Η Ιαπωνία βγαίνει μπροστά | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η Ιαπωνία βγαίνει μπροστά

Πώς οι αυξανόμενες απειλές στην Ασία έπεισαν το Τόκιο να εγκαταλείψει τα αμυντικά ταμπού του
Περίληψη: 

Η Ιαπωνία όχι μόνο θα διπλασιάσει τις στρατιωτικές της δαπάνες, προσθέτοντας περίπου 315 δισεκατομμύρια δολάρια στον αμυντικό της προϋπολογισμό τα επόμενα πέντε χρόνια, αλλά θα αναπτύξει και μια νέα ικανότητα «αντεπίθεσης» που θα της επιτρέπει να διεξάγει επιθέσεις αντιποίνων σε εχθρικά εδάφη.

Η JENNIFER LIND είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια Δημόσιας Διοίκησης στο Dartmouth College και συνεργάτις του Ινστιτούτου Ιαπωνικών Σπουδών Reischauer του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ.

Στις 16 Δεκεμβρίου, η Ιαπωνία έκανε ένα σημαντικό βήμα προς το να γίνει μια «κανονική» παγκόσμια δύναμη με το να εγκρίνει δραματικές αλλαγές στην πολιτική στρατιωτικού [αυτό]περιορισμού που ακολουθούσε εδώ και δεκαετίες. Σύμφωνα με τη νέα στρατηγική εθνικής ασφάλειας, η Ιαπωνία όχι μόνο θα διπλασιάσει τις στρατιωτικές της δαπάνες, προσθέτοντας περίπου 315 δισεκατομμύρια δολάρια στον αμυντικό της προϋπολογισμό τα επόμενα πέντε χρόνια. Θα αναπτύξει επίσης μια νέα ικανότητα «αντεπίθεσης» που θα της επιτρέπει να διεξάγει επιθέσεις αντιποίνων σε εχθρικά εδάφη -μια αξιοσημείωτη απόκλιση από την προηγούμενη πολιτική της.

27122022-1.jpg

Ένα ιαπωνικό υποβρύχιο στον κόλπο Sagami, νότια του Τόκιο, στην Ιαπωνία, τον Νοέμβριο του 2022. Issei Kato / Pool / Reuters
-------------------------------------------------

Οι κινήσεις αυτές σηματοδοτούν μια βαθιά μεταμόρφωση. Εδώ και χρόνια, οι παρατηρητές των διεθνών σχέσεων έχουν σημειώσει ότι η Ιαπωνία [1] έχει σίγουρα την δημογραφική, οικονομική, και τεχνολογική δυνατότητα για να γίνει μεγάλη δύναμη: διαδραματίζει εξέχοντα ρόλο στην παγκόσμια διακυβέρνηση, την ανάπτυξη, και πολλές άλλες πτυχές της διεθνούς πολιτικής. Αλλά στρατιωτικά, το Τόκιο έχει παραδοσιακά περιορίσει τις δραστηριότητές του στην πολυμερή διατήρηση της ειρήνης και στην συμμαχία Αμερικής-Ιαπωνίας, και έχει περιορίσει τις αμυντικές του δαπάνες μόνο στο 1% του ΑΕΠ.

Αυτός ο στρατιωτικός περιορισμός βρίσκεται στον πυρήνα της ιαπωνικής πολιτικής εθνικής ασφάλειας από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο [2]. Κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, διαδοχικές ιαπωνικές κυβερνήσεις κατέστειλαν την επιρροή του στρατού στην πολιτική και απέφυγαν την στρατιωτική κρατική πολιτική. Οι Ηνωμένες Πολιτείες πίεζαν συχνά το Τόκιο να δαπανά περισσότερα και να κάνει περισσότερα, και ορισμένοι συντηρητικοί στο κυρίαρχο Φιλελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα (LDP) της χώρας τάχθηκαν υπέρ της ενίσχυσης των αμυντικών δυνατοτήτων. Αλλά οι εκκλήσεις αυτές προσέκρουαν στην μεταπολεμική αντίληψη της Ιαπωνίας για την «αμυντική άμυνα» (“defensive defense”), σύμφωνα με την οποία ο στρατός της θα πρέπει να διαμορφώνεται για αυτοάμυνα και να αποφεύγει τις επιθετικές ικανότητες και αποστολές. Το δόγμα αυτό βασίζεται στο σύνταγμα και σε άλλες νομοθεσίες και το έχουν υπερασπιστεί τα επιφυλακτικά κόμματα της αντιπολίτευσης και το ιαπωνικό κοινό. Η ιδιαίτερα συγκρατημένη πολιτική ασφάλειας της Ιαπωνίας δημιούργησε αρκετά ταμπού και κόκκινες γραμμές σχετικά με την προβολή ισχύος - για παράδειγμα, θέτοντας απαγορεύσεις σε πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς, αμφίβιες δυνατότητες, και αεροπλανοφόρα.

Με την πάροδο των ετών, σε περιόδους αυξανόμενης απειλής, το Τόκιο έχει περιστασιακά αναθεωρήσει τις ιδέες του για τους αμυντικούς έναντι των επιθετικών ρόλων και ικανοτήτων. Για παράδειγμα, μετά την δοκιμαστική εκτόξευση πυραύλου από την Βόρεια Κορέα [3] πάνω από την Ιαπωνία το 1998, το Τόκιο αποφάσισε να αποκτήσει στρατιωτικούς δορυφόρους, κάτι που προηγουμένως θεωρούσε ως παράνομη στρατιωτικοποίηση του διαστήματος. Η Ιαπωνία διαθέτει τώρα μικρά αεροπλανοφόρα και ένα σώμα πεζοναυτών. Αλλά η αμυντική πολιτική του έθνους παρέμεινε σε γενικές γραμμές σταθερή.

Η νέα στρατηγική εθνικής ασφάλειας, ωστόσο, αντιπροσωπεύει μια εντυπωσιακή αλλαγή. Με το να διπλασιάσει τις αμυντικές δαπάνες και δεσμευόμενη για την απόκτηση μιας ικανότητας «αντεπίθεσης», η κυβέρνηση θέτει σε εφαρμογή πολιτικές που συζητούνταν επί δεκαετίες, αλλά πάντα εμποδίζονταν. Μέχρι τώρα.

Σε απάντηση στην ανακοίνωση, οι επικριτές στο Πεκίνο και αλλού θα κατηγορήσουν την Ιαπωνία ότι επιστρέφει στον μιλιταρισμό του σκοτεινού παρελθόντος της. Αυτό είναι ψευδές. Η Ιαπωνία είναι ένας υπεύθυνος παγκόσμιος πολίτης: ένας παγκόσμιος ηγέτης στην διακυβέρνηση, την ανάπτυξη, την τεχνολογία, τις τέχνες, και τον πολιτισμό. Ακόμη και με τις αλλαγές που ανακοινώθηκαν, η πολιτική ασφαλείας της θα συνεχίσει να εδράζεται στην συμμαχία ΗΠΑ-Ιαπωνίας. Μακράν του να ακολουθήσει τον μιλιταρισμό, η Ιαπωνία αντιδρά -μετά από σημαντικό δισταγμό- στις αυξανόμενες περιφερειακές απειλές. Από την σκοπιά των Ηνωμένων Πολιτειών και των εταίρων της, η νέα στρατηγική εθνικής ασφάλειας της Ιαπωνίας θα πρέπει να επικροτηθεί: μια ειρηνική χώρα με τεράστιους οικονομικούς και τεχνολογικούς πόρους αυξάνει την συμβολή της στην περιφερειακή ασφάλεια.

ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΣΤΗΝ ΑΣΙΑ

Οι νέες τρομερές προκλήσεις στην Ασία ευθύνονται για την ιστορική στροφή της Ιαπωνίας. Η Κίνα προβαίνει σε σημαντική αύξηση τόσο των συμβατικών όσο και των πυρηνικών όπλων της [4]. Κινεζικά στρατιωτικά αεροσκάφη και πλοία πραγματοποιούν συχνές στρατιωτικές εισβολές στα ιαπωνικά ύδατα και γύρω από νησιά που αμφισβητούνται με την Ιαπωνία. Το Πεκίνο απειλεί όλο και περισσότερο την Ταϊβάν -την δημοκρατία της οποίας η Ιαπωνία επευφημεί και την αυτονομία της οποίας η Ιαπωνία θεωρεί ζωτικής σημασίας για την δική της ασφάλεια. Καθώς οι στρατιωτικές απειλές της Κίνας αυξάνονται, η κυβέρνησή της πυροδοτεί τον αντι-ιαπωνικό εθνικισμό, δίνοντας έμφαση στις ιαπωνικές φρικαλεότητες στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.