O πιο επικίνδυνος άνθρωπος του κόσμου | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

O πιο επικίνδυνος άνθρωπος του κόσμου

Η απεριόριστη εξουσία του Πούτιν στο πυρηνικό οπλοστάσιο της Ρωσίας

Ή αναλογιστείτε τι θα συμβεί εάν ο Πούτιν διατάξει γνήσια μέτρα κλιμακούμενης πυρηνικής ετοιμότητας, όπως το να βγουν τακτικά πυρηνικά όπλα από τα ιγκλού αποθήκευσης και να φορτωθούν σε πυραύλους μικρού βεληνεκούς. Οι κανόνες πυρηνικής ασφάλειας συχνά διακυβεύονται κατά την διάρκεια εκτάκτων αναγκών —για παράδειγμα, για να πραγματοποιηθεί η προειδοποίηση του Νίξον το 1969, μια στρατιωτική βάση είχε [διατάξει] ανεκπαίδευτο προσωπικό να φορτώσει βόμβες στα αεροπλάνα— και δεν είναι αδιανόητο ότι στην βιασύνη του ο ρωσικός στρατός θα μπορούσε να πυροδοτήσει κατά λάθος ένα όπλο. Υπάρχει επίσης μια μικρή πιθανότητα ο Πούτιν να διατάξει ένα πυρηνικό «χτύπημα επίδειξης» και να πυροδοτήσει ένα όπλο στην θάλασσα, για παράδειγμα, όπου δεν θα σκότωνε κανέναν. (ωστόσο, ένα τέτοιο χτύπημα φαίνεται ασύμβατο με τη συμπεριφορά του Πούτιν, καθώς θα σήμαινε αναποφασιστικότητα και όχι αποφασιστικότητα).

Τέλος, είναι πιθανό ότι ο Ρώσος πρόεδρος θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα εντός της Ουκρανίας. Εάν οι Ουκρανοί [συνεχίσουν να] αντιστέκονται γενναία στις μεγάλες αστικές περιοχές τους, πολεμώντας τετράγωνο με τετράγωνο, και σκοτώνοντας χιλιάδες επί χιλιάδων Ρώσων στρατιωτών, ο Πούτιν θα μπορούσε να διατάξει τον στρατό να ρίξει μια μόνο πυρηνική βόμβα σε μια ουκρανική πόλη για να επιχειρήσει να καταναγκάσει την κυβέρνηση Ζελένσκι να παραδοθεί αμέσως. Αυτό το σενάριο είναι τρομακτικό, αλλά δεν είναι ευφάνταστο. Είναι, σε τελική ανάλυση, αυτό που όντως έκαναν οι Ηνωμένες Πολιτείες στην Ιαπωνία το 1945.

Ο κόσμος μπορεί μόνο να ελπίζει ότι σε αυτήν την κατάσταση, ανώτεροι Ρώσοι αξιωματικοί θα έλεγαν στον Πούτιν ότι ένα τέτοιο χτύπημα θα ήταν παράνομο [6], μια παραβίαση των Συμβάσεων της Γενεύης (Geneva Conventions), και θα αρνούνταν να συμμορφωθούν. Ορισμένοι αξιωματούχοι εθνικής ασφαλείας είναι φίλοι του Πούτιν, όπως ο Σοϊγκού, αλλά η στρατιωτική ηγεσία είναι πιο ανεξάρτητη. Οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να κάνουν ό,τι μπορούν για να ενισχύσουν κάθε απροθυμία του ρωσικού στρατού να διασχίσει το πυρηνικό κατώφλι.

ΖΩΝΗ ΚΙΝΔΥΝΟΥ

Ο κόσμος βιώνει τώρα έναν νέο ψυχρό πόλεμο και, όπως και στον προηγούμενο, η αποφυγή της πυρηνικής σύγκρουσης θα είναι δύσκολη. Πράγματι, μπορεί να είναι ακόμη δυσκολότερο σήμερα [7] από όσο ήταν στην εποχή της ακμής της Σοβιετικής Ένωσης, όταν η εξουσία τουλάχιστον μοιραζόταν μεταξύ των κορυφαίων αξιωματούχων του Κομμουνιστικού Κόμματος. Η αποτροπή δεν προϋποθέτει ανόθευτο ορθολογισμό, αλλά απαιτεί θεσμικούς ελέγχους και ισορροπίες (checks and balances) που μπορούν να περιορίσουν τους ηγέτες που γίνονται ψυχικά ασταθείς. Και αυτή την στιγμή, δεν υπάρχει κανένα σαφές, εσωτερικό εμπόδιο που να εμποδίζει τον Πούτιν από να χρησιμοποιήσει το μεγαλύτερο πυρηνικό οπλοστάσιο του κόσμου.

Πώς μπορούν λοιπόν οι Ηνωμένες Πολιτείες να αποφύγουν τον πλήρη πυρηνικό πόλεμο; Πρώτον, η Ουάσιγκτον θα πρέπει να υπενθυμίσει στον ρωσικό στρατό ότι οποιαδήποτε πυρηνική χρήση εναντίον μιας ουκρανικής πόλης θα αντιμετωπιστεί ως έγκλημα πολέμου και ότι αυτοί, και όχι μόνο ο Πούτιν, θα αντιμετωπιστούν ως εγκληματίες πολέμου. Τον ρωσικό στρατό μπορεί να μην τον ενοχλεί να στοχοποιεί αμάχους, όπως έχει δείξει στις επιχειρήσεις του στην Τσετσενία, στην Συρία, και στην Ουκρανία. Αλλά οι ηγέτες του ενδιαφέρονται να προστατεύσουν τον εαυτό τους. Μπορεί να το ξανασκεφτούν το [εάν] θα συμφωνήσουν να ρίξουν πυρηνικές βόμβες, αν γνωρίζουν ότι μπορεί μια μέρα να βρεθούν μόνιμα φυλακισμένοι για τις πράξεις τους.

Αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει επίσης να προετοιμαστούν για το πώς θα απαντήσουν εάν ο Πούτιν χρησιμοποιήσει πυρηνικό όπλο εναντίον οποιουδήποτε έθνους του ΝΑΤΟ. Αυτό σημαίνει το να αναπτύξουν αξιόπιστα αλλά αποκλιμακούμενα σχέδια απόκρισης. Η κυβέρνηση Ομπάμα άρχισε να το κάνει αυτό το 2016, όταν διεξήγαγε ένα άκρως απόρρητο, υψηλού επιπέδου παιχνίδι πολέμου που κατέγραφε τι θα μπορούσε να συμβεί εάν η Ρωσία εκτόξευε έναν μόνο πυρηνικό πύραυλο σε αεροπορική βάση του ΝΑΤΟ στην Βαλτική. Μια ομάδα βοηθών του Ομπάμα διέταξε ένα σοβαρό συμβατικό χτύπημα ως αντίποινα εναντίον των ρωσικών στρατιωτικών δυνάμεων, πιθανότατα κατά της βάσης που εξαπέλυσε την πυρηνική επίθεση. Μια δεύτερη ομάδα ανώτερων αξιωματούχων του Ομπάμα, ωστόσο, προτίμησε να απαντήσει στο ρωσικό πυρηνικό χτύπημα εξαπολύοντας επίθεση με πυρηνικά όπλα των ΗΠΑ εναντίον στρατιωτικών στόχων στην Λευκορωσία -παρόλο που η Λευκορωσία δεν είχε συμμετάσχει στο χτύπημα της Ρωσίας. Οι βοηθοί είχαν την καλύτερη στρατηγική, μια στρατηγική που ήταν σταθερή αλλά λιγότερο πιθανή να προκαλέσει θερμοπυρηνική καταστροφή.

Τελικά, ο Πούτιν έχει αποδείξει ότι είναι ένας ασταθής και καταστροφικός ηγέτης για την Ρωσία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η υπόλοιπη Δύση πρέπει να το λένε δυνατά και συχνά αυτό. Ο Ζελένσκι είπε ως γνωστόν στην αρχή του πολέμου ότι χρειάζεται «πυρομαχικά, όχι να φύγω» (ammunition, not a ride). Ο Πούτιν χρειάζεται να φύγει. Οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ θα πρέπει να κάνουν έκκληση για νέους ηγέτες που θα κυβερνήσουν στην Ρωσία.

Δεδομένου ότι ο Πούτιν ηγείται ενός προσωποπαγούς καθεστώτος, είναι δύσκολο να δούμε ποιος στην Ρωσία θα μπορούσε να τον παραμερίσει. Αλλά η ιστορία παρέχει τουλάχιστον μια αχτίδα ελπίδας. Κατά την διάρκεια της κουβανικής πυραυλικής κρίσης του 1962, ίσως το πιο κοντινό που έχει έρθει ο κόσμος στον πυρηνικό πόλεμο, ο Σοβιετικός πρωθυπουργός Νικήτα Χρουστσόφ ενήργησε απρόβλεπτα. Είπε ψέματα στις Ηνωμένες Πολιτείες για την τοποθέτηση πυραύλων στην Κούβα, χειρίστηκε αδέξια το απόρρητο της επιχείρησης τοποθέτησης, και στην συνέχεια απέσυρε βιαστικά τους πυραύλους, φοβούμενος μια εισβολή των ΗΠΑ στην Κούβα. Όχι πολύ αργότερα, ο Χρουστσόφ ανατράπηκε από τα μέλη του Πολιτικού Γραφείου (Politburo) -σε μεγάλο βαθμό λόγω της άστατης λήψης των αποφάσεών του.