Secure ConnectionΗ Ελλάδα από το δορυφορικό πρόγραμμα Helios-II στο CSO
Η ελληνογαλλική συνεργασία για τις ανάγκες του ΥΠΕΘΑ σε δορυφορικές αναγνωρίσεις
Περίληψη Κειμένου και Βιογραφικό Συγγραφέα
Η Ελλάδα όχι μόνο καλύπτει σχεδόν το σύνολο των επιχειρησιακών της απαιτήσεων σχετικά με τις δορυφορικές δυνατότητες, αλλά έχει πια αποκτήσει μια ικανοποιητική υποδομή σε έμπειρο ανθρώπινο δυναμικό και κατάλληλο εξοπλισμό που επιτρέπει καλύτερα την κατανόηση και εκμετάλλευση των ευκαιριών που ανοίγονται μπροστά μας, μιας και το Διάστημα είναι πια καθημερινά στο προσκήνιο.
Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΟΛΟΒΟΣ είναι Αναπληρωτής Καθηγητής στην Σχολή Ικάρων και Ταξίαρχος ε.α. της Πολεμικής Αεροπορίας. Το διάστημα 1991-2006 υπήρξε προϊστάμενος του Εθνικού Κέντρου Διαστημικών Εφαρμογών της Π.Α. και συμμετείχε στην διαχείριση των αναφερόμενων προγραμμάτων.
Σημειώνεται, πάντως, ότι η απαίτηση για μια κοινή διαλειτουργική επίγεια υποδομή (Common
Interoperability Layer, CIL) για όλα τα συστήματα δημιούργησε μεταγενέστερα διάφορα προβλήματα στην πρόοδο του προγράμματος λόγω των διαφορετικών απόψεων μεταξύ των εμπλεκόμενων χωρών. Η Γερμανία, για παράδειγμα, ακολούθησε την δική της επιλογή. Αυτό δημιούργησε για χρόνια την πεποίθηση ότι το πολυεθνικό πρόγραμμα MUSIS παρέμενε όραμα και όχι πρόγραμμα [8]. Αρχικά μόνο η Γαλλία χρησιμοποίησε τον όρο MUSIS για να περιγράψει την ομπρέλα κάτω από την οποία δημιουργήθηκε το CSO.
Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ CSO
Το νεότερο σύστημα CSO είναι το πρώτο που εγκαινιάζει τη νέα γενιά στρατιωτικών δορυφόρων παρατήρησης, που προέβλεπαν τα BOC και MUSIS. Αυτό περιλαμβάνει τρεις δορυφόρους CSO , ένα επίγειο τμήμα χρήστη για την προετοιμασία των αιτημάτων προγραμματισμού των δορυφόρων και την συλλογή των εικόνων, και ένα επίγειο τμήμα για τον έλεγχο ομοίως των τριών δορυφόρων. Οι δορυφόροι του CSO έχουν προσδόκιμη διάρκεια ζωής δέκα ετών.
Ο πρώτος δορυφόρος, ο CSO-1, εκτοξεύθηκε τον Δεκέμβριο του 2018 σε ύψος 800 χιλιομέτρων για σκοπούς επιτήρησης, ενώ ο δεύτερος CSO-2 τον Δεκέμβριο 2020 χαμηλότερα, στα 480 χιλιόμετρα για να λαμβάνει εικόνες εξαιρετικά υψηλής διακριτικής ικανότητας (περίπου 20 εκατοστών) για σκοπούς αναγνώρισης. Και οι δύο εκτοξεύθηκαν με ρωσικούς πυραύλους Soyuz. Ο τρίτος δορυφόρος CSO-3 που έχει χρηματοδοτηθεί και από την Γερμανία, θα είναι ομοίως στα 800 χλμ. ύψος. Όμως, οι ευρωπαϊκές κυρώσεις στην Ρωσία λόγω της εισβολής στην Ουκρανία είχαν επιπτώσεις και στους πυραύλους εκτόξευσης δορυφόρων, συνεπώς λόγω της μη χρήσης των Soyuz, το χρονοδιάγραμμα του CSO-3 επηρεάστηκε, με καταρχήν εκτίμηση ότι θα τεθεί τελικά σε τροχιά μέσω του γαλλικού πυραύλου εκτόξευσης Ariane το 2023 [9].
Οι δυνατότητες του συστήματος CSO-2. Πηγή: Υπ. Άμυνας της Γαλλίας
-----------------------------------------------------
Δεν είναι γνωστό το ποσοστό συμμετοχής της χώρας στο πρόγραμμα, εκτιμάται όμως ότι θα είναι σαφώς μεγαλύτερο από εκείνο της συμμετοχής μας στο Helios-II για το οποίο υπήρχαν παράπονα ότι δεν εξασφάλιζε αρκετό αριθμό εικόνων για τις εθνικές ανάγκες. Tο πρόγραμμα CSO θεωρείται καλύτερο από το Helios-II: προσφέρει μεγαλύτερο αριθμό εικόνων, με υψηλότερη διακριτική ικανότητα και ταχύτερη πρόσβαση σε πληροφορίες, χωρίς να έχει κάποιους από τους χωρικούς περιορισμούς για την λήψη εικόνων σε περίπτωση άλλων κοντινών αιτημάτων από άλλους εταίρους.
Τα δεδομένα του CSO θα χρησιμοποιηθούν για συλλογή πληροφοριών, επαλήθευση συμμόρφωσης συνθηκών αφοπλισμού, υποστήριξη επιχειρήσεων (επιχειρησιακή σχεδίαση και διεξαγωγή επιχειρήσεων), και κάλυψη γεωγραφικών αναγκών όπως τρισδιάστατες εικόνες, και χαρτογραφία για την προετοιμασία 3D αποστολών. Η εξαιρετικά υψηλή ευκρίνειά του επιτρέπει την αναγνώριση κάθε στρατιωτικού στόχου, ενώ παράλληλα καλύπτονται οι απαιτήσεις οπλικών συστημάτων λόγω της πολύ υψηλής ακρίβειας συντεταγμένων.
Σε ό,τι αφορά στις συμμετέχουσες χώρες έχει ακολουθηθεί η ίδια προσέγγιση με εκείνη του Helios-II. Τον Ιούλιο 2015 υπεγράφη γαλλογερμανική συμφωνία συνεργασίας που επιτρέπει την αμοιβαία πρόσβαση της Γερμανίας στο CSO και αντίστοιχα της Γαλλίας στο νέο γερμανικό πρόγραμμα SARah (με RADAR), χωρίς όμως κοινή επίγεια υποδομή. Ακολούθησε τον Νοέμβριο του 2015 η υπογραφή γαλλο-σουηδικής συμφωνίας συνεργασίας που επιτρέπει στην Σουηδία την πρόσβαση στο CSO. Στην συνέχεια, τον Οκτώβριο του 2017, υπεγράφη γαλλο-βελγική συμφωνία συνεργασίας που επιτρέπει και στο Βέλγιο την πρόσβαση στο CSO. Τέλος το 2019, υπεγράφη γαλλο-ιταλική συμφωνίας συνεργασίας που επιτρέπει την αμοιβαία πρόσβαση της Ιταλίας στο CSO και της Γαλλίας στο ιταλικό Cosmo Sky-Med Second Generation (CSG) με SAR [10]. Η Ιταλία είναι η δεύτερη χώρα που υλοποιεί τις προβλέψεις του MUSIS αφού οι δύο CSG δορυφόροι της διαθέτουν διαλειτουργική επίγεια υποδομή που επιτρέπει την συνεργασία με το CSO [11]. Το 2022 και η Πολωνία ανακοίνωσε συμφωνία με την Γαλλία για πρόσβαση στις διαστημικές ικανότητες της τελευταίας.
Συμπερασματικά, κρίνεται ότι η επιλογή του CSO είναι ένα εξαιρετικό επίτευγμα. Όπως έχει δημόσια καταγραφεί, και τα δύο ενημερωτικά σημειώματα έγκρισης συμμετοχής του ΥΠΕΘΑ στα συστήματα Helios-II και MUSIS φέρουν την υπογραφή μου ως συντάκτη [12]. Έχοντας χειριστεί υπηρεσιακά τις τέσσερεις πρώτες φάσεις από τις συνολικά πέντε που αναλύθηκαν αλλά και ως μέλος ΔΕΠ στο υπόψη γνωστικό αντικείμενο, θεωρώ ότι έχω το ηθικό δικαίωμα να αποτιμήσω διαχρονικά την ελληνο-γαλλική διακυβερνητική συνεργασία στο Διάστημα.
Αυτή υπήρξε αποτέλεσμα μιας ρεαλιστικής προσέγγισης αποτιμώντας την υφιστάμενη κατάσταση σύμφωνα με τις συνθήκες που επικρατούσαν τότε στο εσωτερικό αλλά και στο εξωτερικό. Αυτές, λόγω της διαβάθμισης του αντικειμένου, δεν ήταν εύκολο να είναι ευρύτερα γνωστές σε όλα τα επίπεδα λήψης αποφάσεων, ιδίως δε σε εκείνους που μπορούν επηρεάζουν τους λήπτες. Οι επιλογές που προτάθηκαν ήταν μακροπρόθεσμες, ενώ τα συστήματα ήταν στο στάδιο της ανάπτυξης. Ως εκ τούτου, οι επιλογές αντιμετώπισαν σκεπτικισμό ή και κριτική, που επέφερε και καθυστερήσεις στην υλοποίηση, ενώ είχε κόστος και για τους εμπλεκόμενους.