Άξονας Ανατολής-Δύσης ή Βορρά-Νότου;

Ταυτοχρόνως, και στο πλαίσιο της σχετικής αυτονόμησης της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας -και πέραν του ρόλου του ενεργειακού κλειδοκράτορα του φυσικού αερίου του Αζερμπαϊτζάν προς την ΕΕ-, η Άγκυρα συνεργατικώς με το Ηνωμένο Βασίλειο προσπαθεί να συντελέσει στη μονιμοποίηση της περιχαράκωσης και αποκλεισμού της Ρωσίας από την Ευρώπη. Καθώς το Λονδίνο πρωτοστατεί στην σύμπηξη στρατιωτικού συμφώνου μεταξύ Βρετανίας, Πολωνίας, και Ουκρανίας, μιας μίνι ΝΑΤΟικής ζώνης ασφάλειας και ενίσχυσης του άξονα Βαλτικής και Μαύρης Θάλασσας, η οποία «αποβλέπει στην εμβάθυνση της σχέσης της Ουκρανίας με τα δύο ευρωπαϊκά έθνη στους τομείς της κυβερνο-ασφάλειας, της ενεργειακής ασφάλειας και καταπολέμησης της ψευδούς ενημέρωσης» [5], η Τουρκία επιδιώκει αποκλεισμό της Ρωσίας από την Ευρώπη. Η συλλογιστική του προέδρου Ερντογάν συνίσταται στην περιθωριοποίηση της Ρωσίας ως ασιατικής αυτοκρατορίας, καθότι συνιστά πολιτισμικό και γεωπολιτικό φόβητρου της Ευρώπης από αιώνων.

Διαβλέπεται ότι, προς άγραν θετικής αποκατάστασης σχέσεων με τον Δυτικό κόσμο, η Τουρκία συμπλέει με τον μακραίωνο στόχο της Γηραιάς Αλβιόνος, που μάλλον δρομολογείται και με την στήριξη της Ουάσιγκτον. Ταύτα συντελούνται στο πλαίσιο των «νέων συμμαχιών» που οργανώνονται έναντι υβριδικών απειλών σε περιφερειακή βάση και για σύντομο χρονικό διάστημα, κατά περίπτωση ανανεούμενες βάσει χρησιμότητας. Όπως προελέχθη, η περιθωριοποίηση της Μόσχας είναι –παρόλα τα επιφαινόμενα- διακαής πόθος της Τουρκίας, η οποία μέσω του δόγματος της «Γαλάζιας Πατρίδας» επιθυμεί ηγεμονικό ρόλο μέσω προβολής ισχύος στον στρατηγικό δίαυλο ανατολικής Μεσογείου-Σουέζ-Ερυθράς Θάλασσας-Ινδικού ωκεανού (Χάρτης VI), ως αναθεωρητικός δρων της περιφρονητικής για το μεγαλείο της πάλαι ποτέ Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, Συνθήκης της Λωζάννης (1923).

Χάρτης VI: Λειτουργούσες και υπο κατασκευή στρατιωτικές βάσεις στον στρατηγικής σημασίας δίαυλο Ανατολικής Μεσογείου-Ερυθράς Θάλασσας-Ινδικού Ωκεανού, Limes.
-----------------------------------------------------------

Συνοψίζοντας, η επικράτηση του άξονα Νότος-Βορράς στην νέα Ευρώπη κατά την επαύριο του ρωσο-ουκρανικού πολέμου, καθίσταται επιτακτική καθώς οι ΗΠΑ -μέσω του αναζωογονημένου ΝΑΤΟ και του αμυντικού συμφώνου AUKUS- ετοιμάζονται να αντιμετωπίσουν την απειλή της Κίνας αλλά και της Ρωσίας, σε αμφότερα τα μέτωπα Άπω Ανατολής και Ευρώπης, μέσω του ιδεολογικού αφηγήματος της διαπάλης μεταξύ Δημοκρατίας και Απολυταρχίας.

Ο Τούρκος πρόεδρος, υποδυόμενος τον δημοκράτη και στο πλαίσιο της διαμορφούμενης νέας αρχιτεκτονικής ασφαλείας της Ευρώπης, θα προσπαθήσει συμφιλίωση με την Ουάσιγκτον αλλά και μη διάρρηξη σχέσεων με την Μόσχα, ιδίως στην περίπτωση ρωσικής νίκης κατά της Ουκρανίας. Σε αυτή την περίπτωση, θα αντήλλασσε την ενεργοποίηση της Συνθήκης του Montreux (1936) -μετά την διέλευση ρωσικών πολεμικών σκαφών μέσω των Στενών (Μάρτιος 2022)- με παραχωρήσεις της Μόσχας στα μέτωπα της Συρίας και της Λιβύης, ταυτοχρόνως ελπίζοντας ότι έχει αποδείξει την χρησιμότητά της για την Δύση. Αλλά και σε περίπτωση νίκης των σθεναρώς ανθιστάμενων Ουκρανών, η Άγκυρα θα επιδίωκε την «κατανόηση» της Ουάσιγκτον, του Βερολίνου, και του Παρισιού για την συνέχιση καταπίεσης του κουρδικού πολυπληθούς πληθυσμού της, προτάσσοντας την εθνική της ασφάλεια έναντι της απειλής περικύκλωσής της μέσω της «ατιμωτικής» Συνθήκης της Λωζάννης.

Βιβλιογραφικές παραπομπές:
[1] Saban. Kardas, ‘The war in Ukraine and Turkey’s causious counter-balancing against Russia’, GMF, 03.03.2022.
[2] Y. Bourdillon, ‘Comment la Turquie pousse ses pions a Chypre’, Les Echos, 30.07.2021, σελ. 3.
[3] S. Scheer, ‘Erdogan sees turning point in Turkey-Israel ties, with eye on energy’, Reuters, 09.03.2022.
[4] T. Marketos, ‘Energy geopolitics crossovers in the Central and Eastern Mediterranean at the prize of the Energy Union policy’ in ‘Aspects of the Energy Union: Application and effects of European energy in SE Europe and Eastern Mediterranean’, M. Mathioulakis (ed), Sprinder, 2020, σελ. 54.
[5] S. Sprenger, Ukraine, UK, Poland announce security pact amid heightened tensions’, DefenceNews, 17.02.2022.

Copyright © 2022 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition