Κι αν κερδίσει η Ρωσία; | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Κι αν κερδίσει η Ρωσία;

Μια Ουκρανία υπό τον έλεγχο του Κρεμλίνου θα μεταμόρφωνε την Ευρώπη
Περίληψη: 

Η ρωσική επικυριαρχία στην Ουκρανία θα άνοιγε μια τεράστια ζώνη αποσταθεροποίησης και ανασφάλειας από την Εσθονία ως την Πολωνία και μέχρι την Ρουμανία και την Τουρκία.

Η LIANA FIX είναι εσωτερική συνεργάτις στο German Marshall Fund, στην Ουάσινγκτον.
Ο MICHAEL KIMMAGE είναι καθηγητής Ιστορίας στο Καθολικό Πανεπιστήμιο της Αμερικής και επισκέπτης συνεργάτης στο German Marshall Fund. Από το 2014 έως το 2016, υπηρέτησε στο Επιτελείο Σχεδιασμού Πολιτικής στο Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ, όπου κατείχε το χαρτοφυλάκιο Ρωσίας/Ουκρανίας.

Όταν η Ρωσία ενεπλάκη στον εξελισσόμενο εμφύλιο πόλεμο στην Συρία, το καλοκαίρι του 2015, σόκαρε τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους εταίρους τους. Λόγω του εκνευρισμού του, ο τότε πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα ισχυρίστηκε ότι η Συρία θα μετατραπεί σε ένα «τέλμα» για την Ρωσία και τον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν. Η Συρία θα ήταν το Βιετνάμ της Ρωσίας ή το Αφγανιστάν του Πούτιν, ένα τραγικό λάθος που τελικά θα γυρίσει ενάντια στα ρωσικά συμφέροντα.

19022022-1.jpg

Ένα ρωσικό τανκ μετά την προσάρτηση της Κριμαίας, στην Συμφερούπολη, στην Ουκρανία, τον Μάρτιο του 2014. Yannis Behrakis / Reuters
--------------------------------------------------------

Η Συρία δεν κατέληξε ως τέλμα για τον Πούτιν. Η Ρωσία άλλαξε την πορεία του πολέμου, σώζοντας τον πρόεδρο της Συρίας, Μπασάρ αλ Άσαντ, από την επικείμενη ήττα και στην συνέχεια μετέτρεψε την στρατιωτική ισχύ σε διπλωματική μόχλευση. Διατήρησε το κόστος και τα θύματα σε βιώσιμα επίπεδα. Τώρα η Ρωσία δεν μπορεί να αγνοηθεί στην Συρία. Δεν υπήρξε διπλωματική διευθέτηση. Αντίθετα, η Μόσχα έχει συγκεντρώσει μεγαλύτερη περιφερειακή επιρροή, από το Ισραήλ έως την Λιβύη, και διατήρησε έναν πιστό εταίρο με τον Άσαντ για την προβολή ισχύος της Ρωσίας. Στην Συρία, αυτό που η κυβέρνηση Ομπάμα απέτυχε να προβλέψει ήταν η πιθανότητα επιτυχίας της επέμβασης της Ρωσίας.

Τον σουρεαλιστικό χειμώνα του 2021–22, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη μελετούν και πάλι μια μεγάλη ρωσική στρατιωτική επέμβαση, αυτή την φορά στην ίδια την Ευρώπη. Και για άλλη μια φορά, πολλοί αναλυτές προειδοποιούν με τρομερές συνέπειες για τον επιτιθέμενο. Στις 11 Φεβρουαρίου, ο Βρετανός υπουργός Επικρατείας για την Ευρώπη, James Cleverly, προέβλεψε ότι ένας ευρύτερος πόλεμος στην Ουκρανία «θα γινόταν ένα τέλμα» για την Ρωσία. Σε μια ορθολογική ανάλυση κόστους-οφέλους, η σκέψη λέει ότι το τίμημα ενός πλήρους κλίμακας πολέμου στην Ουκρανία θα ήταν τιμωρητικά υψηλό για το Κρεμλίνο και θα συνεπαγόταν σημαντική αιματοχυσία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν υπολογίσει έως και 50.000 απώλειες αμάχων. Μαζί με την υπονόμευση της υποστήριξης του Πούτιν από την ρωσική ελίτ, η οποία θα υποφέρει σε προσωπικό επίπεδο από τις επακόλουθες εντάσεις με την Ευρώπη, ένας πόλεμος θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την οικονομία της Ρωσίας και να αποξενώσει το κοινό. Ταυτόχρονα, θα μπορούσε να φέρει τα στρατεύματα του ΝΑΤΟ πιο κοντά στα σύνορα της Ρωσίας, αφήνοντας την Ρωσία να πολεμά την ουκρανική αντίσταση στα επόμενα χρόνια. Σύμφωνα με αυτή την άποψη, η Ρωσία θα παγιδευόταν σε μια καταστροφή που δημιούργησε η ίδια.

Ωστόσο, η ανάλυση κόστους-οφέλους του Πούτιν φαίνεται να ευνοεί την ανατροπή του ευρωπαϊκού status quo. Η ρωσική ηγεσία αναλαμβάνει περισσότερους κινδύνους και, πέρα από την τριβή της καθημερινής πολιτικής, ο Πούτιν βρίσκεται σε μια ιστορική αποστολή να εδραιώσει τη μόχλευση της Ρωσίας στην Ουκρανία (όπως έκανε πρόσφατα στην Λευκορωσία και το Καζακστάν). Και, όπως το βλέπει η Μόσχα, μια νίκη στην Ουκρανία μπορεί κάλλιστα να είναι εφικτή. Φυσικά, η Ρωσία μπορεί απλώς να παρατείνει την τρέχουσα κρίση χωρίς να εισβάλει ή να βρει κάποιον εύγευστο τρόπο απεμπλοκής. Αλλά αν ο υπολογισμός του Κρεμλίνου είναι σωστός, όπως τελικά έγινε στην Συρία, τότε οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη θα πρέπει επίσης να προετοιμαστούν για ένα ενδεχόμενο διαφορετικό από ένα τέλμα. Τι θα γίνει αν κερδίσει η Ρωσία στην Ουκρανία;

Εάν η Ρωσία αποκτήσει τον έλεγχο της Ουκρανίας ή καταφέρει να την αποσταθεροποιήσει σε ευρεία κλίμακα, θα ξεκινήσει μια νέα εποχή για τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη. Οι ηγέτες των ΗΠΑ και της Ευρώπης θα αντιμετωπίσουν την διπλή πρόκληση της επανεξέτασης της ευρωπαϊκής ασφάλειας και του να μην συρθούν σε έναν μεγαλύτερο πόλεμο με την Ρωσία. Όλες οι πλευρές θα πρέπει να εξετάσουν τις δυνατότητες των αντιπάλων με πυρηνικά όπλα σε άμεση σύγκρουση. Αυτές οι δύο ευθύνες –η σθεναρή υπεράσπιση της ευρωπαϊκής ειρήνης και η συνετή αποφυγή της στρατιωτικής κλιμάκωσης με την Ρωσία– δεν θα είναι απαραίτητα συμβατές. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους θα μπορούσαν να βρεθούν βαθιά απροετοίμαστοι για το έργο να δημιουργήσουν μια νέα ευρωπαϊκή τάξη ασφαλείας ως αποτέλεσμα των στρατιωτικών ενεργειών της Ρωσίας στην Ουκρανία.

ΠΟΛΛΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΓΙΑ ΝΙΚΗ

Για την Ρωσία, η νίκη στην Ουκρανία θα μπορούσε να πάρει διάφορες μορφές. Όπως και στην Συρία, η νίκη δεν χρειάζεται να οδηγήσει σε μια βιώσιμη διευθέτηση. Θα μπορούσε να περιλαμβάνει την εγκατάσταση μιας υποτακτικής κυβέρνησης στο Κίεβο ή την διχοτόμηση της χώρας. Εναλλακτικά, η ήττα του ουκρανικού στρατού και η διαπραγμάτευση μιας ουκρανικής παράδοσης θα μπορούσαν ουσιαστικά να μετατρέψουν την Ουκρανία σε ένα αποτυχημένο κράτος. Η Ρωσία θα μπορούσε επίσης να χρησιμοποιήσει καταστροφικές επιθέσεις στον κυβερνοχώρο και εργαλεία παραπληροφόρησης, με την υποστήριξη της απειλής της βίας, για να ακρωτηριάσει την χώρα και να προκαλέσει αλλαγή καθεστώτος. Με οποιοδήποτε από αυτά τα αποτελέσματα, η Ουκρανία θα έχει ουσιαστικά αποσπαστεί από την Δύση.