Θα εγκαταλείψει η Ινδία την Ρωσία;

ΤΟ ΝΕΟ ΔΕΛΧΙ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΤΕΛΕΙΩΣΕΙ ΑΚΟΜΑ ΜΕ ΤΟ ΚΡΕΜΛΙΝΟ

Sameer Lalwani

Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, πολλές από τις μεγάλες δημοκρατίες του κόσμου παρατάχθηκαν για να καταδικάσουν την ρωσική επιθετικότητα και να συσπειρωθούν για την άμυνα της Ουκρανίας. Η Ινδία δεν το έκανε. Απείχε σε βασικές ψηφοφορίες στα Ηνωμένα Έθνη και αρνήθηκε να καταγγείλει τον επί χρόνια εταίρο της. Η αντίδραση που ακολούθησε ήταν εντυπωσιακή˙ πολλές κυβερνήσεις εξέφρασαν την απογοήτευσή τους με την Ινδία για την απροθυμία της να καταδικάσει την αδικαιολόγητη [ρωσική επιθετικότητα].

Ουκρανοί στο Νέο Δελχί, τον Απρίλιο του 2022. Adnan Abidi / Reuters
--------------------------------------------------

Ορισμένοι παρατηρητές υποστήριξαν πως, ως αποτέλεσμα, η Ινδία ίσως να αλλάξει πορεία˙ βλέπουν σημάδια ότι μπορεί τελικά να σκέπτεται να έρθει σε ρήξη με την Ρωσία. Τον Σεπτέμβριο, ο Ινδός πρωθυπουργός, Ναρέντρα Μόντι, είπε στον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν, ότι «η σημερινή εποχή δεν είναι εποχή για πόλεμο» -παρατηρήσεις που φάνηκαν να προειδοποιούν τον Ρώσο πρόεδρο και τις οποίες ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν, περιέγραψε ως «σημαντικές». Στο Foreign Affairs, ο πολιτικός επιστήμονας, Happymon Jacob, εξήγησε [1] ότι το Νέο Δελχί «αποσύρεται από την μακρόχρονη συνεργασία του με την Ρωσία» και στοχεύει να προσεγγίσει περισσότερο τις Ηνωμένες Πολιτείες. Σύμφωνα με αυτήν την ερμηνεία των γεγονότων, η Ινδία γυρίζει την πλάτη της στην Ρωσία και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι πρέπει να ενισχύσει τους δεσμούς της με την Δύση.

Αλλά τουλάχιστον ορισμένες από αυτές τις προσδοκίες παραμένουν περισσότερο φιλοδοξίες παρά πραγματικές δυνατότητες. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ πρέπει να σχεδιάσουν γύρω από την πραγματικότητα των διαρκών ινδο-ρωσικών δεσμών, τους οποίους ο υπουργός Εξωτερικών [της Ινδίας], S. Jaishankar, εξήρε ως «ισχυρούς και σταθερούς» κατά την διάρκεια μιας επίσκεψης στη Μόσχα τον Νοέμβριο. Η Ινδία θα πρέπει να διαφοροποιήσει τις συνεργασίες της μακριά από την Ρωσία, δεδομένης της αδιαφορίας της τελευταίας για την εδαφική κυριαρχία, την αυξανόμενη εξάρτησή της από την Κίνα, και τα αναξιόπιστα όπλα που παρέχει η Ρωσία. Όμως, παρά την κακή συμπεριφορά της Ρωσίας, η Ινδία δεν είναι έτοιμη να εγκαταλείψει μια τόσο σημαντική συνεργασία. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ θα πρέπει να βοηθήσουν την Ινδία να συνειδητοποιήσει ότι η Ρωσία είναι εμπόδιο, αλλά δεν θα πρέπει να τιμωρήσουν το Νέο Δελχί για τις συνεχιζόμενες σχέσεις του με τη Μόσχα, εφόσον μπορούν να βασίζονται στην Ινδία ότι θα διαδραματίσει μεγαλύτερο και πιο ενεργό ρόλο στην αντιμετώπιση της κινεζικής επιθετικότητας στον Ινδο-Ειρηνικό.

ΨΕΥΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Οι αναλυτές έχουν εντοπίσει την προσπάθεια της Ινδίας να αποστασιοποιηθεί από την Ρωσία στα λόγια και τις πράξεις των αξιωματούχων της. Επισημαίνουν την λεκτική αντιπαράθεση του Μόντι με τον Πούτιν τον Σεπτέμβριο, ορισμένες ψήφους κατά της Ρωσίας στα Ηνωμένα Έθνη, και την ακύρωση δισεκατομμυρίων δολαρίων σε αγορές ρωσικών όπλων, συμπεριλαμβανομένων μαχητικών αεροσκαφών και ελικοπτέρων. Όσο ενδιαφέρουσες κι αν είναι αυτές οι εξελίξεις, στην πραγματικότητα, δεν δείχνουν ότι το Νέο Δελχί έχει πάρει μια οριστική στροφή μακριά από τη Μόσχα.

Η Washington Post χαρακτήρισε τα σχόλια του Μόντι στον Πούτιν τον Σεπτέμβριο ως «επίπληξη». Ωστόσο, η δήλωση του Μόντι ήταν λιγότερο μια αυστηρή προειδοποίηση προς την ρωσική πολιτική και περισσότερο μια έκφραση ανησυχίας για την αύξηση των τιμών των τροφίμων και της ενέργειας. Αρκετές ινδικές εκτιμήσεις έχουν προειδοποιήσει να μην υπερερμηνευθούν τα σχόλια του Μόντι, επισημαίνοντας την συνοχή τους με τις προηγούμενες ινδικές θέσεις που επικρίνουν τις δαπανηρές επιπτώσεις του πολέμου στον παγκόσμιο Νότο. Η Ινδία συντάχθηκε με την Δύση σε ορισμένες διαδικαστικές ψηφοφορίες στον ΟΗΕ, όπως αυτή του Σεπτεμβρίου για να επιτραπεί στον Ουκρανό πρόεδρο, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, να μιλήσει στην Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Ωστόσο, η Ινδία επανήλθε στην αποχή σε μια πιο ουσιαστική ψηφοφορία του Οκτωβρίου σχετικά με την παράνομη προσάρτηση τεσσάρων ουκρανικών επαρχιών από την Ρωσία.

Είναι επίσης αλήθεια ότι, νωρίτερα φέτος, η Ινδία ακύρωσε αρκετές συμφωνημένες αγορές ρωσικών όπλων, όπως το μαχητικό αεροσκάφος MiG-29. Αλλά αυτή η απόφαση είχε να κάνει λιγότερο με την Ρωσία παρά με την προσπάθεια ενίσχυσης της εγχώριας παραγωγής όπλων. Η ινδική κυβέρνηση είχε ήδη σχεδιάσει να ακυρώσει αυτές τις συμφωνίες (μαζί με την αγορά αεροσκαφών Boeing P-8I από τις Ηνωμένες Πολιτείες) μήνες πριν από την εισβολή της Ρωσίας για να μεταβεί στην χρήση εγχώριου εξοπλισμού ως μέρος της πρωτοβουλίας της, «Αυτοδύναμη Ινδία». Η Ινδία δεν έχει ακυρώσει άλλες σημαντικές προμήθειες ρωσικών όπλων, όπως οι S-400 για την αεράμυνα, οι φρεγάτες stealth, και τα πυρηνικά υποβρύχια, που θα κρατήσουν το Νέο Δελχί δεμένο με τη Μόσχα για δεκαετίες. Στην πραγματικότητα, η Ινδία δεν μπορεί να έρθει σε ρήξη με την Ρωσία˙ η τελευταία διαδραματίζει πολύ σημαντικό ρόλο στους ινδικούς γεωπολιτικούς υπολογισμούς, υποστηρίζει μεγάλο μέρος του στρατιωτικού οπλοστασίου της Ινδίας, και παραμένει δημοφιλής μεταξύ των ινδικών πολιτικών ελίτ.

ΣΤΑΘΕΡΗ ΔΥΝΑΜΗ

Η Ινδία θεωρεί εδώ και καιρό την Ρωσία έναν ανεκτίμητο εταίρο στην στρατηγική της «πολυευθυγράμμισης» (“multi-alignment”), σύμφωνα με την οποία το Νέο Δελχί αρνείται να σχηματίσει αποκλειστικές συμμαχίες με οποιαδήποτε μεγάλη δύναμη με την ελπίδα να διατηρήσει παραγωγικές στρατηγικές συνεργασίες με πολλές [από αυτές]. Οι Ινδοί ηγέτες πιστεύουν ότι αυτή η στρατηγική παραμένει φρόνιμη, επειδή οι Δυτικοί αναλυτές έχουν παρεξηγήσει την Ρωσία με διάφορους σημαντικούς τρόπους.

Η έρευνά μου κατέδειξε ότι παρά την δύναμη των Δυτικών κυρώσεων, οι Ινδοί αξιωματούχοι εθνικής ασφάλειας πιστεύουν στην σταθερότητα της ισχύος της Ρωσίας. Αναμένουν ότι η Ευρώπη θα λυγίσει υπό την πίεση του πληθωρισμού και των ελλείψεων ενέργειας και ότι η Ρωσία θα ενισχυθεί από τις αυξανόμενες τιμές των εμπορευμάτων. Εξάλλου, οι ινδικές εταιρείες επενδύουν σε ρωσικά ενεργειακά έργα, όπως η εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Σαχαλίνη, στην ρωσική Άπω Ανατολή, και εντείνουν τη μελλοντική συνεργατική έρευνα και την ανάπτυξη ορισμένων αμυντικών τεχνολογιών, συμπεριλαμβανομένου του πυραύλου κρουζ BrahMos. Οι Ινδοί ηγέτες πιστεύουν επίσης ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία πιθανότατα θα καταλήξει σε στρατιωτικό αδιέξοδο, που θα τερματιστεί με μια κατάπαυση του πυρός κατόπιν διαπραγματεύσεων και στην συνέχεια με μια μελλοντική διευθέτηση που θα επιτρέψει στην Ρωσία να επανενταχθεί στην διεθνή κοινότητα.

Το Νέο Δελχί είναι επίσης πεπεισμένο ότι το Κρεμλίνο θα παραμείνει μια σημαντική γεωπολιτική δύναμη που μπορεί να βοηθήσει την Ινδία. Η Ρωσία μπορεί ακόμα να παρέχει στην Ινδία διπλωματική υποστήριξη στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και να έχει σημαντική επιρροή στην ευρύτερη ηπειρωτική γειτονιά της Ινδίας. Η Ινδία εξακολουθεί να βασίζεται στην Ρωσία για τεχνολογία πυραύλων, για πυρηνικούς αντιδραστήρες που χρησιμοποιούνται σε υποβρύχια, και για υπερηχητικά όπλα. Επιπλέον, οι Ινδοί αξιωματούχοι αναμένουν ότι θα μπορέσουν να αποσπάσουν περισσότερα από την σχέση με την Ρωσία καθώς το Κρεμλίνο παραπαίει, όπως έκανε η Ινδία μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, όταν οι δύο χώρες σχημάτισαν την κοινοπραξία της BrahMos Aerospace. Και φοβούνται ελάχιστες επιπτώσεις για αυτήν την πορεία δράσης˙ οι Δυτικές χώρες διστάζουν να τιμωρήσουν την απόφαση της Ινδίας να διατηρήσει δεσμούς με τον παλιό της εταίρο.

Ορισμένοι παρατηρητές έχουν υποστηρίξει ότι η Ινδία θα απομακρυνθεί από την Ρωσία επειδή αποκτά πολύ στενές σχέσεις -ακόμη και εξάρτηση- από την Κίνα. Ωστόσο, σε αντίθεση με τους Δυτικούς ομολόγους τους, οι Ινδοί αξιωματούχοι δεν πιστεύουν ότι οι συντριπτικές κυρώσεις θα αναγκάσουν την Ρωσία να στραφεί στην Κίνα, επειδή οι εντάσεις εξακολουθούν να υφίστανται στις σχέσεις Κίνας-Ρωσίας, συμπεριλαμβανομένης της Κεντρικής Ασίας και της Αρκτικής. Κατά την άποψη των Ινδών μελετητών, η Ινδία μπορεί να αποτελέσει σφήνα μεταξύ Ρωσίας και Κίνας, επιτρέποντας στη Μόσχα να διατηρήσει κάποια αυτονομία στην εξωτερική της πολιτική και να μην συμβιβαστεί με τον ρόλο του κατώτερου εταίρου του Πεκίνου.

ΑΝΑΚΑΤΕΥΟΝΤΑΣ ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ

Ο στρατός της Ινδίας εξαρτάται από την Ρωσία για το μεγαλύτερο μέρος των δυνατοτήτων του για μάχη και κρούση. Η εισβολή στην Ουκρανία προκάλεσε σοκ εφοδιασμού στην εξυπηρέτηση του ρωσικού οπλοστασίου της Ινδίας περιορίζοντας ή καθυστερώντας την πρόσβαση σε ανταλλακτικά και αναβαθμίσεις. Ωστόσο, η Ινδία δεν έλαβε κανένα δραστικό μέτρο για να επιταχύνει την σταδιακή διαφοροποίηση του στρατιωτικού της εξοπλισμού μειώνοντας την χρήση ρωσικού υλικού και αγοράζοντας αντικαταστάσεις. Αν και η Ινδία εξακολουθεί να ανησυχεί για την κακή απόδοση ορισμένων ρωσικών οπλικών πλατφορμών, καθώς και για την ικανότητά της να έχει πρόσβαση σε ανταλλακτικά, δεν σχεδιάζει να αναθεωρήσει γρήγορα τα ρωσικά οπλικά της συστήματα στρεφόμενη σε εναλλακτικούς ξένους προμηθευτές. Με τα σύνορα της Ινδίας να απολαμβάνουν λίγη σταθερότητα μετά τις συνοριακές κρίσεις το 2019 και το 2020, οι Ινδοί υπεύθυνοι στρατηγικής μπορούν να συμβιβαστούν με χαμηλότερη επιχειρησιακή ετοιμότητα τα επόμενα χρόνια, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι πρέπει να ζήσουν με κάποια ευαλωτότητα.

Βραχυπρόθεσμα έως μεσοπρόθεσμα, η Ινδία σχεδιάζει να τα βγάλει πέρα με τα υπάρχοντα αποθέματα, αντλώντας από την δευτερογενή αγορά ρωσικών ανταλλακτικών και στηριζόμενη στην δική της εγχώρια παραγωγή στρατιωτικού εξοπλισμού. Θα συνεργαστεί με την Ρωσία για να εκπληρώσει τις εκκρεμείς δεσμεύσεις παράδοσης και θα συνάψει επιλεκτικά συμβάσεις με Δυτικές αμυντικές εταιρείες που ενισχύουν την εγχώρια αμυντική βιομηχανία της Ινδίας. Μακροπρόθεσμα, η Ινδία θέλει να γίνει σε μεγάλο βαθμό αυτάρκης στις αμυντικές της ανάγκες και να μην εξαρτάται πλέον από εξωτερικούς προμηθευτές.

Παρόλο που η Ινδία στοχεύει να διαφοροποιήσει το οπλοστάσιό της και να επιτύχει αυτάρκεια τα επόμενα 20 χρόνια, θα χρειαστεί την Ρωσία για αρκετές κρίσιμες τεχνολογίες. Το μαχητικό αεροσκάφος Sukhoi-30 της Ινδίας θα παραμείνει η ραχοκοκαλιά της πολεμικής αεροπορίας της για αρκετές δεκαετίες, αλλά δεν μπορεί να συντηρηθεί ή να αναβαθμιστεί χωρίς κρίσιμες ρωσικές συνεισφορές. Η πιο σημαντική αμυντική εξαγωγή της Ινδίας -ο αντιπλοϊκός πύραυλος κρουζ BrahMos που διατίθεται σήμερα σε χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας για να αποτρέψει την Κίνα- χρησιμοποιεί ρωσική τεχνολογία πρόωσης. Εφόσον το Κρεμλίνο ελέγχει κρίσιμα στοιχεία των προηγμένων οπλικών συστημάτων της Ινδίας -κυρίως τα μαχητικά αεροσκάφη, τους πυραύλους κρουζ, και τα υποβρύχια της Ινδίας- ασκεί σημαντική μόχλευση στο Νέο Δελχί.

Ο ΝΟΥΜΕΡΟ ΕΝΑ ΦΙΛΟΣ ΤΗΣ ΙΝΔΙΑΣ

Πέρα από αυτές τις υλικές εκτιμήσεις, ορισμένοι κοινοί ιδεολογικοί προσανατολισμοί θα κρατήσουν την Ινδία φιλική με την Ρωσία. Ινδοί και Ρώσοι αξιωματούχοι υποστηρίζουν ένα «πολυκεντρικό» όραμα της παγκόσμιας τάξης, στο οποίο κανένας ηγεμόνας δεν κυριαρχεί και οι μεγάλες δυνάμεις διατηρούν τις δικές τους σφαίρες επιρροής. Τόσο το Νέο Δελχί όσο και η Μόσχα πιστεύουν ότι μια τέτοια βάση για την διεθνή τάξη είναι πιο σταθερή από μια [τάξη] που κυριαρχείται από μια ή δύο υπερδυνάμεις.

Οι ινδικές πολιτικές ελίτ διατηρούν επίσης μια συμπάθεια για την Ρωσία, που έχει τις ρίζες της σε δεκαετίες συνεργασίας με την Σοβιετική Ένωση. Δύο μήνες μετά την ρωσική εισβολή, ο Yoga Jyotsna, ένας Ινδός μελετητής της εξωτερικής πολιτικής, πρότεινε ότι σύμφωνα με την γνώμη των μελών των ενόπλων δυνάμεων και των οξυδερκών αναλυτών, η Ρωσία είναι ο νούμερο ένα φίλος της Ινδίας. Ο Rajeswari Rajagopalan, διευθυντής σε ένα μεγάλο ινδικό think tank, έχει υποστηρίξει ότι «η στρατηγική συμπάθεια για τους Σοβιετικούς και την Ρωσία συνεχίζεται ακόμη όχι μόνο μεταξύ της πολιτικής τάξης αλλά και (…) μεταξύ του ευρύτερου κοινού» λόγω της ρομαντικοποίησης της ιστορικής ρωσικής υποστήριξης προς την Ινδία. Το κατεστημένο της ινδικής εξωτερικής πολιτικής δεν παραβλέπει την εισβολή της Ρωσίας, αλλά έμπειροι αξιωματούχοι που συμβουλεύουν την κυβέρνηση για την εθνική ασφάλεια θεωρούν πολλά μέρη -συμπεριλαμβανομένου του ΝΑΤΟ- υπεύθυνα για την τρέχουσα κρίση και δεν θα ρίξουν όλη την ευθύνη στην Ρωσία.

Το ινδικό κοινό συμπάσχει επίσης με την Ρωσία. Η πλειοψηφία των Ινδών που συμμετείχαν σε δημοσκόπηση τον Ιούλιο αρνήθηκαν να περιγράψουν την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ως εσφαλμένη. Μια έρευνα τον Σεπτέμβριο του 2022 σε περισσότερους από 1.000 Ινδούς ενήλικες διαπίστωσε ότι οι Ινδοί κατηγορούν για την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τόσο την Δύση όσο και την Ρωσία, και οι περισσότεροι δεν πιστεύουν ότι η ρωσική νίκη θα έκανε τον κόσμο πιο επικίνδυνο. Οι στάσεις του κοινού στην Ινδία αποκλίνουν έντονα όχι μόνο από εκείνες στις ευρωπαϊκές χώρες και την Αυστραλία και την Ιαπωνία, αλλά και από εκείνες στις αναδυόμενες αγορές όπως η Βραζιλία και η Νότια Αφρική.

ΜΙΑ ΑΒΟΛΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Όπως έχουν υποδείξει ο Jacob και άλλοι αναλυτές, η σχέση Ινδίας-Ρωσίας βρίσκεται σε μακροπρόθεσμη πτωτική τάση. Αλλά η μετάβαση θα είναι αργή. Η σταδιακή απομάκρυνση της Ινδίας από την Ρωσία θα συμβεί μόνο σε ένα παρατεταμένο χρονικό πλαίσιο, ίσως δεκαετιών, που παρέχει μικρή χρησιμότητα στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ να διαμορφώσουν την βραχυπρόθεσμη λήψη αποφάσεων της Ρωσίας. (Η εξαίρεση μπορεί να είναι οποιαδήποτε ρωσική χρήση πυρηνικών όπλων που θα μπορούσε να σοκάρει τον υπολογισμό του Νέου Δελχί, αν και Ινδοί διπλωμάτες βλέπουν την πιθανότητα αυτής της κλιμάκωσης ως «ελάχιστη»).

Παρά τους σταθερούς δεσμούς της Ινδίας με την Ρωσία, η στρατηγική της εταιρική σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες διατηρεί μια επιτακτική λογική. Η Ινδία γνωρίζει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες ξεχωρίζουν ως ο σημαντικότερος εταίρος για τις δικές της οικονομικές και τεχνολογικές εξελίξεις. Η Ουάσιγκτον μπορεί ακόμα να κερδίσει πολλά από την ενεργή συνεργασία του Νέου Δελχί. Οι Δυτικοί φορείς χάραξης πολιτικής έχουν στοιχηματίσει πολλά στην Ινδία ως το πιο σημαντικό ταλαντευόμενο κράτος στο διεθνές σύστημα για να εξισορροπήσει την άνοδο της Κίνας και να υποστηρίξει μια τάξη βασισμένη σε κανόνες. Αλλά η Ινδία ενδιαφέρεται στενότερα για την ισορροπία δυνάμεων στον Ινδο-Ειρηνικό. Εάν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ μπορούν να συνεχίσουν να βασίζονται στην Ινδία για ουσιαστική και εμφανή ισορροπία έναντι της Κίνας στην γειτονιά της, θα είναι ευκολότερο για τις Ηνωμένες Πολιτείες να αποδεχθούν το κόστος της διαρκούς εταιρικής σχέσης της Ινδίας με μια φθίνουσα Ρωσία.

-------------------------------------------------------
Ο JACOB ΑΠΑΝΤΑ
-------------------------------------------------------

Happymon Jacob

Φοβάμαι ότι ο Sameer Lalwani υποτιμά την τεκτονική αλλαγή που βρίσκεται σε εξέλιξη. Τον περασμένο Δεκέμβριο, πήγα για μια εβδομαδιαία επίσκεψη στην Ρωσία. Επέστρεψα στο Νέο Δελχί με την ακλόνητη πεποίθηση ότι ενώ η Ρωσία και η Ινδία ίσως να έχουν λίγες διμερείς διαφωνίες και να αγαπούν ακόμη η μια την άλλη, οι δομικοί παράγοντες και οι γεωπολιτικές πολυπλοκότητες μειώνουν ήδη την δύναμη της σχέσης τους. Ακόμη και πολλοί Ρώσοι αναλυτές αναγνωρίζουν ότι παράγοντες πέρα από τον έλεγχο των δύο κυβερνήσεων ίσως να περιπλέξουν περαιτέρω τους δεσμούς τους.

Επιπλέον, αυτό που ξεχώρισα από όλα τα σχόλια που έλαβα στην Ινδία για το αρχικό μου κείμενο [1] στο Foreign Affairs τον περασμένο Σεπτέμβριο ήταν η σχεδόν ομοφωνία ότι οι ανησυχίες για την Κίνα ενθαρρύνουν τους Ινδούς πολιτικούς να απομακρυνθούν από την Ρωσία και ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία απλώς επιταχύνει αυτήν την τάση. Η εδώ και δεκαετίες στενή συνεργασία μεταξύ Ινδίας και Ρωσίας δεν υπάρχει πλέον, αντικαθίσταται από μια συναλλακτική σχέση που πιθανότατα θα αποστασιοποιείται ολοένα και περισσότερο τα επόμενα χρόνια.

ΑΠΡΟΣΔΟΚΗΤΕΣ ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΕΙΣ

Ο πόλεμος της Ουκρανίας σηματοδοτεί ίσως την πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια που η Ινδία έπρεπε να κάνει μια άβολη επιλογή μεταξύ της Ρωσίας και των ΗΠΑ και των Δυτικών εταίρων της. Αυτή η επιλογή επιβαρύνει απροσδόκητα την ινδική διπλωματία και την πολιτική πολυ-ευθυγράμμισης της χώρας. Η αμφίθυμη θέση του Νέου Δελχί στην αρχή του πολέμου, του προσέδωσε πραγματικά μεγάλη προσοχή με τη μορφή επισκέψεων υψηλού επιπέδου από Δυτικές δυνάμεις και από την Ρωσία. Αλλά τα διπλωματικά φώτα της δημοσιότητας δεν θα μείνουν για πολύ στην Ινδία, και οι συστημικές επιπτώσεις αυτού του πολέμου για την χώρα ίσως να είναι αρνητικές και εκτεταμένες. Πρώτον, το Νέο Δελχί θα έχει λιγότερο περιθώριο ελιγμών σε έναν κόσμο χωρισμένο σε αντίπαλα στρατόπεδα. Δεύτερον, η επίδραση του πολέμου στις παγκόσμιες τιμές των εμπορευμάτων πλήττει ήδη την ινδική οικονομία. Αυτή η απογοητευτική πραγματικότητα δεν διαφεύγει από τους Ινδούς πολιτικούς.

Ναι, το Νέο Δελχί συνεχίζει να αγοράζει φθηνό ρωσικό πετρέλαιο και έχει επινοήσει μεθόδους συναλλαγών με τη Μόσχα που παρακάμπτουν τις Δυτικές κυρώσεις. Αλλά αυτός είναι ο οπορτουνισμός της εξωτερικής πολιτικής που γεννιέται από την απόλυτη ανάγκη. Η Ινδία θα συνεχίσει να διατηρεί συναλλακτικούς δεσμούς με την Ρωσία και εμπόριο με την χώρα. Αλλά θα συνεχίσει επίσης να απομακρύνεται από την Ρωσία σύμφωνα με την υψηλή στρατηγική της που είναι να πλησιάζει την Δύση για να εξισορροπήσει την Κίνα.

Εκτός από το εμπόριο που σχετίζεται με την άμυνα, η διμερής τους σχέση σήμερα έχει ελάχιστο έρμα. Όπως τόνισε ο Pavan Kapoor, ο Ινδός πρεσβευτής στην Ρωσία, τον περασμένο Δεκέμβριο, το διμερές εμπόριο «έχει γίνει πολύ μονόπλευρο» προς όφελος της Ρωσίας και ως εκ τούτου «μη βιώσιμο». (Οι ρωσικές εξαγωγές αντιπροσωπεύουν περίπου τα δύο τρίτα του εμπορίου μεταξύ των δύο χωρών). Οι πολιτικές σχέσεις χωρίς ισχυρά οικονομικά ερείσματα μπορούν να φτάσουν μόνο ως ένα σημείο.

ΚΑΤΕΥΘΥΝΟΜΕΝΟΙ ΝΟΤΙΑ

Αλλά ευρύτεροι παράγοντες από το διμερές εμπόριο υποδηλώνουν την πτωτική τροχιά της σχέσης. Η Κίνα βρίσκεται στην κορυφή της λίστας των ανησυχιών. Το Πεκίνο δημιουργεί ένα ρήγμα μεταξύ Μόσχας και Νέου Δελχί. Όσο πλησιάζουν η Κίνα και η Ρωσία, τόσο περισσότερο η Ινδία θα επιδιώκει άλλους στρατηγικούς εταίρους.

Η πορεία του πολέμου στην Ουκρανία θα διαμορφώσει οριστικά το μέλλον των σχέσεων Ινδίας-Ρωσίας. Μια ρωσική ήττα μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη εξάρτηση της Μόσχας από το Πεκίνο -και σε περαιτέρω αποξένωση του Νέου Δελχί. Αντίθετα, εάν ο πόλεμος της Ουκρανίας τελειώσει στο εγγύς μέλλον με ένα αποδεκτό αποτέλεσμα για το Κρεμλίνο και την Δύση, η Ρωσία θα πρέπει να βασίζεται λιγότερο στην Κίνα και θα είναι σε θέση να επανέλθει σύντομα στο διεθνές γίγνεσθαι. Υπό αυτές τις συνθήκες, το Νέο Δελχί θα θεωρούσε τη Μόσχα ως σημαντικό άξονα για τις γεωπολιτικές στρατηγικές του στην ασιατική ήπειρο και θα επιδίωκε να διατηρήσει μια στενή σχέση. Αλλά αν ο πόλεμος της Ουκρανίας απλώς παραταθεί και συνεχίσει να επιβαρύνει την Ρωσία, η σχέση του Νέου Δελχί με τη Μόσχα θα επιδεινωθεί. Η Ινδία θα αισθανθεί υποχρεωμένη να βρει πιο αξιόπιστους συνεργάτες για να αντικαταστήσει έναν εξαντλημένο και αποδυναμωμένο [συνεργάτη]. Προς το παρόν, τούτο το σενάριο φαίνεται το πιο εύλογο και αυτός ο υπολογισμός ώθησε την Ινδία να ξεκινήσει μια σταδιακή διαδικασία αποσύνδεσης.

Ένας άλλος παράγοντας που θα καθορίσει την σχέση της Ινδίας με την Ρωσία είναι η αξιοπιστία των ρωσικών προμηθειών όπλων. Πρώτον, η Ινδία θα μειώσει την εξάρτησή της από την Ρωσία καθώς καλλιεργεί άλλες πηγές προηγμένου αμυντικού εξοπλισμού. Χάρη στον πόλεμο στην Ουκρανία και τις κυρώσεις για την εξαγωγή ημιαγωγών στην Ρωσία, η Μόσχα δεν μπόρεσε να παραδώσει ορισμένα οπλικά συστήματα στην Ινδία, μια αδυναμία που θα μειώσει τον ενθουσιασμό του Νέου Δελχί για τα ρωσικά όπλα. Η Ρωσία είναι ήδη πίσω στην αποστολή των υποσχόμενων προμηθειών, συμπεριλαμβανομένων των συστημάτων αεράμυνας S-400 και των φρεγατών stealth κλάσης Talwar. Ένας άλλος παράγοντας που πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι η προοπτική μιας Ρωσίας απεγνωσμένης για ημιαγωγούς, η οποία εξαρτάται εξ ολοκλήρου από κινεζικά τσιπ στα οπλικά της συστήματα. Είναι δίκαιο να υποθέσουμε ότι η Ινδία θα είναι πολύ επιφυλακτική όσον αφορά την εισαγωγή όπλων που τροφοδοτούνται από κινεζικά τσιπ.

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΔΡΟΜΟΥ

Ο Lalwani γράφει: «Εφόσον το Κρεμλίνο ελέγχει κρίσιμα στοιχεία των προηγμένων οπλικών συστημάτων της Ινδίας», «ασκεί σημαντική μόχλευση στο Νέο Δελχί». Αλλά αυτό δεν ισχύει. Η τρέχουσα εξάρτηση της Ινδίας από τα ρωσικά όπλα δεν περιορίζει πραγματικά την ελευθερία της να λαμβάνει αυτόνομες στρατηγικές αποφάσεις.

Τα τελευταία χρόνια, το Νέο Δελχί μείωσε απότομα την εξάρτησή του από τα ρωσικά όπλα χωρίς να προκαλέσει αρνητικές αντιδράσεις από τη Μόσχα. Με τον πόλεμο να μαίνεται και άλλες εξωτερικές αγορές να συρρικνώνονται, το Κρεμλίνο θέλει απλώς να παράγει τα τόσο αναγκαία έσοδα από την Ινδία, όχι να επηρεάσει την στρατηγική θέση της χώρας. Με άλλα λόγια, η Ρωσία χρειάζεται τα χρήματα της Ινδίας (ίσως και περισσότερο από) όσο η Ινδία χρειάζεται τα όπλα της Ρωσίας.

Ο Lalwani αναφέρεται στο πώς ο Ινδός υπουργός Εξωτερικών, S. Jaishankar, «εξήρε» τους «ισχυρούς και σταθερούς» δεσμούς της Ινδίας με την Ρωσία κατά την επίσκεψή του στη Μόσχα τον Νοέμβριο. Ας δούμε πιο προσεκτικά την επίσκεψη. Ενώ η Ρωσία ήταν πρόθυμη να τονίσει την «πολυπολικότητα» και τους «ειδικούς» και «προνομιακούς» δεσμούς, ο Jaishankar έδωσε μια πιο ρεαλιστική νότα, δίνοντας έμφαση στην οικονομική συνεργασία, καλώντας για «πιο ισορροπημένους» και «βιώσιμους» δεσμούς, και θέτοντας το ζήτημα της διμερούς εμπορικής ανισορροπίας και των «εμποδίων» στην ρωσική πλευρά. Ο Jaishankar δήλωσε επίσης ότι ο κόσμος ήταν εξαιρετικά αλληλεξαρτώμενος ώστε η σύγκρουση σε μια περιοχή να μην έχει «μεγάλες συνέπειες σε άλλες περιοχές». Είναι αξιοσημείωτο ότι καμία πλευρά δεν ανέφερε κάποια μελλοντική στρατιωτική συνεργασία.

Σκεφτείτε επίσης την τελευταία δήλωση του Jaishankar στην Βιέννη στις αρχές του μήνα: «Κανείς δεν χρειάζεται πραγματικά αυτόν τον πόλεμο. Δεν χρειαζόμαστε καθόλου πολέμους». Το μήνυμα από το Νέο Δελχί είναι ξεκάθαρο. Δεν παραβλέπει τις ρωσικές ενέργειες στην Ουκρανία και από πολλές απόψεις έχει ξεκαθαρίσει ότι αποδοκιμάζει την εισβολή.

Η μακροχρόνια εταιρική σχέση Ινδίας-Ρωσίας έχει γίνει μια συναλλακτική συνεργασία βουτηγμένη στην αβεβαιότητα. Ναι, μπορεί να συνεχίσει με αυτόν τον τρόπο για αρκετό καιρό ακόμη, αλλά εάν η Ρωσία αποτύχει να τηρήσει τις αμυντικές της υποσχέσεις στην Ινδία και εάν οι Ινδοί αξιωματούχοι ανησυχούν όλο και περισσότερο από τους δεσμούς της Ρωσίας με την Κίνα, περιμένουμε από το Νέο Δελχί να απομακρύνει ακόμα περισσότερο τη Μόσχα.

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.gr/articles/73828/happymon-jacob/i-rosia-xane...

Copyright © 2023 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/india/will-india-ditch-russia

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition