περίπτωση εισβολής πλήρους κλίμακας, η Ρωσία πιθανώς θα διεξαγάγει τρεις τύπους εκστρατειών στον κυβερνοχώρο, για να υποστηρίξει τους στρατιωτικούς της σκοπούς: επιχειρήσεις συλλογής πληροφοριών, επιχειρήσεις που στοχεύουν να διαταράξουν ή να εξαπατήσουν τον ουκρανικό στρατό, και ψυχολογικές επιχειρήσεις κατά του ουκρανικού κοινού. Οι πρώτες θα επιδίωκαν να παρακολουθήσουν τις στρατιωτικές επιχειρήσεις της Ουκρανίας. Υποκλέπτοντας τις επικοινωνίες μεταξύ των ουκρανικών στρατιωτικών μονάδων, οι ρωσικές υπηρεσίες πληροφοριών θα μπορούσαν να έχουν πρόσβαση σε αφιλτράριστες πληροφορίες για τις αναπτύξεις ουκρανικών στρατευμάτων, τις αμυντικές τακτικές, και άλλα θέματα επιμελητείας στο πεδίο της μάχης.

Εκτός από το να δώσει στην Ρωσία στρατιωτικό πλεονέκτημα, αυτού του είδους η επιχείρηση κυβερνο-κατασκοπείας θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει την Ρωσία να προετοιμαστεί για μια ενδεχόμενη κατοχή τμημάτων της Ουκρανίας. Με το να διεισδύσει στις βάσεις δεδομένων της ουκρανικής εθνικής αστυνομίας, η Μόσχα θα μπορούσε, για παράδειγμα, να ταυτοποιήσει και να εξουδετερώσει δυνητικούς ηγέτες μιας μελλοντικής εξέγερσης ή να εντοπίσει Ουκρανούς πολίτες που ίσως είναι πρόθυμοι να συνεργαστούν με τη Μόσχα σε μια μελλοντική φιλορωσική κυβέρνηση. Στην πραγματικότητα, η Ρωσία πιθανώς ήδη διεξάγει ορισμένες από αυτές τις επιχειρήσεις, στην προετοιμασία για μια πιθανή σύγκρουση.

Δεύτερον, η Ρωσία πιθανώς θα χρησιμοποιούσε επιχειρήσεις στον κυβερνοχώρο για να εξαπατήσει τον ουκρανικό στρατό ή να διαταράξει τις επιχειρήσεις του. Για παράδειγμα, Ρώσοι χάκερς θα μπορούσαν να στοχεύσουν τα δίκτυα διοίκησης και ελέγχου των ουκρανικών δυνάμεων, συμπεριλαμβανομένων αμφότερων των ασύρματων και ενσύρματων δικτύων επικοινωνιών τους, καθιστώντας δύσκολο για τους Ουκρανούς στρατιωτικούς ηγέτες να συντονίσουν τις αναπτύξεις των στρατευμάτων ή να κινητοποιήσουν αποτελεσματικά τους εφέδρους και τους εθελοντές. Η Μόσχα θα μπορούσε επίσης να διαταράξει τους μεγάλους ουκρανικούς παρόχους τηλεπικοινωνιών ή να στοχεύσει τις ψηφιακές βάσεις δεδομένων των κόμβων επιμελητείας του ουκρανικού στρατού, υπονομεύοντας την ικανότητα του Κιέβου να διανείμει εξοπλισμό και προμήθειες σε στρατιώτες και βοήθεια σε πολίτες. Εναλλακτικά, χάκερς θα μπορούσαν να επιτεθούν στα ουκρανικά δίκτυα ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας, διακόπτοντας τις πολιτικές πτήσεις και εμποδίζοντας την διεθνή στήριξη και βοήθεια προς την Ουκρανία.

Τέλος, η Ρωσία θα μπορούσε να διεξαγάγει ψυχολογικές επιχειρήσεις για να σπείρει σύγχυση και αμφιβολία στον ουκρανικό πληθυσμό, διαβρώνοντας έτσι την βούληση του κοινού να αντισταθεί στην ρωσική επιθετικότητα. Η Μόσχα θα μπορούσε, για παράδειγμα, να εξαπολύσει μια κυβερνοεπίθεση εναντίον του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας του Κιέβου, αφήνοντας εκατομμύρια ανθρώπους χωρίς θέρμανση ή ηλεκτρισμό στην καρδιά του βάναυσα κρύου χειμώνα της Ουκρανίας. Εναλλακτικά, θα μπορούσε να επιτεθεί στο χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ουκρανίας και να δυσκολέψει τους πολίτες να αγοράσουν τρόφιμα με πιστωτική κάρτα ή να τραβήξουν μετρητά από ένα ΑΤΜ.

Οι ρωσικές επιθέσεις σε μέσα ενημέρωσης θα μπορούσαν να προκαλέσουν διακοπές [στη μετάδοση] ειδήσεων και να εμποδίσουν την ικανότητα της ουκρανικής κυβέρνησης να επικοινωνεί απευθείας με τους πολίτες της, σπέρνοντας επιπρόσθετη αβεβαιότητα και φόβο. Η Μόσχα θα μπορούσε επίσης να εισαγάγει ψευδείς αναφορές και φήμες σε άτυπα δίκτυα πληροφόρησης των πολιτών, όπως ομάδες στο WhatsApp, για να προκαλέσει πανικό ή να παρακινήσει τους ανθρώπους να τραπούν σε φυγή από στρατηγικές περιοχές. Θα μπορούσε ακόμη και να διαταράξει τα συστήματα επικοινωνιών έκτακτης ανάγκης της Ουκρανίας, εμποδίζοντας τους πυροσβέστες, τους γιατρούς και τους αστυνομικούς να ανταποκριθούν σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, ή να ενεργοποιήσει στην τύχη σειρήνες αεροπορικής επιδρομής ή ειδοποιήσεις [προς τους πολίτες] να παραμείνουν όπου βρίσκονται.

Η Μόσχα ίσως να μην κάνει τίποτα από αυτά τα πράγματα. Πράγματι, μια ρωσική εισβολή στην ανατολική Ουκρανία πιθανώς θα πετύχαινε ακόμη και χωρίς την βοήθεια των κυβερνοεπιθέσεων. Ωστόσο, η συνεχής χρήση κυβερνο-επιχειρήσεων από τη Μόσχα κατά της Ουκρανίας τα τελευταία χρόνια υποδηλώνει ότι πιθανώς θα επιτεθεί σε όλο το φάσμα των στρατιωτικών τομέων. Συνολικά, τέτοιες επιχειρήσεις θα έστελναν ένα ισχυρό μήνυμα τόσο στους Ουκρανούς ηγέτες όσο και στους πολίτες ότι η αντίσταση είναι μάταιη -και ότι η Ρωσία είναι τόσο πανταχού παρούσα όσο και παντοδύναμη.

ΑΝΑΛΟΓΙΚΗ ΑΜΥΝΑ

Τι μπορεί να κάνει η Ουκρανία για να θωρακιστεί από μια πιθανή ρωσική κυβερνοεπίθεση; Δυστυχώς, όχι πάρα πολλά, τόσο αργά στο παιχνίδι. Όταν πρόκειται για την κυβερνοάμυνα, η καλύτερη στιγμή για προετοιμασία είναι χθες. Εάν η Ρωσία έχει ήδη θέσει τις βάσεις για μια εκστρατεία κυβερνοεπιθέσεων κατά της Ουκρανίας, είναι πιθανότατα πολύ αργά για την Ουκρανία να αμυνθεί πλήρως. Ακόμη και με τις καλύτερες άμυνες, η Ουκρανία πιθανώς θα υφίστατο τουλάχιστον κάποια ζημιά στην υποδομή της που είναι συνδεδεμένη στο Διαδίκτυο, μολονότι είναι αδύνατο να γνωρίζουμε εκ των προτέρων πόσο εκτεταμένη θα μπορούσε να είναι αυτή η βλάβη.

Από αυτή την άποψη τουλάχιστον, το μήνυμα από τους χάκερς που κατέλαβαν τον ιστότοπο του ουκρανικού Υπουργείου Εξωτερικών περιέχει έναν σπόρο αλήθειας: η Ουκρανία πρέπει να προετοιμαστεί για το χειρότερο. Σε αυτό το στάδιο, οι ουκρανοί στρατιωτικοί και πολιτικοί ηγέτες πρέπει να εστιάσουν στο να καταστήσουν την χώρα πιο ικανή να αντιμετωπίσει τις κυβερνοεπιθέσεις —για παράδειγμα, καταστρώνοντας εναλλακτικά σχέδια για την κυβέρνηση και τον στρατό στα μη ηλεκτρονικά συστήματα, στην περίπτωση που οι ρωσικές κυβερνοεπιθέσεις διαταράξουν τα δίκτυά τους.

Αυτό θα απαιτήσει όχι μόνο εκτεταμένη προετοιμασία αλλά και μια μεγάλη δόση δημιουργικότητας. Υπάρχουν, ωστόσο, κάποιες ελπιδοφόρες ενδείξεις ότι η Ουκρανία σκέφτεται δημιουργικά. Η [εφημερίδα] New York Times ανέφερε πρόσφατα [1] ότι τα ουκρανικά στρατεύματα περισυνέλλεγαν τηλέφωνα πεδίου με μανιβέλα, της εποχής του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, για να αποφύγουν τα υψηλής τεχνολογίας ρωσικά ηλεκτρονικά συστήματα παρακολούθησης. Όσο αναχρονιστικό κι αν φαίνεται αυτό, είναι ακριβώς το είδος της τακτικής επιτήδευσης που χρειάζεται [η Ουκρανία] για να αντέξει μια επίθεση από έναν πιο εξελιγμένο τεχνολογικά εχθρό.

Τέτοιες σκέψεις δείχνουν προς μια ευρύτερη αλήθεια σχετικά με τον ρόλο των επιχειρήσεων του κυβερνοχώρου στις σύγχρονες στρατιωτικές συγκρούσεις: δεν υπάρχει καθαρός κυβερνοπόλεμος. Υπάρχει απλώς πόλεμος, που διεξάγεται με μια σειρά εργαλείων σε μια σειρά τομέων. Από αυτή την άποψη, οι κυβερνοεπιθέσεις δεν είναι καν ένα ξεχωριστό μέτωπο σε μια κατά τα άλλα συμβατική σύγκρουση, αλλά μάλλον μια επέκταση του ίδιου του πολέμου.

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.nytimes.com/2022/01/16/magazine/ukraine-war.html?referringSo...

Copyright © 2022 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/russia-fsu/2022-01-28/how-russia...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition