Secure Connection

Το νέο αστυνομικό κράτος του Πούτιν

Στην σκιά του πολέμου, η FSB ενστερνίζεται τις μεθόδους του Στάλιν

28/07/2022

Περίληψη Κειμένου και Βιογραφικό Συγγραφέα

Η FSB έχει αρχίσει να μοιάζει λιγότερο με την προκάτοχό της, της ύστερης σοβιετικής εποχής, την KGB· πλέον μοιάζει με κάτι πολύ πιο τρομακτικό: το NKVD, την διαβόητη μυστική αστυνομία του Στάλιν, η οποία διεξήγαγε τις μεγάλες εκκαθαρίσεις της δεκαετίας του 1930.

O ANDREI SOLDATOV είναι ερευνητικός δημοσιογράφος και συνιδρυτής και αρχισυντάκτης του Agentura.ru, ενός παρατηρητηρίου των δραστηριοτήτων των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών.
Η IRINA BOROGAN είναι ερευνητική δημοσιογράφος και συνιδρύτρια και αναπληρώτρια αρχισυντάκτης του Agentura.ru.
Είναι οι συν-συγγραφείς του βιβλίου με τίτλο The Compatriots: The Brutal and Chaotic History of Russia’s Exiles, Émigrés, and Agents Abroad. [1]

Εμφάνιση άρθρου σε περισσότερες σελίδες

Συνδεθείτε ή Εγγραφείτε για να γράψετε το σχόλιο σας. Εγγραφείτε στο newsletter για να λαμβάνετε ενημέρωση από το ForeignAffairs.gr.

Από την άνοιξη του 2022 και μετά, μια τρομακτική νέα δύναμη έχει διαπεράσει την ρωσική κοινωνία. Ακτιβιστές που έχουν διαμαρτυρηθεί για την «ειδική επιχείρηση» στην Ουκρανία έχουν τεθεί υπό κράτηση. Αντίπαλοι του καθεστώτος, ακόμη και απλοί πολίτες που είχαν μη εξουσιοδοτημένες ξένες επαφές, ρίχνονται στην φυλακή Lefortovo της Μόσχας, όπου, στους σταλινικούς καιρούς, βασανίζονταν και εκτελούνταν πολιτικοί κρατούμενοι. Ειδικοί συνοριοφύλακες ανακρίνουν και εκφοβίζουν Ρώσους που προσπαθούν να φύγουν ή να επιστρέψουν. Αλλά ακόμη και αυτοί που έχουν καταφέρει να φύγουν στο εξωτερικό δεν είναι ασφαλείς˙ εξόριστοι που έχουν μιλήσει ανοιχτά διερευνώνται, και οι συγγενείς τους στην Ρωσία παρενοχλούνται από το καθεστώς. Και η ασφάλεια καταστέλλει τις ρωσικές εταιρείες που αγοράζουν ξένες αντί για ρωσικές πρώτες ύλες και εξοπλισμό.

Αξιωματούχοι της FSB παραδίδουν έναν φερόμενο ως Ουκρανό μαχητή στο δικαστήριο, στην [πόλη] Rostov-on-Don, στην Ρωσία, στις 19 Μαΐου 2022. Sergey Pivovarov / Reuters
-------------------------------------------------------

Καθώς ο πόλεμος του Ρώσου προέδρου, Βλαντιμίρ Πούτιν, στην Ουκρανία [2] εισέρχεται στον έκτο μήνα του, έχει προκύψει μια δραματική μετατόπιση στην γραφειοκρατία ασφαλείας του Κρεμλίνου και έχει επικεντρωθεί στην υπηρεσία που βρίσκεται πιο κοντά στον ίδιο τον Πούτιν [3]: την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ασφαλείας (Federal Security Service) ή FSB. Όταν ξεκίνησε ο πόλεμος, το Κρεμλίνο σχεδίαζε να χρησιμοποιήσει την FSB κυρίως στην Ουκρανία, ως δύναμη ειδικών επιχειρήσεων που θα εδραίωνε την ταχεία ρωσική κατάκτηση. Σύμφωνα με το σχέδιο, τα ρωσικά άρματα μάχης που θα κινούνταν στην Ουκρανία θα πυροδοτούσαν την αλλαγή καθεστώτος στο Κίεβο, και μια νέα φιλική προς τη Μόσχα ηγεσία που θα υποστηριζόταν από τους αρχικατασκόπους της FSB, θα έπαιρνε τον έλεγχο της χώρας. Εκείνη την περίοδο, ήταν ο κλάδος των πληροφοριών εξωτερικού της FSB – η Πέμπτη Υπηρεσία (Fifth Service) – που επρόκειτο να φέρει εις πέρας αυτό το καθήκον. Ήταν το μόνο μεγάλο τμήμα της FSB, από μια ντουζίνα, που συμμετείχε άμεσα στην προετοιμασία του πολέμου.

Ωστόσο, καθώς εκείνα τα σχέδια κλονίστηκαν [4], ο Πούτιν επινόησε μια διαφορετική, πολύ πιο συνολική αποστολή για την FSB: θα ήταν στην πρώτη γραμμή του ολοκληρωτικού πολέμου της Ρωσίας στο εσωτερικό, καθώς και των επιχειρήσεων των υπηρεσιών πληροφοριών της στην Ουκρανία. Και πλέον κάθε κλάδος της υπηρεσίας θα συμμετείχε. Τις νέες καταστολές στην Ρωσία [5] εκτελούν η αντιτρομοκρατική μονάδα της FSB, η υπηρεσία αντικατασκοπείας της και το ανακριτικό τμήμα της. Εν τω μεταξύ, οι ειδικές δυνάμεις της FSB και ο κλάδος της στρατιωτικής αντικατασκοπείας εκτελούν επιχειρήσεις που στοχεύουν Ουκρανούς στρατιωτικούς στα κατεχόμενα εδάφη και πέρα από αυτά, στρατολογούν Ουκρανούς πράκτορες, και κλητεύουν εκείνους τους οποίους η FSB ελπίζει να δει να διώκονται σε δίκες - παρωδία. Πράκτορες της FSB είναι σταθμευμένοι στα σύνορα της Ρωσίας και η Υπηρεσία Οικονομικής Ασφαλείας (Economic Security Service), η οποία συχνά θεωρείται το πιο διεφθαρμένο τμήμα της FSB, επιβάλλει δυναμικά τις οικονομικές πολιτικές της Ρωσίας. Στα κεντρικά γραφεία της FSB στην Πλατεία Lubyanka της Μόσχας, έχει ειπωθεί στα απλά στελέχη της υπηρεσίας να προετοιμαστούν για τρίμηνες θητείες στα κατεχόμενα εδάφη.

Καθώς η FSB [6] ηγείται μιας μεταμορφωμένης, όλο και πιο παρανοϊκής και βαθιά ασφαλειοποιημένης κρατικής γραφειοκρατίας, η μετατόπιση έχει βαθιές επιπτώσεις στην φύση της διακυβέρνησης του Πούτιν. Σε αντίθεση με την, σε μεγάλο βαθμό, προσανατολισμένη στις παρακολουθήσεις υπηρεσία, η FSB έχει γίνει ένας πολύ πιο επεκτατικός βραχίονας ενός όλο και πιο αδίστακτου κράτους. Με την σαρωτική εμβέλειά της στην εγχώρια κοινωνία, στις εξωτερικές υποθέσεις και στον στρατό, η FSB έχει αρχίσει να μοιάζει λιγότερο με την προκάτοχό [7] της, της ύστερης σοβιετικής εποχής, την KGB· πλέον μοιάζει με κάτι πολύ πιο τρομακτικό: το NKVD, την διαβόητη μυστική αστυνομία του Στάλιν, η οποία διεξήγαγε τις μεγάλες εκκαθαρίσεις της δεκαετίας του 1930 και διατήρησε μια σιδερένια κλειδαριά στην ρωσική κοινωνία στα πρώτα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου.

Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΜΒΕΛΕΙΑ ΤΗΣ LUBYANKA

Δεν είναι δύσκολο να εντοπιστούν τα σημάδια της εξελισσόμενης στρατηγικής της FSB. Αναλογιστείτε την τακτική της απέναντι στους δημοσιογράφους και στα μέλη της πολιτικής αντιπολίτευσης. Στο παρελθόν, όταν επρόκειτο για τον Τύπο, η FSB περιοριζόταν στο να κατασκοπεύει δημοσιογράφους που ήταν επικριτικοί προς την κυβέρνηση και να τους ενθαρρύνει να εγκαταλείψουν την χώρα. Ακόμη και όταν ο Ivan Safronov, ένας πρώην δημοσιογράφος που κάλυπτε τον στρατό για την ρωσική καθημερινή εφημερίδα Kommersant, συνελήφθη με την κατηγορία της προδοσίας το καλοκαίρι του 2020, αυτό έγινε κατανοητό ως ένα μήνυμα προς τους άλλους: σταματήστε να γράφετε για ευαίσθητα θέματα ή φύγετε από την χώρα. Στην πραγματικότητα, τον επόμενο χρόνο, πολλοί Ρώσοι δημοσιογράφοι τοποθετήθηκαν σε μια κυβερνητική λίστα με ξένους πράκτορες, αλλά δεν συνελήφθησαν, και πολλοί πήγαν στην εξορία. Αυτή η έξοδος συνεχίστηκε στην εναρκτήρια φάση του πολέμου στην Ουκρανία, όταν εκατοντάδες Ρώσοι δημοσιογράφοι και ακτιβιστές τράπηκαν σε φυγή στο εξωτερικό.

Από την άνοιξη και μετά, ωστόσο, η FSB [8] έχει ξεκινήσει να αντιστρέφει την ροή. Για παράδειγμα, δύο μήνες αφότου άρχισε ο πόλεμος, άφησε τον εξέχοντα πολιτικό της αντιπολίτευσης Vladimir Kara-Murza να μπει [στην χώρα]. Επί χρόνια, ο Kara-Murza μετακινείτο μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών, της Ευρώπης και της Ρωσίας, προωθώντας τις κυρώσεις εναντίων των φίλων του Πούτιν· από όταν άρχισε ο πόλεμος φοβόταν ότι το Κρεμλίνο θα του απαγόρευε την είσοδο στην Ρωσία. Αλλά τον Απρίλιο ο Kara-Murza πέταξε στη Μόσχα και τον άφησαν να μπει [στην χώρα] - μόνο για να τον ρίξουν γρήγορα στη φυλακή, όπου έχει παραμείνει έκτοτε, με την κατηγορία της διασποράς ψευδών ειδήσεων (fake news) σχετικά με τον πόλεμο. Τον Ιούλιο, ένας άλλος πολιτικός της αντιπολίτευσης, ο Ilya Yashin, συνελήφθη με τις ίδιες κατηγορίες. Αφότου ο Αλεξέι Ναβάλνι [9] συνελήφθη και φυλακίστηκε —μετά την δική του επιστροφή στην Ρωσία, τον Αύγουστο του 2021— ο Yashin ήταν η πιο εξέχουσα προσωπικότητα της αντιπολίτευσης· τώρα, όπως ο Ναβάλνι και ο Kara-Murza, έχει φυλακιστεί και φιμωθεί.

Αυτό δεν είναι τυχαίο. Αρχής γενομένης από τον Μάιο του 2022, η FSB επισκέπτεται τις οικογένειες των Ρώσων εξόριστων για να μεταφέρει το μήνυμα ότι η ρωσική κυβέρνηση είναι έτοιμη να καλωσορίσει τους εξόριστους. Υπάρχουν επίσης αναφορές ότι Ρώσοι ειδικοί [του κλάδου] της πληροφορικής που εγκατέλειψαν την Ρωσία στην αρχή του πολέμου, αλλά επέστρεψαν, έχουν κληθεί στα κεντρικά γραφεία της FSB και έχουν ανακριθεί: η υπηρεσία αναζητούσε πληροφορίες ιδίως για Ρώσους εξόριστους που έχουν μείνει στο εξωτερικό. Αντί να υποχρεώνει τους Ρώσους [να φύγουν] στο εξωτερικό, όπου ίσως μπορέσουν να ενθαρρύνουν τα κινήματα της αντιπολίτευσης, το καθεστώς έχει αποφασίσει ότι θα ήταν καλύτερο να τους κρατήσει υπό στενή παρακολούθηση στην Ρωσία – μια προσέγγιση που χρησιμοποιήθηκε για τελευταία φορά από το Κρεμλίνο στα αρχικά στάδια του Ψυχρού Πολέμου [10].

Ταυτόχρονα, η FSB έχει γίνει πιο τολμηρή στην καταδίωξη δημοσιογράφων και άλλων που βρίσκονται επί μακρόν στην εξορία. Εδώ, μπορούμε να αναφέρουμε την δική μας εμπειρία: τον Μάρτιο, το τμήμα εσωτερικής ασφαλείας της FSB κίνησε μια ποινική υπόθεση εναντίον ενός από εμάς, του Andrei Soldatov, με την κατηγορία της διασποράς ψευδών ειδήσεων όσον αφορά τον πόλεμο, κατηγορία που επισύρει ποινή έως και δέκα ετών φυλάκισης. Οι τραπεζικοί λογαριασμοί του Soldatov στη Ρωσία έχουν παγώσει και η ρωσική κυβέρνηση έχει εκδώσει επίσημα διεθνή εντάλματα για την σύλληψή και την έκδοσή του στην Ρωσία. Ο αριθμός των Ρώσων δημοσιογράφων που έχουν απειληθεί με παρόμοιες κατηγορίες έχει αυξηθεί. Και δεδομένου ότι οι περισσότεροι ζουν ήδη στην εξορία, οι ποινικές υποθέσεις έχουν σκοπό να ασκήσουν περαιτέρω πίεση στους συγγενείς τους πίσω στην Ρωσία.

Εξίσου δραματική ήταν η όλο και μεγαλύτερη καταστολή της υπηρεσίας σε επιστήμονες, νομικούς και άλλους Ρώσους που έχουν συμμετάσχει σε δραστηριότητες που το καθεστώς θεωρεί πλέον ως ύποπτες. Οι προσπάθειες της FSB να παρενοχλήσει και να εκφοβίσει Ρώσους επιστήμονες που συνεργάζονται με ξένα ερευνητικά ιδρύματα δεν είναι νέες. Αλλά από όταν ξεκίνησε ο πόλεμος, η FSB έχει γίνει πολύ επιθετικότερη. Στις 30 Ιουνίου, η υπηρεσία έλαβε ακραία μέτρα εναντίον του Dmitry Kolker, διευθυντή του Εργαστηρίου Κβαντικής Οπτικής (Laboratory of Quantum Optics) στο Κρατικό Πανεπιστήμιο του Novosibirsk (Novosibirsk State University), κατηγορώντας τον για προδοσία, διότι υποτίθεται ότι μοιράστηκε κρατικά μυστικά με την Κίνα. (Έδωσε μια σειρά διαλέξεων στην Κίνα ως μέρος ενός προγράμματος ανταλλαγής.) Παρόλο που ο Kolker βρισκόταν σε νοσοκομείο με τετάρτου σταδίου καρκίνο του παγκρέατος, η FSB τον συνέλαβε και τον έστειλε στη φυλακή Lefortovo, όπου πέθανε τρεις ημέρες αργότερα. Πολλοί Ρώσοι συγκλονίστηκαν, αλλά αυτό ήταν κάθε άλλο παρά ένα μεμονωμένο περιστατικό. Μια μέρα πριν από τη σύλληψη του Kolker, η FSB φυλάκισε τον Dmitry Talantov, έναν εξέχοντα δικηγόρο για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ο οποίος είχε υπερασπιστεί τον Safronov, τον δημοσιογράφο που κατηγορήθηκε για προδοσία από την FSB. Ο Talantov βρέθηκε πλέον κατηγορούμενος για διασπορά ψευδών ειδήσεων σχετικά με τον πόλεμο.

Ακόμη και οι κυρίαρχοι κλάδοι της ρωσικής οικονομίας έχουν βρεθεί υπό την πίεση της FSB. Αναλογιστείτε το εθνικό σύστημα υγειονομικής περίθαλψης της Ρωσίας. Από τον Ιούνιο και μετά, η ρωσική υπηρεσία χρηματοοικονομικής παρακολούθησης, μαζί με την FSB, έχει ερευνήσει ιατρικές κλινικές σε όλη την χώρα για την συνταγογράφηση Δυτικών φαρμάκων αντί για ρωσικών. Η εκστρατεία παρουσιάστηκε στο κοινό ως «καταστολή των μηχανορραφιών ξένων φαρμακευτικών εταιρειών που πωλούν τα φάρμακά τους μέσω Ρώσων γιατρών». Το Κρεμλίνο έχει ζητήσει επίσης από την FSB να ερευνήσει γραφειοκράτες που «απέτυχαν» να αντικαταστήσουν τα ρωσικά προϊόντα, όπως οι τεχνολογίες [του κλάδου] της πληροφορικής, με ξένα.

Οι εκκαθαρίσεις της FSB έχουν αρχίσει επίσης να φθάνουν στην ρωσική ελίτ, συμπεριλαμβανομένων των ίδιων των ανώτερων αξιωματούχων ασφαλείας. Τον Ιούλιο, τρεις ανώτατοι στρατηγοί του Υπουργείου Εσωτερικών συνελήφθησαν με την κατηγορία της υπεξαίρεσης· η επιχείρηση θεωρήθηκε ως μήνυμα προς τον υπουργό Εσωτερικών να προσέχει και ο ίδιος - κανείς δεν είναι απολύτως ασφαλής σε αυτό το νέο κράτος ασφαλείας. Αυτή είναι μόνο η πιο πρόσφατη από μια σειρά εκκαθαρίσεων που έχουν στοχοποιήσει τον Oleg Mitvol, έναν πρώην νομάρχη της περιφέρειας της Μόσχας με καλές διασυνδέσεις, και τον Vladimir Mau, έναν κορυφαίο Ρώσο οικονομολόγο, ο οποίος είναι κοντά στο φιλελεύθερο μπλοκ της κυβέρνησης και [είναι] επικεφαλής της Προεδρικής Ακαδημίας Εθνικής Οικονομίας και Δημόσιας Διοίκησης (Presidential Academy of National Economy and Public Administration), της κύριας εκπαιδευτικής μονάδας για τους Ρώσους γραφειοκράτες. Ο Mitvol ρίχτηκε στη φυλακή· ο Mau τέθηκε σε κατ' οίκον περιορισμό - γεγονότα που έχουν αναστατώσει τις οικονομικές ελίτ της Μόσχας.

Αλλά η πιο εντυπωσιακή αλλαγή αφορά τις τακτικές της FSB στην Ουκρανία. Πριν από τον πόλεμο, ο ρόλος της FSB ήταν κυρίως να στρατολογεί Ουκρανούς πολιτικούς. Πλέον, η υπηρεσία εκτελεί μια μαζική επιχείρηση για να θέσει υπό κράτηση μεγάλο αριθμό Ουκρανών στην Ρωσία και στα κατεχόμενα εδάφη της Ουκρανίας. Το κύριο καθήκον αυτής της επιχείρησης δεν είναι να αποκαλύψει Ουκρανούς τρομοκράτες, όπως ισχυρίζεται επίσημα η FSB· αντιθέτως, είναι να διεκπεραιώσει μεγάλο αριθμό Ουκρανών προκειμένου να στρατολογήσει στοιχεία (assets) και να τα στείλει πίσω στην Ουκρανία, με τις διαταγές της FSB. Ούτε η FSB έχει παραμελήσει την ανελέητη καταδίωξη των Ουκρανών πρακτόρων των υπηρεσιών πληροφοριών, καθώς και των μονάδων που αυτή την άνοιξη υπερασπίστηκαν την χαλυβουργία Azovstal απέναντι σε μια πολιορκία 82 ημερών από τις ρωσικές δυνάμεις. Μαζί με τους Ρώσους που κατηγορούνται για κρατική προδοσία, αυτοί οι μεγάλης αξίας Ουκρανοί έχουν σταλεί στην φυλακή Lefortovo.

ΠΙΣΩ ΣΤΗΝ ΕΣΣΔ

Ο σαρωτικός νέος ρόλος της FSB εγείρει ευρύτερα ερωτήματα σχετικά με το καθεστώς του Πούτιν [11]. Επί χρόνια είναι γνωστό ότι ο Πούτιν έχει βασίσει τις υπηρεσίες ασφαλείας του εν μέρει στις σοβιετικές πρακτικές, συμπεριλαμβανομένων εκείνων της KGB, όπου πέρασε σχεδόν 16 χρόνια. Για μεγάλο μέρος της θητείας του Πούτιν -και ειδικά τα τελευταία πέντε χρόνια, καθώς επιδίωκε να στηρίξει το καθεστώς του- το μοντέλο της KGB είχε νόημα. Πρώτον, στις τελευταίες δεκαετίες της σοβιετικής εποχής, η KGB, μολονότι ήταν πανίσχυρη, παρέμενε ένας συγκριτικά μικρός οργανισμός και προτιμούσε μια ήπια προσέγγιση στον έλεγχο. Παρακολουθούσε και κατασκόπευε τους πάντες, από βιομηχανικούς εργάτες μέχρι μπαλαρίνες, αλλά η KGB δεν επιδίωξε να διεξάγει συλλήψεις ή εκκαθαρίσεις μεγάλης κλίμακας. Αντίθετα, βασιζόταν σε εξελιγμένες μορφές εκφοβισμού που θα μπορούσαν να κάνουν τους ανθρώπους να συμμορφωθούν χωρίς μαζική καταστολή.

Από άλλες απόψεις, η KGB διαμορφώθηκε επίσης από την πολιτική της μετασταλινικής εποχής. Αντί να ελέγχεται από μόνο έναν παντοδύναμο ηγέτη, ήταν μια γραφειοκρατία που απαντούσε στο Κομμουνιστικό Κόμμα. Και μολονότι η υπηρεσία ήταν πανταχού παρούσα, ήταν σε μεγάλο βαθμό αόρατη: οι αξιωματικοί της KGB μισούσαν τις στρατιωτικές στολές, προτιμώντας, αντίθετα, τα γκρίζα κοστούμια. Επίσης, η KGB επένδυε υπερβολικά στις δημόσιες σχέσεις, χρηματοδοτώντας βιβλία και ταινίες που προωθούσαν την εικόνα της υπηρεσίας ως της πιο διανοούμενης κυβερνητικής οντότητας στην χώρα - της μόνης που θα μπορούσε να καταπολεμήσει αποτελεσματικά την διαφθορά.

Κατά την διάρκεια των πρώτων 15 ετών του στην εξουσία, ο Πούτιν [12] στηριζόταν στην FSB, αλλά προσπάθησε να την απομακρύνει κάπως από την KGB. Ήθελε η FSB να είναι η ομάδα ταχείας απόκρισής του, να σπεύδει κοντά του με λύσεις στα πολιτικά του προβλήματα, εντός και εκτός της Ρωσίας. Αλλά αφότου η FSB τον απογοήτευσε επανειλημμένα – μην καταφέρνοντας να τον προειδοποιήσει για τις έγχρωμες επαναστάσεις, τις διαδηλώσεις στη Μόσχα και τελικά, την επανάσταση της [πλατείας] Maidan του Κιέβου το 2014 - ο Πούτιν άλλαξε τους κανόνες. Αντί να έχει την FSB να υπηρετεί ως δύναμη ταχείας απόκρισης, αναθεώρησε την εντολή του σε κάτι πολύ κοντινότερο εκείνης της KGB. Την κατέστησε ένα εργαλείο για την παροχή πολιτικής σταθερότητας μέσω του εκφοβισμού του ρωσικού λαού [13], συμπεριλαμβανομένων των ελίτ. Αλλά οι πρόσφατες κινήσεις υποδηλώνουν ότι ο Πούτιν αλλάζει ξανά πορεία. Αντί για την KGB των δεκαετιών του 1970 και του 1980, η FSB μοιάζει όλο και περισσότερο με τις μυστικές υπηρεσίες του Στάλιν, το NKVD, το οποίο στόχευε σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό στον απόλυτο έλεγχο του ρωσικού πληθυσμού.

ΤΟ ΤΕΡΑΣ ΤΟΥ ΠΟΥΤΙΝ

Το NKVD του Στάλιν - το Λαϊκό Κομισαριάτο Εσωτερικών Υποθέσεων (People’s Commissariat for Internal Affairs) - ήταν ένα πραγματικό τερατούργημα. Ο Στάλιν σχεδίασε σκόπιμα το υπουργείο για να επιβλέπει τεράστια και ιδιαιτέρως ετερόκλητα μέρη του σοβιετικού κράτους, συμπεριλαμβανομένων του εθνικού συστήματος σιδηροδρόμων, του πυρηνικού προγράμματος της Ρωσίας και της δολοφονίας των εχθρών του Στάλιν στο εξωτερικό. Το NKVD επέβλεπε την αστυνομία, τις επιχειρήσεις κατασκοπείας, τις πολιτικές καταστολές και τα Γκουλάγκ (το εκτεταμένο σύστημα στρατοπέδων καταναγκαστικής εργασίας της Σοβιετικής Ένωσης), καθώς και την κατασκευαστική βιομηχανία, ακόμη και τις δημόσιες επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας. Για την διεξαγωγή των εσωτερικών καταστολών, το NKVD οικοδόμησε ένα δίκτυο διευθυντηρίων σε όλη τη χώρα: για να επεξεργαστεί τόσο μεγάλους αριθμούς απαιτούσε μια τεράστια γραφειοκρατία ασφαλείας.

Το NKVD ήταν επίσης υπερβολικά στρατιωτικοποιημένο. Οι αξιωματικοί του NKVD όχι μόνο φορούσαν στρατιωτικές στολές και έφεραν στρατιωτικούς βαθμούς, αλλά η υπηρεσία είχε επίσης τις δικές της στρατιωτικές μονάδες, [που ήταν] εξοπλισμένες με βαρύ οπλισμό, όπως άρματα μάχης και αεροσκάφη. Στα τέλη της δεκαετίας του 1930, καθώς ο πόλεμος στην Ευρώπη φαινόταν όλο και πιο πιθανός, ο Στάλιν έβαλε την χώρα σε στρατιωτική βάση, ξεκινώντας από την γραφειοκρατία ασφαλείας του. Μόλις ξεκίνησε ο πόλεμος, τα στρατεύματα του NKVD έστησαν στρατόπεδα στα κατεχόμενα εδάφη της Πολωνίας και των χωρών της Βαλτικής για να εντοπίσουν ταραχοποιούς και να στρατολογήσουν πράκτορες. Το NKVD τέθηκε επίσης επικεφαλής μιας εκστρατείας για να πειστούν οι Ρώσοι εξόριστοι να επιστρέψουν στην Ρωσία στο τέλος του πολέμου. Αυτοί ήταν άνθρωποι που είχαν τραπεί σε φυγή από την Σοβιετική Ρωσία, και πολλοί από αυτούς πείστηκαν να επιστρέψουν - μόνο για να καταλήξουν στα στρατόπεδα του Στάλιν. Με αυτούς και άλλους τρόπους, το NKVD σχεδιάστηκε για ένα καθεστώς που βρισκόταν συνεχώς σε πόλεμο: με τους πολιτικούς εχθρούς του, με τους πρώην συντρόφους του στην χώρα και στο εξωτερικό, και με την Δύση. Και αυτό που έκανε το NKVD τόσο ισχυρό -και τόσο μεγάλο φόβητρο- ήταν ότι απαντούσε μόνο στον Στάλιν, όχι στο Κομμουνιστικό Κόμμα ή στην σοβιετική κυβέρνηση.

Από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία [14] και μετά, το ταχέως αναπτυσσόμενο κράτος ασφαλείας του Πούτιν φαίνεται να κινείται πιο κοντά στον σταλινικό προκάτοχό του. Η στρατιωτικοποίηση της FSB, τα νέα της στρατόπεδα στρατολόγησης, οι όλο και πιο φανερές και βάναυσες τακτικές της υποδηλώνουν όλα μαζί ότι ο Πούτιν εξετάζει πιο προσεκτικά την προσέγγιση του NKVD —μιας υπηρεσίας που σφυρηλατήθηκε από ένα ολοκληρωτικό κράτος σε καιρό πολέμου. Και ο μακροχρόνιος πόλεμος είναι αυτό για το οποίο το Κρεμλίνο προετοιμάζει την χώρα.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/russian-federation/putins-new-police-state

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition

Εμφάνιση άρθρου σε περισσότερες σελίδες

Το νέο αστυνομικό κράτος του Πούτιν

Αναζήτηση

Δημοφιλή Άρθρα

Περιοχή Μελών