Πώς αποφασίζει η Ρωσία εάν θα χρησιμοποιήσει πυρηνικά

Λίγοι άνθρωποι είναι πιο εξοικειωμένοι με αυτό το πρωτόκολλο —και την εξέλιξή του— από τον Πούτιν. Ο πρόεδρος της Ρωσίας ασχολείται προσωπικά με τον πυρηνικό σχεδιασμό για περισσότερα από 20 χρόνια, επιβλέποντας μια σημαντική αναμόρφωση της πυρηνικής στρατηγικής της Ρωσίας το 1998, η οποία αύξησε τον ρόλο των πυρηνικών όπλων στην στρατιωτική ετοιμότητα της χώρας. Στην συνέχεια υπηρέτησε ως επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφαλείας (FSB) και γραμματέας του Ρωσικού Συμβουλίου Ασφαλείας, θέσεις στις οποίες είδε από κοντά τις πυρηνικές πολιτικές της Ρωσίας. Σε εκδηλώσεις και συνεντεύξεις Τύπου, ο Πούτιν ήταν σε θέση να παραθέσει γεγονότα και θεωρίες σχετικά με την ρωσική πυρηνική στρατηγική ακόμη και σε στιγμές που προφανώς δεν ήταν προγραμματισμένες.

Οι δηλώσεις του Πούτιν για το πυρηνικό δόγμα αντικατοπτρίζουν τις θέσεις του ρωσικού στρατού, όπου βρίσκονται όλοι οι σημερινοί πυρηνικοί σχεδιαστές και υπεύθυνοι χάραξης της πυρηνικής πολιτικής της χώρας. Δεν υπάρχει καμία δεξαμενή σκέψης, κανένα ρωσικό ισοδύναμο της RAND Corporation, που να μπορεί να εγείρει ουσιαστικές προκλήσεις στην ρωσική πυρηνική στρατηγική, και έτσι το γενικό επιτελείο και οι επιστήμονες κυριαρχούν στις συζητήσεις για τα πυρηνικά της χώρας. Ο Πούτιν, φυσικά, θα μπορούσε να έχει την δική του γνώμη και θα μπορούσε να ζητήσει την γνώμη των μελών του στενότερου κύκλου του -όπως ο Nikolai Patrushev, ο γραμματέας του Συμβουλίου Ασφαλείας. Αλλά οι απόψεις των ενόπλων δυνάμεων θα ενημερώσουν πιο στενά τις πυρηνικές αποφάσεις του Πούτιν.

Εάν ο Πούτιν εξέταζε σοβαρά την χρήση πυρηνικής ενέργειας, θα συμβουλευόταν τους Gerasimov και Shoigu, οι οποίοι είναι και οι δύο παλιοί στο καθεστώς του και εξακολουθούν να έχουν την εμπιστοσύνη του. Στην συνέχεια, οι επιτελείς του Gerasimov (που επιβλέπουν τον πυρηνικό σχεδιασμό στην Ρωσία) θα παρείχαν στους τρεις ηγέτες βασικές πτυχές της τρέχουσας πολιτικής και των εν εξελίξει συζητήσεων σχετικά με τα πολιτικά αποτελέσματα που θα μπορούσε να έχει η χρήση πυρηνικών όπλων και ποιο είναι το ρίσκο [της χρήσης τους]. Έπειτα, το επιτελείο θα προέβαινε σε σύσταση σχετικά με το αν η Ρωσία θα έπρεπε να πραγματοποιήσει επίθεση ή να επιφυλάξει αυτή την επιλογή για αργότερα. Εάν επρόκειτο να συστήσουν την χρήση πυρηνικών ή έπαιρναν εντολή να θέσουν επιλογές στο τραπέζι, πιθανότατα θα παρείχαν λεπτομερείς συμβουλές σχετικά με το είδος της επίθεσης που πρέπει να εξεταστεί, το όπλο που πρέπει να χρησιμοποιηθεί, το είδος του στόχου που πρέπει να χτυπηθεί, το σημείο στον κόσμο όπου πρέπει να γίνει το χτύπημα, και ποιες θα είναι οι αναμενόμενες συνέπειες.

Μέχρι στιγμής, οι πυρηνικοί στρατηγιστές του ρωσικού στρατού έχουν απασχοληθεί κυρίως με το πόσο σημαντικά θα ήταν αυτά τα όπλα για να πείσουν έναν τεχνολογικά προηγμένο αντίπαλο -ιδίως το ΝΑΤΟ- να εγκαταλείψει τους στόχους του σε έναν πόλεμο με την Ρωσία. Δεν είναι τυχαίο ότι το ρωσικό δόγμα απαιτεί πυρηνική χρήση σε μια σύγκρουση που θα μπορούσε να απειλήσει την ίδια την ύπαρξη της Ρωσίας. Οι Ρώσοι ηγέτες, συμπεριλαμβανομένου του Πούτιν, έχουν διευκρινίσει ότι η εισβολή στην Ουκρανία δεν είναι το είδος του πολέμου στον οποίο η Ρωσία θα καταφύγει στα πυρηνικά όπλα.

Αλλά την ίδια στιγμή, το ρωσικό στρατιωτικό δόγμα παρέχει ελάχιστη καθοδήγηση για την κατάσταση που αντιμετωπίζει αυτήν την στιγμή η Ρωσία στην Ουκρανία, επειδή το ίδιο δόγμα δηλώνει ότι οι ρωσικές συμβατικές δυνάμεις θα πρέπει να είναι σε θέση να κερδίσουν αυτού του είδους τον πόλεμο. Αντίθετα, οι ρωσικές δυνάμεις αντιμετωπίζουν έναν καλύτερα εξοπλισμένο αντίπαλο από όσο περίμεναν, σε μεγάλο βαθμό λόγω σημαντικών μεταφορών όπλων από την Δύση. Αυτό έχει δημιουργήσει μια κατάσταση στην οποία οι αναλυτές αναρωτιούνται εάν οι ρωσικές απώλειες (για παράδειγμα στην Κριμαία) θα έκαναν τους Ρώσους στρατηγιστές να επανεξετάσουν το κατώφλι για την χρήση πυρηνικών όπλων.

ΑΛΥΣΙΔΩΤΗ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ

Η ανεπαρκής απόδοση του ρωσικού στρατού στην Ουκρανία εγείρει ερωτήματα σχετικά με το εάν το πυρηνικό οπλοστάσιο της Ρωσίας θα είχε καλύτερες επιδόσεις. Παρά τις αποτυχίες στο πεδίο της μάχης, υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι θα είχε. Οι στρατηγικές πυρηνικές δυνάμεις της Ρωσίας —οι οποίες περιλαμβάνουν τα μεγάλα, εξαιρετικά καταστροφικά όπλα μεγάλου βεληνεκούς που απειλούν ακόμη και τις Ηνωμένες Πολιτείες— αποτελούν για δεκαετίες το πιο σημαντικό κομμάτι του στρατού και οι ειδικοί γενικά θεωρούν ότι είναι σε καλύτερη κατάσταση από οποιοδήποτε άλλο μέρος των ενόπλων δυνάμεων. Αλλά τούτα τα όπλα είναι αυτά που είναι λιγότερο πιθανό να χρησιμοποιηθούν στην Ουκρανία. Αντίθετα, ο κύριος σκοπός τους είναι να αποτρέψουν τα Δυτικά κράτη από το να εμπλακούν άμεσα στο έδαφος για να βοηθήσουν το Κίεβο. Σε αυτό, είχαν μόνο μερική επιτυχία. Το ΝΑΤΟ έχει αποτραπεί από την άμεση ανάμιξη στην σύγκρουση, ωστόσο παρά τις πυρηνικές απειλές της Ρωσίας, οι χώρες του ΝΑΤΟ παρέχουν στην Ουκρανία ένα διαρκώς διευρυνόμενο χαρτοφυλάκιο εξελιγμένων οπλισμών.

Αντίθετα, εάν η Ρωσία σκεφτόταν να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα στην Ουκρανία, το πιθανότερο είναι να στραφεί στο υποστρατηγικό πυρηνικό της οπλοστάσιο (sub-strategic nuclear arsenal). Πρόκειται για πυρηνικά όπλα τοποθετημένα σε αεροπορικές, θαλάσσιες, ή χερσαίες πλατφόρμες που γενικά διανύουν μικρότερες αποστάσεις από το στρατηγικό οπλοστάσιο. Οι κεφαλές τους μπορούν να έχουν μικρότερο αντίκτυπο, με εύρος απόδοσης που κυμαίνεται από ένα έως αρκετές εκατοντάδες κιλοτόνους. (Για αναφορά, η βόμβα που έπεσε στην Χιροσίμα είχε απόδοση περίπου 15 κιλοτόνων). Με άλλα λόγια, αυτά τα όπλα μπορούν να προκαλέσουν περιορισμένες ζημιές στο πεδίο της μάχης και δυνητικά να ισοπεδώσουν ένα ολόκληρο κέντρο πόλης.