Το επικίνδυνο μονοπάτι της Βοσνίας

Ακόμα και όταν τα σήματα κινδύνου ανάβουν, η πολιτική των ΗΠΑ και της ΕΕ στην Βοσνία παραμένει σε μεγάλο βαθμό αμετάβλητη. Οι κυρώσεις εναντίον του Dodik φαίνεται να είναι το μέγιστο που οι Δυτικές κυβερνήσεις είναι προς το παρόν προετοιμασμένες να κάνουν. Κατά την διάρκεια της θητείας του προέδρου Τζο Μπάιντεν [5], η διπλωματία των ΗΠΑ έχει εστιάσει στην επίτευξη μιας συμφωνίας για εκλογική μεταρρύθμιση, η οποία υποτίθεται ότι θα διευκολύνει την λειτουργικότητα του κράτους, την ακεραιότητα των εκλογών, και θα εφαρμόσει πολλές αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (European Court of Human Rights), οι οποίες είχαν κρίνει το σημερινό σύστημα ως ότι κάνει διακρίσεις (αποκλείοντας, για παράδειγμα, τους πολίτες εβραϊκής ή Ρομά καταγωγής από το να βάλουν υποψηφιότητα για την προεδρία –ή ακόμη και εκείνους των πολίτες που δεν επιθυμούν να ενταχθούν στα πλαίσια των τριών «συνιστώντων λαών»). Στην πράξη, ωστόσο, οι μεταρρυθμίσεις θα δημιουργούσαν μια εικονική εκλογική περιφέρεια για τους Κροάτες της Βοσνίας, οι οποίοι δεν ζουν σε μια όμορη περιοχή. Αυτό θα εξασφάλιζε στον Covic την καθορισμένη κροατική έδρα στην κρατική προεδρία —και η συμφωνία υπάρχει κυρίως επειδή απείλησε να εμποδίσει τις εκλογές εάν δεν γινόταν αυτό που ήθελε.

Οι διπλωμάτες των ΗΠΑ που την επισκέπτονται, κάνουν επίσης το σφάλμα να προσεγγίζουν την Βοσνία μόνο αφού πρώτα συμβουλευθούν την Σερβία και την Κροατία, οι οποίες έχουν μια αρπακτική στάση προς την χώρα. Η κυβέρνηση της Σερβίας ενστερνίζεται ένα ακριβές αντίγραφο του ρωσικού αλυτρωτικού εθνικισμού, επιδιώκοντας να εδραιώσει την λαβή της στους εθνοτικούς Σέρβους της Βοσνίας και του Κοσσυφοπεδίου και, μακροπρόθεσμα, να τους ενσωματώσει σε έναν «σερβικό κόσμο», [σύμφωνα] με την φράση που χρησιμοποίησε ο υπουργός Εσωτερικών της Σερβίας, Aleksandar Vulin. Ωστόσο, κανένας Αμερικανός ή Ευρωπαίος αξιωματούχος δεν έχει αντιπαρατεθεί ποτέ δημοσίως με την σερβική κυβέρνηση σχετικά με αυτή την συμπεριφορά. Η Κροατία, εν τω μεταξύ, έχει χρησιμοποιήσει όλη της την βαρύτητα ως μέλος της ΕΕ, ώστε να πιέσει για αλλαγές στον εκλογικό νόμο της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης που θα επέτρεπαν στους εκεί συμμάχους της να σφίξουν την λαβή τους στην εξουσία. Παρόλα αυτά, η ατζέντα της Κροατίας έχει υιοθετηθεί τόσο από τις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και από την ΕΕ, οι οποίες φοβούνται ότι εάν δεν συμβιβαστούν με αυτούς τους ηγέτες, θα μπορούσε να ξεσπάσει περαιτέρω αποσταθεροποίηση –και ίσως [περαιτέρω] πολιτικά κατευθυνόμενη βία. Αυτό απέχει πολύ από την πολιτική των ΗΠΑ πριν από 20 χρόνια, όταν η Ουάσιγκτον δεσμεύτηκε να υπερασπιστεί την ανεξαρτησία της Βοσνίας. Τώρα, οι Ηνωμένες Πολιτείες συνεργάζονται με γειτονικές χώρες που επιμένουν στο δικαίωμά τους να παρεμβαίνουν στην Βοσνία για λογαριασμό των εκεί ομοεθνών τους -ακριβώς όπως κάνει ο Πούτιν με την Ουκρανία.

ΜΙΑ ΚΛΗΣΗ ΑΦΥΠΝΙΣΗΣ

Δεν είναι πολύ αργά για τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη να αλλάξουν πορεία και να συμβάλλουν στην αποτροπή της de facto διάλυσης της Βοσνίας. Το κεντρικό στοιχείο μιας τέτοιας πολιτικής μετατόπισης θα ήταν η εκ νέου ανάπτυξη μιας πλήρους ταξιαρχίας δυνάμεων του ΝΑΤΟ στην Βοσνία. Ένα απόσπασμα αυτών των δυνάμεων θα πρέπει να εδρεύει μέσα και γύρω από την Brcko, την πόλη της βορειοανατολικής Βοσνίας που χωρίζει τα δύο μισά της Δημοκρατίας Σέρπσκα, της σερβοβοσνιακής οντότητας. Αυτό θα μπορούσε να συμβάλλει στην αποτροπή οποιασδήποτε απόπειρας για ανεξαρτησία -και επίσης να εμποδίσει οποιαδήποτε προληπτική ενέργεια από την πλευρά των Μποσνιάκων. Είναι κρίσιμο το ΝΑΤΟ να κάνει αυτό το βήμα πριν από την ψηφοφορία του Νοεμβρίου στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, σχετικά με την επέκταση της εντολής των δυνάμεων της ΕΕ, στην οποία η Ρωσία (και ίσως η Κίνα) αναμένεται να ασκήσει βέτο. Η εντολή του ΝΑΤΟ πηγάζει από τις Συμφωνίες του Ντέιτον, όχι από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, μολονότι τα τελευταία χρόνια έχει συνδεθεί με την ετήσια ανανέωση της εντολής της δύναμης της ΕΕ από το Συμβούλιο Ασφαλείας. Επομένως, ένα βέτο θα περιέπλεκε την κατάσταση και για το ΝΑΤΟ. Πριν από την εισβολή της Ρωσίας [6] στην Ουκρανία, μια τέτοια κίνηση μπορεί να θεωρείτο προκλητική. Όμως το ΝΑΤΟ στέλνει ήδη περισσότερα στρατεύματα στα κράτη της ανατολικής και βόρειας πρώτης γραμμής του, και τα μέλη του ΝΑΤΟ στέλνουν τεράστιες ποσότητες όπλων και βοήθειας στην Ουκρανία. Σε αυτό το πλαίσιο, μια ανάπτυξη του ΝΑΤΟ στην Βοσνία θα πρέπει να θεωρηθεί εξίσου συνετή.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει επίσης να καταστήσουν σαφές ότι έως ότου η Βοσνία αντικαταστήσει το, σφυρηλατημένο στο Ντέιτον, Σύνταγμα με ένα εναλλακτικό που θα εγγυάται την πολιτική λογοδοσία και το κράτος δικαίου, οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ και ο Ύπατος Εκπρόσωπος θα παραμείνουν στην θέση τους. Οι προσπάθειες για την απαλλαγή από τα εργαλεία επιβολής [της Συμφωνίας] του Ντέιτον, χωρίς να επιδιώκεται ενεργά η θεμελιώδης αναμόρφωσή τους τα τελευταία 16 χρόνια, έχουν συμβάλλει στο να δημιουργηθεί ένα περιβάλλον χωρίς κανόνες στην Βοσνία.

Εάν η Δύση διατηρήσει την τρέχουσα μη παρεμβατική προσέγγιση της, ηγέτες όπως ο Dodik και ο Covic ίσως υποκινήσουν την βία ως έναν αμυντικό ελιγμό ενώπιον της λαϊκής κατακραυγής για την παρατεταμένη αδικοπραγία τους. Εάν η Ουάσιγκτον και οι Βρυξέλλες δεν αλλάξουν πορεία, αυτό θα διαφημίσει στον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των αντιπάλων τους [που βρίσκονται] κοντά και μακριά, ότι η δημοκρατική παρακμή στην Δύση έχει φτάσει τόσο μακριά που δεν μπορεί να επιστρατεύσει την βούληση για να επιδιώξει την πρόοδο, ακόμη και σε έναν τόπο που κάποτε κατάφερε να απελευθερώσει από την άβυσσο.