Η Κίνα δεν έχει εγκαταλείψει την Πρωτοβουλία «Ζώνη και Οδός» | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η Κίνα δεν έχει εγκαταλείψει την Πρωτοβουλία «Ζώνη και Οδός»

Το σχέδιο αναπτυξιακής βοήθειας του Πεκίνου είναι λιγότερο φανταχτερό -αλλά όχι λιγότερο φιλόδοξο

Η ΚΙΝΑ ΣΦΙΓΓΕΙ ΤΟ ΖΩΝΑΡΙ

Ωστόσο, ο αναπροσανατολισμός του Πεκίνου μακριά από τον αχαλίνωτο δανεισμό ίσως να ωθήσει το πρόγραμμα προς ένα πιο βιώσιμο μοντέλο. Καθώς απομακρύνεται από τα μεγαλεπήβολα έργα υποδομής, το Πεκίνο φαίνεται να αγκαλιάζει λιγότερο εντάσεως κεφαλαίου, πιο οργανικές μορφές οικονομικής συνεργασίας με τις αναπτυσσόμενες οικονομίες. Όπως έχει δείξει έρευνα του IRI και άλλων, η ταμπέλα «Ζώνη και Οδός» εκτείνεται πλέον πολύ πέρα από τις υποδομές και περιλαμβάνει λιγότερο φανταχτερές και ακριβές πρωτοβουλίες σε τομείς όπως η ακαδημαϊκή κοινότητα, οι τηλεπικοινωνίες, η πράσινη ενέργεια, ακόμη και η αλιεία τόνου.

Το Πεκίνο μετασχηματίζει την BRI, και το κάνει διακριτικά και σκόπιμα˙ ούτε η συνολική μείωση του δανεισμού της Κίνας ούτε η διάχυση της BRI πέρα από τις υποδομές είναι εντελώς τυχαία. Ακόμη και όταν ο δανεισμός της BRI κορυφώθηκε το 2016 και το 2017, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και οι ερευνητές στην Κίνα είχαν ήδη αρχίσει να ζητούν μια BRI που θα ήταν καλύτερα προσαρμοσμένη στις ανάγκες των χωρών υποδοχής, πιο φιλική προς το περιβάλλον, και λιγότερο συγκεντρωμένη σε έργα υποδομής υψηλού προφίλ.

Το Πεκίνο έχει μετατοπίσει την BRI αναλόγως. Έχει αυξήσει την εμπλοκή της Κίνας στον κόσμο των δεξαμενών σκέψης και των πανεπιστημίων, προσπαθώντας να αποκτήσει το δικαίωμα πρώτης επιλογής στην διάρθρωση του πεδίου των κινεζικών σπουδών σε χώρες με αναδυόμενα προγράμματα σινολογίας -όπως η Νότια Αφρική- μέσω ακαδημαϊκών ανταλλαγών, προγραμμάτων επιχορήγησης, και Ινστιτούτων Κομφούκιου. Υπό την αιγίδα της BRI, η Κίνα έχει επίσης επεκτείνει το αποτύπωμά της στον τομέα των μέσων ενημέρωσης σε ολόκληρο τον αναπτυσσόμενο κόσμο -κυρίως στην Αφρική, όπου ο δορυφορικός ραδιοτηλεοπτικός οργανισμός StarTimes με έδρα την Κίνα έχει κερδίσει μερίδιο αγοράς από τις εθνικές κρατικές ραδιοτηλεοπτικές εταιρείες και τους ιδιωτικούς ανταγωνιστές. Οι προσπάθειες της Κίνας να μεταφέρει την τεχνολογία της στον αναπτυσσόμενο κόσμο αυξάνονται επίσης: αν και η Huawei, για παράδειγμα, έχει πλέον αποκλειστεί σε μεγάλο βαθμό από τα δίκτυα τηλεπικοινωνιών των βιομηχανικών χωρών, οι δραστηριότητές της στις τεχνολογίες 4G και 5G συνεχίζουν να έχουν ισχυρές επιδόσεις σε πολλές χώρες της Αφρικής και της Νότιας Ασίας. Οι επενδύσεις των κρατικών και ιδιωτικών εταιρειών της Κίνας στην πράσινη ενέργεια και τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας συνεχίζουν να έχουν καλές επιδόσεις, και οι κινεζικές εταιρείες και τα κρατικά ιδρύματα εντείνουν την συνεργασία τους με άλλες χώρες όπως η Τανζανία, η Μιανμάρ, και οι Νήσοι Σολομώντος σε θέματα ασφάλειας, επιτήρησης, και εκπαίδευσης σε θέματα «διακυβέρνησης».

Το Πεκίνο δεν έχει εγκαταλείψει την προσπάθειά του για παγκόσμια επιρροή μέσω της οικονομικής ανάπτυξης. Έχει προσαρμόσει την στρατηγική του -σε ορισμένες περιπτώσεις από ανάγκη- σε πιο ευέλικτες, στοχευμένες, και οργανικές κατευθύνσεις. Το κόμμα-κράτος της Κίνας συνεχίζει να προσπαθεί να κερδίσει την πολιτική και οικονομική υποταγή των χωρών με χαμηλό εισόδημα σε όλο τον κόσμο -και έχει βρει έναν φθηνότερο τρόπο για να το κάνει. Παρόλο που η απόφαση του Πεκίνου να απομακρυνθεί από μεγάλα έργα υποδομής που τείνουν να προωθούν αντιδημοκρατικές συμπεριφορές μπορεί να φαίνεται ευλογία για την Ουάσιγκτον και τους εταίρους της, στην καλύτερη περίπτωση είναι κάτι ανάμεικτο για όλους τους εμπλεκόμενους.

ΜΙΑ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΓΙΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Η αναπροσανατολισμένη προσέγγιση της Κίνας προσφέρει νέες ευκαιρίες για τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους εταίρους του G-7, αλλά για να τις εκμεταλλευτούν, οι δημοκρατικοί ηγέτες θα πρέπει να διαμορφώσουν μια πολύ πιο προβλεπτική και συντονισμένη αναπτυξιακή στρατηγική. Πρώτον, η υποχώρηση της Κίνας από τις υποδομές έδωσε στην Ουάσινγκτον και στους συμμάχους της την ευκαιρία να βγουν μπροστά. Κρίσιμα κενά στις υποδομές παραμένουν σε όλο τον κόσμο και δεδομένων των μικτών αποτελεσμάτων της χωρίς προϋποθέσεις χρηματοδότησης της Κίνας, οι ηγέτες -και, το σημαντικότερο, οι ψηφοφόροι- σε όλο τον αναπτυσσόμενο κόσμο ίσως να είναι πιο έτοιμοι να αποδεχθούν τον δανεισμό που συνοδεύεται από μεγαλύτερη λογοδοσία και σαφέστερα κριτήρια αναφοράς.

Επιπλέον, πολλοί από τους συνεχιζόμενους τομείς-στόχους της BRI, όπως ο ακαδημαϊκός τομέας, οι τηλεπικοινωνίες, και το εμπόριο, είναι τομείς στους οποίους οι βιομηχανικές δημοκρατίες είναι σε θέση να ανταγωνιστούν. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι δημοκρατικοί εταίροι τους πρέπει να επενδύσουν πολύ περισσότερο σε μια κοινή προσέγγιση για την οικοδόμηση δεσμών με χώρες που αγωνίζονται να διατηρήσουν τις σχέσεις με την Κίνα σε υγιή βάση -για παράδειγμα, προωθώντας το εμπόριο και τις επιχειρήσεις, υποστηρίζοντας την δημοσιογραφία και τις ακαδημαϊκές ανταλλαγές, και παρέχοντας υποτροφίες και τεχνική κατάρτιση. Η Ουάσινγκτον και οι εταίροι της θα μπορούσαν επίσης να επενδύσουν στην δημιουργία ενός νέου ταμείου για την ανάπτυξη και την δημοκρατία, το οποίο θα καταδείκνυε την κοινή επιθυμία όχι μόνο να στηρίξουν τις φυσικές υποδομές των αναπτυσσόμενων χωρών αλλά και τις δημοκρατικές υποδομές τους επίσης.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι εταίροι τους πρέπει επίσης να καταβάλλουν περισσότερες προσπάθειες για την οικοδόμηση σχέσεων με μικρότερες χώρες. Ο συνεχιζόμενος αναπροσανατολισμός της BRI από την Κίνα θα καταστήσει τις χώρες αυτές περισσότερο, όχι λιγότερο, σημαντικές για το Πεκίνο. Παρόλο που η Κίνα ίσως να απομακρύνεται από δεσμεύσεις πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων σε μεγάλες αναπτυσσόμενες οικονομίες, οι μικρότερες δεσμεύσεις μπορούν ακόμη να αποδώσουν πολλά σε μέρη όπως οι Νήσοι Σολομώντα ή η Σερβία. Έχει γίνει κλισέ στους κύκλους της εξωτερικής πολιτικής να λένε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι εταίροι τους πρέπει απλώς να δουλέψουν στο να είναι απλά παρόντες -αλλά η αλήθεια είναι ότι η άχαρη δουλειά της διατήρησης της παρουσίας παραμένει ο καλύτερος τρόπος για να οικοδομηθεί η εμπιστοσύνη και οι σχέσεις που προσφέρουν κρίσιμες ευκαιρίες.