Το πλεονέκτημα της ασύνετης επίσκεψης της Πελόζι στην Ταϊβάν

Στον απόηχο του άκαιρου ταξιδιού της προέδρου της Βουλής (House Speaker), Νάνσι Πελόζι, στην Ταϊβάν, οι ηγέτες της Κίνας ήταν αποφασισμένοι να μην αφήσουν μια καλή κρίση να πάει χαμένη. Διεξήγαγαν πρωτόγνωρες στρατιωτικές ασκήσεις, εκτοξεύοντας βαλλιστικούς πυραύλους κοντά στην Ταϊβάν και στέλνοντας μαχητικά [αεροσκάφη] και πολεμικά πλοία στην άλλη πλευρά της μέσης γραμμής του Στενού της Ταϊβάν, σε μια επίδειξη δύναμης που τράβηξε την προσοχή. Η Κίνα εξέδωσε επίσης μια λευκή βίβλο, μόλις την τρίτη που έχει εκδώσει ποτέ για την Ταϊβάν, καθορίζοντας τους όρους της για την επίτευξη της ενοποίησης - ειρηνικά, εάν είναι δυνατόν, βίαια εάν χρειαστεί.

Πιόνια του σκάκι μπροστά σε σημαίες της Ταϊβάν και της Κίνας, τον Αύγουστο του 2022. Nyancho NwaNri / Reuters
--------------------------------------------------------

Η αντίδραση της Κίνας αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου μοτίβου. Το 2012, το Πεκίνο απάντησε στην εθνικοποίηση από την Ιαπωνία των νησιών Diaoyu (γνωστά στην Ιαπωνία ως νησιά Senkaku) - ένα αρχιπέλαγος που ιστορικά διεκδικείται από την Κίνα, την Ιαπωνία και την Ταϊβάν - στέλνοντας περιπολίες της ακτοφυλακής και του ναυτικού στην περιοχή, τακτικές που έχουν συνεχιστεί και διευρυνθεί. Το 2019, η Κίνα χρησιμοποίησε παρομοίως μια έξαρση των εντάσεων κατά μήκος των συνόρων της με την Ινδία, ως πρόσχημα για να προσθέσει στις δυνάμεις, στις εγκαταστάσεις και στις περιπολίες της σε αμφισβητούμενες περιοχές. Και την ίδια χρονιά, υπέδειξε τις διαδηλώσεις υπό την ηγεσία των φοιτητών του Χονγκ Κονγκ ως το σκεπτικό για την διάλυση του μοντέλου «μία χώρα, δύο συστήματα» - το οποίο είχε δώσει στο Χονγκ Κονγκ μεγάλη αυτονομία - και την επιβολή ενός νόμου για την εθνική ασφάλεια ώστε να επιβάλει την υπακοή προς το Πεκίνο.

Στην περίπτωση της Ταϊβάν [1], το Πεκίνο φαίνεται να ενισχύει δύο από τους πρόσφατους ισχυρισμούς του. Ο πρώτος είναι ότι η Κίνα δεν αναγνωρίζει καμία μέση γραμμή στο Στενό της Ταϊβάν. Ο δεύτερος είναι ότι η Κίνα έχει «κυριαρχία, κυριαρχικά δικαιώματα και δικαιοδοσία στο Στενό της Ταϊβάν». Από την οπτική του Πεκίνου, αυτές οι θέσεις πηγάζουν από την πολιτική του ότι η Ταϊβάν αποτελεί μέρος της Κίνας [2]. Επιχειρώντας με αεροσκάφη και ναυτικά σκάφη στην άλλη πλευρά της μέσης γραμμής του Στενού της Ταϊβάν, με πρωτόγνωρους αριθμούς μετά την επίσκεψη της Πελόζι, το Πεκίνο επιδιώκει να επιβάλλει το ότι ο στρατός του δεν θα είναι πλέον περιορισμένος στο δικό του μισό του Στενού της Ταϊβάν. Και με το να ρίχνει βαλλιστικούς πυραύλους σε ύδατα κοντά στα εμπορικά λιμάνια της Ταϊβάν, το Πεκίνο φαίνεται να σηματοδοτεί ότι από εδώ και στο εξής, θα ενεργεί στρατιωτικά όπου κρίνει απαραίτητο στο Στενό της Ταϊβάν. Η εκτόξευση πολλαπλών πυραύλων από το Πεκίνο σε ύδατα εντός της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της Ιαπωνίας χρησιμεύει ομοίως ως προειδοποίηση προς το Τόκιο για περαιτέρω ανάμειξη σε υποθέσεις εκατέρωθεν του στενού.

Κάποιοι υποστηρίζουν ότι οι πρόσφατες ενέργειες της Κίνας θα είχαν συμβεί αργά ή γρήγορα, ανεξάρτητα από το εάν η Πελόζι επισκεπτόταν το νησί. Ακόμα κι αν αποδεχτεί κάποιος μια τέτοια συζητήσιμη λογική, το ταξίδι της Πελόζι δημιούργησε ένα πρόσχημα για την Κίνα να επιταχύνει τα σχέδιά της [3]. Αλλά τώρα που η ζημιά έχει γίνει, είναι επιτακτική ανάγκη να εστιάσουμε σε ό,τι προκύπτει από αυτήν την κρίση. Δεν είναι αναπόφευκτο ότι η κατάσταση στο Στενό της Ταϊβάν έχει εγκλωβιστεί σε μια οδό μόνιμης επιδείνωσης. Η απάντηση της Ταϊπέι ήταν ήπια και μη κλιμακωτική. Με πειθαρχία και σαφήνεια ως προς τους στόχους, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ θα ήταν ίσως ακόμη σε θέση να αδράξουν την στιγμή για να συγκρατήσουν την διολίσθηση στις σχέσεις εκατέρωθεν του Στενού και να βάλουν την Ταϊβάν σε πιο σταθερή βάση.

ΠΕΡΙΠΤΩΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ

Από την σκοπιά του Πεκίνου, η επίσκεψη της Πελόζι ήταν συνέπεια δύο ευρέων τάσεων: της απομάκρυνσης [4] της Ταϊβάν από την Κίνα και των αποφασιστικών προσπαθειών των Ηνωμένων Πολιτειών να αναδείξουν το διεθνές προφίλ της Ταϊβάν. Η Κίνα θα προτιμούσε έντονα να αγνοήσει ο υπόλοιπος κόσμος την Ταϊβάν, ώστε το Πεκίνο να αντιμετωπίσει το θέμα ως εσωτερική υπόθεση και να επιβάλει την βούλησή [5] του στην Ταϊβάν. Η επίσκεψη της Πελόζι πρόσφερε μια ευκαιρία στο Πεκίνο να διεξάγει μια παρέμβαση και, με αυτόν τον τρόπο, να επιδιώξει να κλίνει μόνιμα το status quo υπέρ του. Η Ουάσιγκτον και η Ταϊπέι πρέπει να ενεργήσουν έξυπνα για να αποτρέψουν την διάβρωση της κατάστασης ασφαλείας της Ταϊβάν.

Για την Ουάσιγκτον, υπάρχει επείγουσα ανάγκη να αποτραπεί το Πεκίνο [6] από το να επιβάλλει ένα διαφορετικό status quo στην Ταϊβάν. Για τον σκοπό αυτόν, ίσως είναι χρήσιμο να εξετάσουμε το πώς οι προηγούμενοι πρόεδροι των ΗΠΑ μπόρεσαν να αποτρέψουν το Πεκίνο από το να εκμεταλλευτεί περιστατικά στο παρελθόν. Μια περιπτωσιολογική μελέτη (case study) που αξίζει να επανεξεταστεί είναι η επιτυχία του προέδρου Μπαράκ Ομπάμα, το 2016, να αποτρέψει την Κίνα από την διενέργεια αποξήρανσης στην Scarborough Shoal, μια ατόλη στην Θάλασσα της Νοτίου Κίνας που διεκδικείται τόσο από την Κίνα όσο και από τις Φιλιππίνες. Στις αρχές εκείνης της χρονιάς, υπήρχαν συζητήσεις ότι το Πεκίνο ίσως επιδίωκε να επεκτείνει την κατασκευή τεχνητών νησιών στην Scarborough Shoal. Εάν η Κίνα είχε προχωρήσει, οι Ηνωμένες Πολιτείες ίσως είχαν εμπλακεί, καθώς είχαν μια συμμαχική δέσμευση με τις Φιλιππίνες [7].

Ο Ομπάμα αναγνώρισε ότι ο μόνος τρόπος για να αποτρέψει την παράσυρση σε μια σύγκρουση με την Κίνα ήταν να μιλήσει άμεσα και διακριτικά με τον Κινέζο πρόεδρο, Σι Τζινπίνγκ [8]. Τα ζητήματα που αφορούν τον κινεζικό στρατό πρέπει να απευθύνονται σε ηγέτες εντός της ιεραρχίας, και ο Σι [9] ήταν και είναι ο κορυφαίος κρίκος αυτής της αλυσίδας. Επίσης, τέτοια ζητήματα πρέπει να αντιμετωπίζονται αθόρυβα, καθώς κάτι τέτοιο δίνει στους Κινέζους ηγέτες χώρο να ελιχθούν, και τους επιτρέπει να αποφύγουν την ανησυχία για το αν θα περιγραφούν ως «μαλακοί» διότι επίλυσαν ένα πρόβλημα με έναν Αμερικανό ομόλογό τους. Ταυτόχρονα, η διαπραγματευτική θέση του Ομπάμα ενδυναμώθηκε από την ανάπτυξη —χωρίς δημόσιες τυμπανοκρουσίες— στρατιωτικών στοιχείων των ΗΠΑ κοντά στην Scarborough Shoal.

Ο Ομπάμα [10] κατανόησε ότι οι Κινέζοι ηγέτες πρέπει να αισθάνονται ότι οι ανησυχίες τους λαμβάνονται σοβαρά υπόψη προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις δικές μας. Και όπως με κάθε μεγάλο ζήτημα που έχει διαχειριστεί ή επιλυθεί μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας, η αναμέτρηση της Scarborough αντιμετωπίστηκε από δύο ηγέτες που είχαν οικοδομήσει μια σχέση μεταξύ τους και που κατανοούσαν τις μεταξύ τους απαιτήσεις και περιορισμούς. Αμφότεροι ήταν ικανοί να εξυψώσουν την διπλωματία πάνω από την πολιτική. Αμφότεροι αναγνώρισαν ότι οι ισχυροί ηγέτες χρειάζεται κάποιες φορές να κάνουν σκληρά πράγματα για να αποτρέψουν τον πόλεμο. Τελικά, η Κίνα δεν επιδίωξε ποτέ την αποξήρανση στην Scarborough Shoal.

Η εφαρμογή αυτής της περιπτωσιολογικής μελέτης στην σημερινή κατάσταση στο Στενό της Ταϊβάν παρέχει μια σειρά από μαθήματα. Η άμεση διπλωματία σε επίπεδο ηγετών είναι μια προϋπόθεση για να διασφαλιστεί ότι έκαστη πλευρά γνωρίζει τις ανησυχίες και τις απαιτήσεις της άλλης. Η πειθαρχία και η διακριτικότητα είναι το νόμισμα της διαχείρισης κρίσεων. Τα έξυπνα επιχειρήματα χωρίς αξιόπιστη αποτροπή συμβάλλουν ελάχιστα στην διαχείριση των προκλήσεων. Και οι ηγέτες της Κίνας δεν θα κάνουν βήματα για να εκτονώσουν τις εντάσεις εκτός και εάν πιστέψουν ότι οι ανησυχίες τους ακούγονται.

ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΤΕΙΤΕ ΤΟΝ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟ

Αυτά τα διδάγματα υποδηλώνουν ότι η κατάσταση στο Στενό της Ταϊβάν δεν είναι πιθανώς ώριμη για μια μείωση των εντάσεων. Το Πεκίνο φαίνεται να πιστεύει ότι κάνει πρόοδο όσον αφορά την διαγραφή της μέσης γραμμής στο Στενό και την επιβολή ενός προηγούμενου στο να επιχειρεί οπουδήποτε κρίνει σκόπιμο γύρω από την Ταϊβάν. Τούτου λεχθέντος, η υπερβολική αντίδραση του Πεκίνου στην επίσκεψη της Πελόζι θα διευκολύνει την Ουάσιγκτον να προωθήσει αρκετές βραχυπρόθεσμες προτεραιότητες με την Ταϊβάν. Για παράδειγμα, το Πεκίνο αποδεικνύει ότι η Ταϊβάν χρειάζεται επειγόντως να επιταχύνει τις προσπάθειές της για να τοποθετήσει κρίσιμης σημασίας πολεμοφόδια, ενέργεια, φάρμακα και προμήθειες τροφίμων στο νησί πριν ξεσπάσει η σύγκρουση. Οι απειλητικές ενέργειες της Κίνας θα μπορούσαν επίσης να προσφέρουν ευκαιρίες στην Ουάσιγκτον να ενθαρρύνει σιωπηρά τον μεγαλύτερο διακομματισμό στην Ταϊβάν για την ενδυνάμωση της δημοσιονομικής και δημόσιας υποστήριξης για την άμυνα [11] της Ταϊβάν.

Η Ουάσιγκτον θα μπορούσε επίσης να αξιοποιήσει τον εκφοβισμό του Πεκίνου για να προωθήσει τον συντονισμό με την Ταϊβάν [12] για την ανθεκτικότητα της εφοδιαστικής αλυσίδας, τις συμφωνίες για θέματα ψηφιακού εμπορίου του εικοστού πρώτου αιώνα και άλλα μέτρα για την ενδυνάμωση των οικονομικών σχέσεων. Όλες αυτές οι προσπάθειες εμπίπτουν εντός των ορίων της υφιστάμενης πολιτικής των ΗΠΑ. Θα ενδυνάμωναν επίσης τους δεσμούς ΗΠΑ-Ταϊβάν και θα έβαζαν την Ταϊβάν σε μια πιο σταθερή βάση για να αντιμετωπίσει ό,τι ακολουθήσει. Θα είναι σημαντικό να αποφευχθεί η ανάδυση οποιασδήποτε διαφοράς μεταξύ της Ουάσιγκτον και της Ταϊπέι. Οι διαιρέσεις στην σχέση θα ωφελούσαν μόνο το Πεκίνο.

Ένα ζήτημα που χρήζει προσοχής μεταξύ των υπευθύνων χάραξης πολιτικής στην Ουάσιγκτον και στην Ταϊπέι είναι το πώς ορίζουν το status quo στο Στενό της Ταϊβάν. Ανώτεροι αξιωματούχοι στην Ουάσιγκτον και στην Ταϊπέι έχουν δεσμευτεί να διατηρήσουν το status quo, αλλά καμία πλευρά δεν έχει παράσχει μεγάλη σαφήνεια σχετικά με το πώς το προσδιορίζουν. Εάν η Ουάσιγκτον και η Ταϊπέι ορίσουν δημόσια το status quo στενά γύρω από την βραχυπρόθεσμη απώθηση του κινεζικού στρατού στην άλλη πλευρά της μέσης γραμμής του Στενού της Ταϊβάν, διακινδυνεύουν να καταδικαστούν σε αποτυχία. Αντί να παραχωρήσουν στο Πεκίνο μια τέτοια εικόνα προόδου, η Ουάσιγκτον και η Ταϊπέι θα ήταν φρόνιμο να ορίσουν το status quo γύρω από ένα σύνολο στόχων με περισσότερες αρχές. Αυτές θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν το να διατηρηθεί ο μη πόλεμος στο Στενό της Ταϊβάν, να διατηρηθεί η πολιτική αυτονομία της Ταϊβάν, να ενδυναμωθούν σταθερά οι σχέσεις ΗΠΑ-Ταϊβάν, και να αποτραπεί ο κινεζικός στρατός από το να επιχειρεί στα χωρικά ύδατα ή στον εναέριο χώρο της Ταϊβάν και να συνεχίσει να πετά, να πλέει και να επιχειρεί οπουδήποτε επιτρέπει το διεθνές δίκαιο. Τα συμφέροντα της Ουάσιγκτον και της Ταϊπέι ευθυγραμμίζονται με αυτούς τους στόχους και αμφότερες οι πλευρές παραμένουν ικανές να τους υποστηρίξουν.

ΣΚΛΗΡΕΣ ΑΛΗΘΕΙΕΣ

Η στρατιωτικοποιημένη απάντηση του Πεκίνου θα πρέπει επίσης να δημιουργήσει δυναμική στις Ηνωμένες Πολιτείες για να εμβαθύνουν την συνεργασία τους με την Αυστραλία [13] και την Ιαπωνία [14]. Η επιχειρησιακή απάντηση του Πεκίνου προσφέρει έναν οδικό χάρτη για ό,τι πρέπει να γίνει ώστε να ενδυναμωθούν οι αποτρεπτικές συνθήκες. Εκτός από την διατήρηση μιας σταθερής στρατιωτικής παρουσίας στην περιοχή, η Ουάσιγκτον και οι σύμμαχοί της θα πρέπει να προωθήσουν τις κοινές προσπάθειες για την επέκταση της στρατιωτικής πρόσβασης, του σχεδιασμού και της ετοιμότητας για απρόοπτα. Η πρόοδος κατ’ αυτό τον τρόπο θα ενίσχυε την ικανότητα της Ουάσιγκτον να υπενθυμίζει στο Πεκίνο [15] τις δικές του ευαλωτότητες, όχι με τρόπους που προκαλούν δημόσια ταπείνωση αλλά με τρόπους που θα κινητοποιούσαν τους ηγέτες της Κίνας να εξετάσουν τους κινδύνους του να τραβούν το σχοινί. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι εταίροι τους θα είχαν μεγαλύτερο αντίκτυπο στον υπολογισμό της Κίνας εάν έκαναν περισσότερα και έλεγαν λιγότερα.

Εν ευθέτω χρόνω, οι Αμερικανοί αξιωματούχοι θα χρειαστεί επίσης να εξηγήσουν στους Κινέζους ομολόγους τους το πώς ορίζουν τις ανεπίσημες σχέσεις με την Ταϊβάν. Κάτι τέτοιο θα αποτύγχανε απαρεγκλίτως να ικανοποιήσει το Πεκίνο, αλλά θα δημιουργούσε προσδοκίες και θα καθησύχαζε το Πεκίνο ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες [16] εξακολουθούν να αναγνωρίζουν όρια στην συμπεριφορά των σχέσεών τους με την Ταϊβάν. Ως μέρος τέτοιων συζητήσεων, οι αμερικανοί αξιωματούχοι θα πρέπει να υπογραμμίσουν ότι η προβολή της υποστήριξης των Ηνωμένων Πολιτειών στην Ταϊβάν θα επηρεαστεί από τον βαθμό της πίεσης της Κίνας στην Ταϊβάν. Εάν η Κίνα είναι σοβαρή για την προώθηση του στόχου της για ειρηνική ενοποίηση, πρέπει να απευθυνθεί στους 23 εκατομμύρια ανθρώπους της Ταϊβάν, των οποίων οι απόψεις θα είναι καθοριστικές. Οι Αμερικανοί αξιωματούχοι θα πρέπει να τονίσουν στους Κινέζους ομολόγους τους ότι ο στρατιωτικός εκφοβισμός απλώς θα ωθήσει το κοινό της Ταϊβάν να υποστηρίξει ηγέτες και πολιτικές που έρχονται σε αντίθεση με τους δεδηλωμένους στόχους της Κίνας.

Ακόμη και όταν η Ουάσιγκτον και η Ταϊπέι επιδεικνύουν ότι δεν θα εκφοβιστούν ώστε να υπαναχωρήσουν για την ασφάλεια της Ταϊβάν, θα πρέπει επίσης να εστιάσουν στη μείωση των κινδύνων, στην ενίσχυση των αποτρεπτικών ικανοτήτων, στην ενδυνάμωση του πατήματος της Ταϊβάν και στην προώθηση των σχέσεων ΗΠΑ-Ταϊβάν. Η υπερβολική αντίδραση του Πεκίνου στην επίσκεψη της Πελόζι έχει δημιουργήσει ευκαιρίες για πρόοδο προς αυτή την κατεύθυνση. Τέτοιες ευκαιρίες δεν πρέπει να σπαταλώνται.

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/articles/china/2022-06-16/consequences-co...
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/china/2021-06-03/china-taiwan-wa...
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/china/2022-02-01/taiwan-cant-wait
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/taiwan/2021-10-05/taiwan-and-fig...
[5] https://www.foreignaffairs.com/articles/china/2022-05-16/what-china-lear...
[6] https://www.foreignaffairs.com/articles/china/2022-05-20/fight-over-taiw...
[7] https://www.foreignaffairs.com/regions/philippines
[8] https://www.foreignaffairs.com/china/what-expect-bolder-xi-jinping
[9] https://www.foreignaffairs.com/tags/xi-jinping
[10] https://www.foreignaffairs.com/topics/obama-administration
[11] https://www.foreignaffairs.com/articles/china/2021-12-13/growing-danger-...
[12] https://www.foreignaffairs.com/regions/taiwan
[13] https://www.foreignaffairs.com/articles/australia/2022-02-11/america-and...
[14] https://www.foreignaffairs.com/articles/japan/2022-07-14/japan-and-south...
[15] https://www.foreignaffairs.com/regions/china
[16] https://www.foreignaffairs.com/regions/united-states

Copyright © 2022 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/united-states/upside-pelosis-unwise-taiwa...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition