Θα ασπάζονταν οι Ρώσοι τον πόλεμο;

Αλλά σε αντίθεση με την τρέχουσα κρίση στην Ουκρανία, η προσάρτηση της Κριμαίας δεν περιελάμβανε μια αντιπαράθεση μεταξύ δύο βαρέως εξοπλισμένων δυνάμεων. Ο Πούτιν ξαναπήρε την χερσόνησο, όπως την είχε [πάρει] η Μεγάλη Αικατερίνη το 1783, χωρίς να ρίξει ούτε έναν πυροβολισμό. Αντίθετα, οποιαδήποτε εκστρατεία για την επαναβεβαίωση της ρωσικής ισχύος στην Ουκρανία φαίνεται τώρα σχεδόν βέβαιο ότι θα είναι τόσο βίαιη όσο και παρατεταμένη. Και για το συγκεκριμένο ζήτημα ενός πραγματικού πολέμου, πολλοί Ρώσοι φαίνονται να είναι βαθιά ανήσυχοι. Εξάλλου, ο πόλεμος και το αδιέξοδο στην ανατολική Ουκρανία, που ακολούθησε την εκστρατεία της Κριμαίας το 2014, έχει ήδη στοιχίσει την ζωή χιλιάδων ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένου ενός απροσδιόριστου αριθμού Ρώσων στρατιωτών και εθελοντών μαχητών. Με την πάροδο του χρόνου, αυτό δημιούργησε στην Ρωσία την αντίληψη ότι μια επίθεση στην Ουκρανία δεν θα λειτουργήσει όπως λειτούργησε στην Κριμαία. Οι Ρώσοι γνωρίζουν ότι θα είναι ένας πραγματικός πόλεμος, με θύματα. Και μπροστά σε μια τέτοια σύγκρουση, είναι πολύ περισσότερο αμφίθυμοι. Είναι αξιοσημείωτο ότι τον Απρίλιο του 2021, κατά την διάρκεια της αρχικής συσσώρευσης των ρωσικών δυνάμεων στα σύνορα με την ανατολική Ουκρανία, η κοινή γνώμη ήταν μοιρασμένη σχετικά με την ρωσική στρατιωτική δράση: το 43% των ερωτηθέντων είπε ότι η Ρωσία πρέπει να επέμβει και ο ίδιος αριθμός είπε ότι δεν πρέπει.

Οι ρωσικές ανησυχίες για τον πόλεμο είναι ακόμη πιο ξεκάθαρες σε άλλες πρόσφατες δημοσκοπήσεις από το Κέντρο Levada (Levada Center), τον ανεξάρτητο οργανισμό δημοσκοπήσεων με έδρα τη Μόσχα. Σε έρευνα ομάδας εστίασης που διεξήχθη τον Δεκέμβριο του 2021, το Κέντρο διαπίστωσε ότι πολλοί Ρώσοι εξέφρασαν κούραση για το ότι βρίσκονται σε συνεχή κατάσταση αντιπαράθεσης με την Δύση και την Ουκρανία. Η κυρίαρχη στάση μεταξύ των συμμετεχόντων ήταν: «Είναι τρομακτικό, δυσάρεστο, και δεν θέλω να εμπλακώ». Ώθηση σε αυτή την βαθιά ανησυχία δίνει η αίσθηση πολλών Ρώσων ότι η Ρωσία μπορεί σύντομα να αντιμετωπίσει μεγάλης κλίμακας οικονομικό κόστος από την αντιπαράθεση με την Δύση. Σε ξεχωριστή δημοσκόπηση του Δεκεμβρίου, το Levada διαπίστωσε ότι το ποσοστό του πληθυσμού που διαισθανόταν ότι μια «οικονομική κρίση» στην Ρωσία ήταν πιθανή το ερχόμενο έτος, είχε αυξηθεί σημαντικά σε σχέση με μόλις ένα έτος νωρίτερα, ανεβαίνοντας από λιγότερο από 50% σε περίπου 64%.

Η αυξανόμενη οικονομική απαισιοδοξία φαίνεται να συντονίζεται στενά με τις υποθέσεις για έναν πιθανό πόλεμο. Είναι αξιοσημείωτο ότι, στην έρευνα του Δεκεμβρίου, το ποσοστό των Ρώσων που ανέμεναν «ένοπλη σύγκρουση με μια γειτονική χώρα» το ερχόμενο έτος είχε αυξηθεί κατά παρόμοιο ποσοστό -14 ποσοστιαίες μονάδες- από λιγότερο από το ένα τέταρτο του πληθυσμού, ένα χρόνο νωρίτερα, σε πολύ περισσότερο από ένα τρίτο. Και το κρίσιμο [είναι] -δεδομένης της τρέχουσας κατάστασης στην Ουκρανία- [ότι] ο αριθμός που ανέμενε έναν πόλεμο με τις Ηνωμένες Πολιτείες ή το ΝΑΤΟ το ερχόμενο έτος έχει σχεδόν διπλασιαστεί, από 14% σε 25% του πληθυσμού. Ταυτόχρονα, φαίνεται να υπάρχουν αυξανόμενες ανησυχίες για τις προοπτικές ενός ευρύτερου «παγκόσμιου πολέμου». Σε μια άλλη πρόσφατη έρευνα του Levada, σχετικά με τους πιο συνηθισμένους φόβους των Ρώσων, ο φόβος ενός νέου παγκόσμιου πολέμου κατετάγη δεύτερος, πίσω μόνο από τον φόβο ότι αγαπημένα πρόσωπα ή τέκνα θα αρρωστήσουν. Σύμφωνα με την δημοσκόπηση, η σαφής πλειοψηφία των Ρώσων —56%— δήλωσε ότι φοβάται έναν νέο παγκόσμιο πόλεμο, ενώ άλλο ένα 14% υπέδειξε ότι ανησυχεί μετρίως για αυτό. (Πολύ κοντά, στην τρίτη θέση, κατετάγη η «κατάχρηση εξουσίας από τις Αρχές», την οποία το 53% των Ρώσων υπέδειξε ότι φοβάται πολύ και ένα άλλο 18% υπέδειξε ότι φοβάται τουλάχιστον ορισμένες φορές).

Ακόμη και χωρίς έναν πραγματικό πόλεμο, οι προβλέψεις για το ΑΕΠ και τον πληθωρισμό της Ρωσίας για το 2022 είναι ήδη θλιβερές. Τις τελευταίες εβδομάδες, η αντιπαράθεση με την Δύση έχει αποδυναμώσει το ρούβλι, το οποίο είχε παραμείνει σχετικά σταθερό το 2021, και έχει βλάψει τα χρηματιστήρια της Ρωσίας, επηρεάζοντας τις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές. Επιπλέον, τα φαινομενικά καλά νέα ότι το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα στην Ρωσία έχει αρχίσει επιτέλους να αυξάνεται ξανά μετά από χρόνια μείωσης, μετριάστηκε από το γεγονός ότι αυξάνεται από χαμηλό σημείο εκκίνησης και μόνο λόγω της συσσωρευμένης ζήτησης που προκαλείται από την πανδημία. Το ζοφερό αίσθημα των καταναλωτών έχει αυξηθεί από τις ανησυχίες ότι οι νέες Δυτικές κυρώσεις θα μπορούσαν να αφήσουν την Ρωσία χωρίς μετατρέψιμο νόμισμα ή πρόσβαση στο διεθνές σύστημα πληρωμών SWIFT.

Γενικά, οι Δυτικές κυρώσεις δεν έπαιξαν αποφασιστικό ρόλο στις ρωσικές στάσεις για τις πολιτικές του Κρεμλίνου, με πρόσφατες δημοσκοπήσεις να δείχνουν ότι μόνο το 46% των Ρώσων πιστεύει ότι οι κυρώσεις θα επηρεάσουν τον γενικό πληθυσμό, σε αντίθεση με την ελίτ του Κρεμλίνου. Αυτό θα μπορούσε να αλλάξει γρήγορα, ωστόσο, μόλις γίνουν αισθητές οι επιπτώσεις. Σε μια πρόσφατη έκθεση που επίσης επισημάνθηκε στον ρωσικό Τύπο, οικονομολόγοι από το Ινστιτούτο Διεθνών Χρηματοοικονομικών (Institute of International Finance) που εδρεύει στην Ουάσιγκτον, συμπέραναν ότι μια αναστολή της πρόσβασης στο SWIFT θα «περιόριζε απότομα» την ικανότητα των καθημερινών Ρώσων να διεξάγουν διεθνείς χρηματοοικονομικές συναλλαγές. Οι πιο εξέχοντες Ρώσοι μακροοικονομολόγοι έχουν επίσης κάνει ανησυχητικές προβλέψεις. Στα τέλη Ιανουαρίου, ο Evsey Gurvich, επικεφαλής της Ομάδας Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων (Economic Expert Group), ενός ανεξάρτητου οργανισμού οικονομικών ερευνών με έδρα τη Μόσχα, είπε ότι «εάν επεκταθούν οι κυρώσεις, η οικονομία της Ρωσίας θα πάει σε μηδενική ανάπτυξη ή σε ένα ελαφρύ μείον».

«ΒΟΜΒΑΡΔΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ VORONEZH»