Η γκάφα του Πούτιν

Η Δύση υποτίμησε ξανά τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Ξανά και ξανά, ο ηλικιωμένος Ρώσος πρόεδρος έχει δηλώσει ότι η Ουκρανία δεν είναι μια πραγματική χώρα, ότι τα ιστορικά εδάφη της Ρωσίας βρίσκονται στην Ουκρανία, και ότι ο Ουκρανός πρόεδρος, Volodymyr Zelensky, είναι μια μαριονέτα των Δυτικών και ένας παράνομος ηγέτης. Μέχρι τον Νοέμβριο, περισσότεροι από 100.000 Ρώσοι στρατιώτες περικύκλωναν την χώρα από τρεις πλευρές, και σύντομα ο Λευκός Οίκος εξέδιδε όλο και πιο τρομερές προειδοποιήσεις για μια επερχόμενη επίθεση. Και όμως με κάποιο τρόπο, οι περισσότεροι στην Δύση ανασήκωσαν τους ώμους τους [αδιάφορα]. Πολλοί έξυπνοι και έμπειροι ειδικοί ήταν πεπεισμένοι ότι ο Πούτιν μπλόφαρε. Απέρριψαν την επίδειξη ισχύος του ως απλώς ένα τέχνασμα για να αυξήσει τη μόχλευσή του στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, όπου αναζήτησε ανεπιτυχώς το δικαίωμα να έχει βέτο για το ποιες χώρες θα ενταχθούν στο ΝΑΤΟ. Μόνο σε εκείνο το σημείο οι Δυτικές χώρες αύξησαν την πίεση στον Πούτιν.

Ουκρανοί στρατιώτες κοντά σε ένα κατεστραμμένο τεθωρακισμένο όχημα, στο Χάρκοβο, στην Ουκρανία, τον Φεβρουάριο του 2022. Maksim Levin / Reuters
------------------------------------------

Τότε ο Πούτιν εισέβαλε στην Ουκρανία. Στις 24 Φεβρουαρίου στις 5:00 π.μ., ώρα Κιέβου, οι ρωσικές δυνάμεις εκτόξευσαν πυραύλους σε στρατιωτικές τοποθεσίες και αεροδρόμια σε περισσότερες από 17 από τις 27 περιφέρειες της Ουκρανίας, εκπλήσσοντας τους πολλούς αναλυτές που περίμεναν το πολύ μια περιορισμένη εισβολή. Τα χτυπήματα έγιναν από ξηρά, θάλασσα, και αέρα. Σύμφωνα με τον ουκρανικό στρατό, οι ουκρανικές δυνάμεις κατέρριψαν επτά ρωσικά αεροπλάνα, επτά ελικόπτερα, και προξένησαν ζημιές ή κατέστρεψαν 24 άρματα μάχης και περισσότερα από 20 τεθωρακισμένα οχήματα. Τουλάχιστον 137 Ουκρανοί σκοτώθηκαν και 316 τραυματίστηκαν. Αν και η ζημιά ήταν εκτεταμένη, η Ουκρανία δεν ανατράπηκε. Ο Andrii Osadchuk, ένα μεταρρυθμιστικό μέλος του κοινοβουλίου της χώρας, μου είπε ότι οι Ρώσοι δεν τα κατάφεραν όπως περίμεναν. «Το συμπέρασμα της πρώτης ημέρας: οι Ρώσοι έχουν [πετύχει] δραματικά λιγότερα από όσα σχεδίαζαν και περίμεναν», είπε. «Η Ουκρανία μάχεται».

Μέχρι το βράδυ, τα ρωσικά στρατεύματα πλησίαζαν το Κίεβο, μια πόλη τριών εκατομμυρίων που βρίσκεται σε έναν λόφο που χωρίζεται από τον ποταμό Δνείπερο. Πολλοί από τους δρόμους της πρωτεύουσας είναι στενοί και δύσκολοι στην πλοήγηση και οι κάτοικοί της μπορεί να είναι οπλισμένοι μέχρι τα δόντια. Σύμφωνα με τον ειδησεογραφικό ιστότοπο Ukrayinska Pravda, 10.000 επιθετικά τουφέκια παραδόθηκαν σε κατοίκους του Κιέβου για να προστατεύσουν την πόλη τους στην επερχόμενη μάχη. Στους βουλευτές, για την δική τους συνεισφορά, προσφέρθηκαν [πολυβόλα] AK-47.

Ενώ η διεθνής τηλεοπτική κάλυψη ήταν σταθερή στον μπλοκαρισμένο δρόμο από το Κίεβο προς την Lviv, την δυτική ουκρανική πόλη όπου χιλιάδες προσπαθούσαν να διαφύγουν ασφαλείς, χιλιάδες άλλοι που επέλεξαν να μείνουν στην θέση τους, ενώνονταν σε μονάδες εδαφικής άμυνας για να υπερασπιστούν την χώρα τους. Οι εθελοντές αποτελούν επίσημο τμήμα των ενόπλων δυνάμεων και είναι εξουσιοδοτημένοι να χρησιμοποιούν βαρέα όπλα. «Θα πολεμήσουμε», είπε την Πέμπτη η Οκσάνα Μαρκάροβα, πρέσβειρα της Ουκρανίας στις Ηνωμένες Πολιτείες. «Όχι μόνο ο γενναίος και κινητοποιημένος στρατός μας, αλλά όλοι οι Ουκρανοί».

Ο Πούτιν έχει υπολογίσει πολύ άσχημα την εισβολή στην Ουκρανία. Μπορεί να του είναι εύκολο να κάνει μια γρήγορη εισβολή, αλλά μετά έρχεται το δύσκολο μέρος. Ο ουκρανικός λαός δεν θα επιτρέψει ποτέ στη Μόσχα να χαράξει την πορεία του ή να επιλέξει τον πρόεδρό του. Η επιθυμία για ελευθερία είναι άφατη και οι Ουκρανοί έχουν αποδείξει ότι θα πεθάνουν γι' αυτήν.

ΟΙ ΕΠΙΘΥΜΙΕΣ ΤΟΥ ΠΟΥΤΙΝ

Θα αποδώσει το στοίχημα του Πούτιν; Εξαρτάται από το πώς ορίζει κανείς τους στόχους της Μόσχας. Ο Πούτιν θέλει να παγώσει την προσπάθεια εκδυτικοποίησης που ξεκίνησε στην Ουκρανία το 2014, να καταστρέψει την ενότητα του ΝΑΤΟ [1], να ταπεινώσει τις Ηνωμένες Πολιτείες [2], και να ξαναγράψει την ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφάλειας. Έξυπνα, χρησιμοποιεί την Ουκρανία ως ευκαιρία για να πετύχει και τους τέσσερις στόχους.

Κατά πάσα πιθανότητα, η Ρωσία θα εξαλείψει την αντιαεροπορική άμυνα της Ουκρανίας μέσα σε μια μέρα, οπότε θα εισέλθουν και ρωσικά άρματα μάχης. Μόλις το κάνουν, μπορεί να ακολουθήσουν σκληρές μάχες σώμα με σώμα. Αν και οι δυνάμεις της Ρωσίας ξεπερνούν κατά πολύ τις δυνάμεις της Ουκρανίας, η μικρότερη χώρα έχει ορισμένα πλεονεκτήματα. Οι Ουκρανοί αντιστέκονται στην προσπάθεια της Μόσχας να πάρει τα εδάφη τους εδώ και χρόνια —πρώτα την Κριμαία και μετά τη Ντονμπάς. Τα στρατεύματα της Ουκρανίας έχουν υψηλά κίνητρα, γνωρίζουν καλά το έδαφος, και βλέπουν την τρέχουσα κρίση ως υπαρξιακή. Με άλλα λόγια, ο Πούτιν μπορεί να είναι σε θέση να καταλάβει ολόκληρη την χώρα εάν χρησιμοποιήσει συντριπτική δύναμη, αλλά δεν θα μπορέσει να την κρατήσει για πάντα. Η αντίσταση θα είναι σκληρή, ειδικά στην δυτική Ουκρανία, την γενέτειρα του ουκρανικού εθνικισμού. Σε μια δημοσκόπηση του Ιανουαρίου στους Ουκρανούς που πραγματοποιήθηκε από το Razumkov Center, μια δεξαμενή σκέψης στο Κίεβο, το 45% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι θα αντισταθούν στην ρωσική εισβολή, με όπλα στο χέρι.

Το επόμενο στην λίστα επιθυμιών του Πούτιν είναι να απαλλαγεί από τον Ζελένσκι. Η εκδίωξη του Ουκρανού προέδρου δεν θα είναι εύκολη. Ο πόλεμος μετέτρεψε τον πρώην κωμικό από επαρχιακό πολιτικό με αυταπάτες μεγαλείου σε σοβαρό πολιτικό. Ο Ζελένσκι και η ομάδα του πέρασαν το μεγαλύτερο μέρος του 2021 για να εδραιώσουν την εξουσία τους και έσερναν τα πόδια τους στις απαραίτητες δικαστικές μεταρρυθμίσεις και μεταρρυθμίσεις κατά της διαφθοράς. Όσο σοβαρή κι αν είναι η αποτυχία του Ζελένσκι να μεταρρυθμίσει την Ουκρανία, εν μέσω της αδιαλλαξίας και της επιθετικότητας του Πούτιν, ο πρόεδρος επέδειξε ακαμψία. Έχει δείξει τεράστιο φυσικό θάρρος, αρνούμενος να καθίσει σε ένα καταφύγιο αλλά αντ' αυτού ταξιδεύει ανοιχτά με στρατιώτες και έναν ακλόνητο πατριωτισμό που λίγοι περίμεναν από έναν ρωσόφωνο από την ανατολική Ουκρανία. Ο Ζελένσκι, προς μεγάλη του τιμή, ήταν αμετακίνητος. Όταν τον Φεβρουάριο, η Δύση τον πίεσε ιδιωτικά να συνθηκολογήσει και να παγώσει τις φιλοδοξίες της χώρας του στο ΝΑΤΟ για μια προκαθορισμένη χρονική περίοδο, τους επέπληξε. Έκανε το ίδιο πράγμα όταν [η Δύση] προσπάθησε να τον κάνει να εφαρμόσει τις δυσμενείς συμφωνίες του Μινσκ, το ζεύγος των συμφωνιών που αποσκοπούσαν στον τερματισμό του πολέμου στην Ντονμπάς.

Ο Ζελένσκι και η ομάδα του έχουν κάνει πολλά σωστά και πολλά λάθος. Μέρες πριν από την εισβολή, τα μακρά, πορώδη σύνορα μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας ήταν ένα από τα μεγαλύτερα τρωτά σημεία του Κιέβου. Περιέργως, οι Ουκρανοί δεν τα σκληρύνουν πριν από μήνες. Όπως υποστήριξε ο T. X. Hammes του National Defense University [3] τον Δεκέμβριο, θα έπρεπε να είχαν στρώσει τα σύνορα με drones, νάρκες, και αυτοσχέδιους εκρηκτικούς μηχανισμούς. Η Ουκρανία περίμενε επίσης πάρα πολύ για να κινητοποιήσει τους εφέδρους της. Και τα μηνύματα του Zelensky δεν ήταν συνεκτικά. Μια μέρα είπε ότι η απειλή δεν ήταν μεγάλη υπόθεση˙ μια άλλη είπε ότι οι Ρώσοι θα μπορούσαν να καταλάβουν την βόρεια πόλη Χάρκοβο σε μια στιγμή.

Στις αίθουσες εξουσίας του Κιέβου, αφθονούν οι φήμες ότι ο Πούτιν [4] θέλει να απαλλαγεί από τον Ζελένσκι και να εγκαταστήσει έναν πιο ευλύγιστο ηγέτη. Σε μια σύντομη βιντεοσκοπημένη ομιλία του, ο Ζελένσκι είπε ότι ήταν «στόχος Νο. 1» για τις ρωσικές δυνάμεις. Στο ζήτημα της ηγεσίας η Μόσχα ίσως να υπολογίζει πιο λανθασμένα. Η Ουκρανία έχει αλλάξει δραματικά από την επανάσταση του Euromaidan του 2014, η οποία σάρωσε τον φιλορώσο πρόεδρο, Βίκτορ Γιανουκόβιτς, από την εξουσία. Αλλά η Μόσχα δεν κατανοεί πόσο βαθιά ήταν η αλλαγή. Αφού αντιστάθηκαν στις ρωσικές επιθέσεις για οκτώ χρόνια, υπέστησαν τον θάνατο 14.000 ανθρώπων στην σύγκρουση που ακολούθησε και τον εσωτερικό εκτοπισμό 1,7 εκατομμυρίων ανθρώπων, οι Ουκρανοί δεν θα δεχτούν ποτέ [5] έναν ηγέτη που χρίστηκε από το Κρεμλίνο. Η Ρωσία υποτιμά την τόλμη του Ζελένσκι. Ο πρόεδρος γνωρίζει ότι μπορεί να σκοτωθεί, και η οικογένειά του επίσης. Και όμως, είναι απτόητος.

ΕΤΟΙΜΟΙ ΝΑ ΠΕΘΑΝΟΥΝ

Ο Πούτιν σίγουρα φοβάται ότι θα βαλτώσει σε μια παρατεταμένη εξέγερση. Γνωρίζει ότι μια παρατεταμένη σύγκρουση θα συνεπαγόταν τεράστιες ρωσικές απώλειες και, ως εκ τούτου, θα προκαλούσε δυστυχία στο εσωτερικό. Αλλά στα οκτώ χρόνια από τότε που προσάρτησε παράνομα την Κριμαία, μια πράξη που ώθησε χιλιάδες Ρώσους να βγουν στους δρόμους σε ένδειξη διαμαρτυρίας, ο Πούτιν [6] έχει επιτυχώς μονώσει τον εαυτό του έναντι της εγχώριας δυσαρέσκειας. Ο Πούτιν έχει πνίξει σχεδόν όλη την πολιτική ζωή, ξεκοιλιάζοντας την κοινωνία των πολιτών και τον ελεύθερο Τύπο. Σχεδόν όλοι οι ηγέτες της ρωσικής αντιπολίτευσης ζουν τώρα στην εξορία. Οποιοδήποτε πραγματικά ανεξάρτητο μέσο ενημέρωσης λειτουργεί στο εξωτερικό.

Τι σημαίνουν όλα αυτά: κάποιοι από το ρωσικό κοινό ίσως να αντιπαθούν τον πόλεμο του Πούτιν, αλλά υπάρχει απλώς λίγος χώρος για να αντιταχθούν. Την Πέμπτη, Ρώσοι σε 53 πόλεις βγήκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν για τον πόλεμο και 1.700 άνθρωποι συνελήφθησαν, αλλά η θλιβερή πραγματικότητα είναι ότι μερικές χιλιάδες Ρώσοι που κουνάνε πλακάτ δεν θα ανατρέψουν το καθεστώς του Πούτιν. Επιπλέον, οι ρωσικές αφηγήσεις για την Ουκρανία υποστηρίζονται σθεναρά, με τις δημοσκοπήσεις να δείχνουν ότι η πλειοψηφία των Ρώσων υποστηρίζει την προσάρτηση της Κριμαίας και την ανεξαρτησία για τα εδάφη των αυτονομιστών.

Μεταξύ των Ουκρανών, ωστόσο, ο Πούτιν αντιμετωπίζει μια εντελώς διαφορετική πρόκληση. Είκοσι μίλια μακριά από τις ακτές της Ουκρανίας, στη Μαύρη Θάλασσα, βρίσκεται το Snake Island. Την ημέρα της εισβολής, ένα ρωσικό πλοίο πλησίασε το νησί και ζήτησε από τους 13 συνοριοφύλακες που βρίσκονταν εκεί να καταθέσουν τα όπλα. Αρνήθηκαν να το κάνουν και σκοτώθηκαν όλοι. Το Snake Island είναι μικροσκοπικό, κάτι λίγο μεγαλύτερο από έναν βράχο καλυμμένο με γρασίδι στον ωκεανό, και παρόλα αυτά οι υπερασπιστές του αρνήθηκαν να δειλιάσουν. Γιατί, τελικά, η Ρωσία θα αποτύχει και η Ουκρανία θα επικρατήσει; Εξαιτίας του θάρρους σαν κι αυτό.

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/articles/europe/2021-11-18/europe-needs-s...
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/europe/2021-11-18/europe-needs-s...
[3] https://www.atlanticcouncil.org/blogs/ukrainealert/guerrilla-tactics-off...
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/ukraine/2022-01-27/putin-doctrine
[5] https://www.foreignaffairs.com/articles/ukraine/2021-12-10/dont-sell-out...
[6] https://www.foreignaffairs.com/articles/russia-fsu/2021-06-14/how-biden-...

Copyright © 2022 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/ukraine/2022-02-25/putins-blunder

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition