Γιατί ο Σίνζο Άμπε πίστευε ότι η Ιαπωνία έπρεπε να αλλάξει | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Γιατί ο Σίνζο Άμπε πίστευε ότι η Ιαπωνία έπρεπε να αλλάξει

Θα ζήσει περισσότερο από αυτόν το όραμα του για μια ισχυρότερη χώρα;

Το τέλος του Ψυχρού Πολέμου προκάλεσε νέους κινδύνους στο περιβάλλον ασφαλείας της Ιαπωνίας. Δεκαετίες ταχείας ανάπτυξης οδήγησαν την Κίνα να ξεπεράσει την Ιαπωνία για να γίνει η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου και να αφιερώσει τον νέο της πλούτο στην βελτίωση των θαλάσσιων στρατιωτικών της ικανοτήτων, ενόσω υιοθετούσε μια πιο διεκδικητική περιφερειακή στρατιωτική στάση. Πριν από αρκετά χρόνια, μια σαρωτική μελέτη [6] από τη [MKO] RAND Corporation προειδοποίησε ότι η κινεζική στρατιωτική συσσώρευση εξελιγμένων αισθητήρων, πλατφορμών όπλων και, πλέον, του μεγαλύτερου ναυτικού στον κόσμο, διάβρωνε την ικανότητα των ΗΠΑ να διοχετεύουν τα αεροσκάφη και τα σκάφη επιφανείας τους στην περιοχή. Και όντως, όπως υποστηρίζει ο πρώην ανώτερος αξιωματούχος του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ, Thomas Shugart [7], «ελλείψει σημαντικών αλλαγών στις τρέχουσες τάσεις», όλοι θα πρέπει να αναμένουν την κινεζική «στρατιωτική κυριαρχία στην περιοχή» σε περίπου μια δεκαετία.

Ως απάντηση σε αυτές τις μεταβαλλόμενες συνθήκες, ο Άμπε συνειδητοποίησε ότι η ιαπωνική πολιτική ασφαλείας έπρεπε επίσης να αλλάξει. Ένας από τους κύριους στόχους του ήταν η αναθεώρηση του συντάγματος της Ιαπωνίας, το άρθρο 9 του οποίου απαγορεύει στην Ιαπωνία να διαθέτει τις στρατιωτικές δυνάμεις της ή να εμπλέκεται σε στρατιωτική πολιτική για την επίλυση διεθνών προβλημάτων. Ωστόσο, ο Άμπε δεν το πέτυχε ποτέ αυτό, λόγω της ισχυρής δημόσιας υποστήριξης για το Άρθρο 9. Αντίθετα, στη νομοθέτηση του 2015 για την εθνική ασφάλεια, ο Άμπε επέβλεψε μια επίσημη «επανερμηνεία» του συντάγματος που θα επέτρεπε μεγαλύτερη ιαπωνική συνεργασία ασφαλείας με τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλους εταίρους. Όπως επισημαίνει [8] ο εμπειρογνώμονας για την Ιαπωνία και βιογράφος του Άμπε, Tobias Harris, ο Άμπε ενορχήστρωσε πολυάριθμες άλλες σημαντικές αλλαγές στην ιαπωνική πολιτική, αυξάνοντας τις αμυντικές δαπάνες και δημιουργώντας ένα «κράτος εθνικής ασφαλείας» που η Ιαπωνία προηγουμένως στερείτο. Η κυβέρνηση του Άμπε ψήφισε νόμο για την αύξηση των ποινών για την αποκάλυψη κρατικών μυστικών, ενώ δημιούργησε ένα Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας, με την υποστήριξη μιας γραμματείας, που μετέφερε ουσιαστικές πρωτοβουλίες για την χάραξη της εξωτερικής [πολιτικής] και της πολιτικής ασφαλείας στο γραφείο του πρωθυπουργού. Έκαναν αυτές οι ενέργειες την Ιαπωνία πιο ασφαλή; Οι επικριτές που αντιτίθεντο στη μεγαλύτερη στρατιωτική κινητοποίηση και ανησυχούσαν για τον νόμο περί μυστικότητας που χρησιμοποιείται για να καταπνίξει την πολιτική αντιπολίτευση λένε «όχι». Αλλά κανείς δεν θα αμφισβητούσε την βαθιά επιρροή του Άμπε ως αρχιτέκτονα ενός πειστικού και συνεκτικού οράματος για την ασφάλεια.

Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ

Καθώς ο Άμπε αναμόρφωσε την ιαπωνική πολιτική ασφαλείας, εργάστηκε επίσης για την ενίσχυση της συμμαχίας ΗΠΑ-Ιαπωνίας. Η ηγεσία του έγινε ευπρόσδεκτη στην Ουάσιγκτον, η οποία είχε από καιρό προτρέψει την Ιαπωνία να αναλάβει μεγαλύτερο ρόλο. Ο κοινός στρατιωτικός σχεδιασμός και η εκπαίδευση εμβαθύνθηκαν και, όπως παρατηρεί ο πολιτικός επιστήμονας Ryo Sahashi, η Ουάσιγκτον ενστερνίστηκε τον «ελεύθερο και ανοιχτό Ινδο-Ειρηνικό» του Άμπε καθώς και τον σχηματισμό μιας «τετραμερούς» (Quad) [9] με την Αυστραλία και την Ινδία. Εκτός από την οικοδόμηση ικανοτήτων -και θεσμών- με την Ουάσιγκτον, ο Άμπε συμμετείχε σε μια ιστορική συμφιλίωση με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Συνεργαζόμενος με τον πρόεδρο, Μπαράκ Ομπάμα, δημιούργησε βαθιά συμφιλιωτικές στιγμές τόσο στο Περλ Χάρμπορ όσο και στην Χιροσίμα, τελετές στις οποίες οι δύο χώρες εξέφρασαν την θλίψη τους για την βία και τις απώλειες αμφότερων των πλευρών, και (στην Χιροσίμα) επαναβεβαίωσαν την κοινή δέσμευση για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων.

Ο Άμπε δεν συνεργάστηκε απλώς καλά με τους βασικούς διαχειριστές των συμμαχιών της Ουάσιγκτον. Ο ίδιος και η κυβέρνησή του τα έβγαλαν πέρα με τις εκλογές του 2016 και την αναπάντεχη νίκη του Ντόναλντ Τραμπ. Ο Άμπε έσπευσε στον Πύργο Τραμπ στο Μανχάταν ώστε να γίνει ο πρώτος παγκόσμιος ηγέτης που θα υποβάλλει τα σέβη του αυτοπροσώπως, προσφέροντας στον εκλεγέντα πρόεδρο ένα επιχρυσωμένο μπαστούνι του γκολφ Honma (σε κοινή θέα αργότερα, όταν οι δυο τους έπαιξαν έναν ευχάριστο γύρο στο θέρετρο Mar-a-Lago του Τραμπ στην Φλόριντα). Σε όλη αυτήν την εποχή της αναταραχής και της αβεβαιότητας στην πολιτική των συμμαχιών των ΗΠΑ, ο Άμπε ανέπτυξε μια φιλική σχέση συνεργασίας [10] με τον Τραμπ.

Το πιο σημαντικό [είναι ότι], όταν η κυβέρνηση Τραμπ απέσυρε τις Ηνωμένες Πολιτείες από την Συνεργασία Εκατέρωθεν του Ειρηνικού (Trans-Pacific Partneship, TPP), ο Άμπε πήρε το τιμόνι της περιφερειακής οικονομικής διπλωματίας. Η μελετητίς του Ινστιτούτου Brookings (Brookings Institute) Mireya Solis γράφει [11] ότι η Ιαπωνία του Άμπε «κάλυψε το κενό που άφησε η Ουάσιγκτον με την εγκατάλειψη» της TPP και «εμπόδισε επιδέξια την κατάρρευση της εμπορικής συμφωνίας, διατηρώντας τις φιλόδοξες απαιτήσεις της για την κατάργηση των δασμών και την υιοθέτηση μιας χειρουργικής προσέγγισης για την αναστολή αρκετών κανόνων που είχαν υποστηρίξει οι Ηνωμένες Πολιτείες».