Η Γερμανία εξακολουθεί να μην έχει βγει μπροστά

Στα τέλη Φεβρουαρίου του 2022, ο Γερμανός καγκελάριος, Olaf Scholz, στάθηκε ενώπιον του κοινοβουλίου της χώρας του και δήλωσε ότι η Γερμανία θα πραγματοποιήσει μια Zeitenwende, ή αλλιώς μια κοσμογονική καμπή. Ο πόλεμος στην Ουκρανία, δήλωσε ο Scholz, απαιτούσε από το Βερολίνο να επανεξετάσει τον ρόλο του στον κόσμο -και ειδικότερα την αποστροφή του στην χρήση βίας, που έχει τις ρίζες της στο αίσθημα ενοχής της χώρας για το ναζιστικό παρελθόν της. Υποσχέθηκε νέες επενδύσεις στον υποχρηματοδοτούμενο στρατό της χώρας, ζητώντας «αεροπλάνα που πετούν, πλοία που μπορούν να βγουν στην θάλασσα, και στρατιώτες που είναι βέλτιστα εξοπλισμένοι για τις αποστολές τους». Υποστήριξε ότι η χώρα του έχει υποχρέωση να υπερασπιστεί την δημοκρατία. Και υποσχέθηκε ότι η Γερμανία, που επί μακρόν ήταν η κυρίαρχη οικονομική δύναμη της Ευρώπης, θα γίνει τώρα μια πραγματική γεωπολιτική δύναμη.

Ο Γερμανός καγκελάριος Olaf Scholz στο Βερολίνο, τον Μάρτιο του 2023. Christian Mang / Reuters
-----------------------------------------------------------------

Μεταξύ των συμμάχων της Γερμανίας, η ομιλία του Scholz για την Zeitenwende έτυχε θερμής υποδοχής. Για περισσότερο από μια δεκαετία, πολλές από αυτές τις χώρες περίμεναν από την Γερμανία να ηγηθεί της Ευρώπης. Δυστυχώς όμως, οι πράξεις του Scholz δεν ανταποκρίθηκαν στα λόγια του. Παρά τις υποσχέσεις του, ο γερμανικός στρατός παραμένει υποχρηματοδοτούμενος. Και παρόλο που το Βερολίνο είναι ένας από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές της Ουκρανίας, η επιφυλακτικότητα της Γερμανίας όσον αφορά τον εξοπλισμό της Ουκρανίας και η απραξία της όσον αφορά την απομόνωση της Ρωσίας έχουν αμαυρώσει την αξιοπιστία της.

Εν τη απουσία του Βερολίνου, άλλα ευρωπαϊκά κράτη προσπαθούν να ηγηθούν της ηπείρου. Η Γαλλία υποστηρίζει την ευρωπαϊκή αυτονομία από τις Ηνωμένες Πολιτείες και η Πολωνία ισχυρίζεται ότι είναι η νέα δύναμη ασφαλείας στην ήπειρο. Όμως καμία από τις δύο προσπάθειες δεν βρίσκει απήχηση. Ο Γάλλος πρόεδρος, Εμμανουέλ Μακρόν, κέρδισε λίγους οπαδούς με το να προτείνει ότι η Ευρώπη θα αγνοούσε μια κινεζική επίθεση στην Ταϊβάν, και η υπόλοιπη ήπειρος δεν επιθυμεί το είδος του κοινού ευρωπαϊκού στρατού που ο Μακρόν πρότεινε ότι χρειάζεται η ΕΕ. Η Πολωνία θα παραμείνει στο πολιτικό περιθώριο της ηπείρου μέχρι να συμμορφωθεί με τις αρχές της ΕΕ για το κράτος δικαίου. Ως αποτέλεσμα, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα είναι η de facto δύναμη που θα μπορεί να διαχειριστεί καλύτερα την αρχιτεκτονική ασφαλείας της Ευρώπης στο άμεσο μέλλον.

Όμως, η Zeitenwende θα μπορούσε τελικά να καταστήσει το Βερολίνο έναν καλύτερο εταίρο για την Ουάσινγκτον, έναν εταίρο που μπορεί να συμβάλει στην εγγύηση της ευρωπαϊκής ασφάλειας, ακόμη και αν συνεχίσει να αποφεύγει την πρωταρχική ηγεσία. Πράγματι, ο πόλεμος έχει ήδη αναμφίβολα ωθήσει την Γερμανία έξω από την ζώνη άνεσής της. Το Βερολίνο, για παράδειγμα, αναδιαμορφώνει γρήγορα την ενεργειακή του υποδομή, αφού πέρασε χρόνια εξαρτώμενο από την Ρωσία, και γίνεται μια πράσινη ενεργειακή δύναμη. Προσπαθεί να διαφοροποιήσει την οικονομία του και να ενισχύσει τους διπλωματικούς του δεσμούς με τον αναπτυσσόμενο κόσμο. Η Γερμανία, ωστόσο, θα πρέπει να τηρήσει τις στρατιωτικές της δεσμεύσεις και να ανταποκριθεί καλύτερα στις ανάγκες των συμμάχων της, προκειμένου η στροφή της να έχει πλήρη επιτυχία.

ΤΑ ΛΟΓΙΑ ΕΙΝΑΙ ΦΘΗΝΑ

Εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κανένα κράτος δεν μπορεί να συναγωνιστεί την δύναμη της Γερμανίας. Είναι η πολυπληθέστερη χώρα του μπλοκ, με περίπου 15 εκατομμύρια περισσότερους κατοίκους από την Γαλλία. Έχει μακράν την μεγαλύτερη οικονομία της ΕΕ. Διαθέτει ικανότητες -όπως η κατασκευαστική της βάση και οι επενδύσεις της στην επιστήμη και την έρευνα- που δεν συγκρίνονται με καμία από τις ομόλογες χώρες της. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τόσο μεγάλο μέρος της Ευρώπης, ιδίως τα ανατολικά κράτη της ΕΕ, χάρηκαν όταν άκουσαν τα σχέδια του Scholz για ένα πιο διεκδικητικό Βερολίνο σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτό θα σήμαινε ότι το στρατιωτικό βάρος της Γερμανίας θα ήταν επιτέλους ανάλογο με το οικονομικό της βάρος.

Αλλά στους 14 μήνες που πέρασαν από τότε που μίλησε ο Scholz, είναι προφανές ότι η προσπάθεια έχει αποτύχει. Στο πλαίσιο της ομιλίας του, για παράδειγμα, ο Scholz δεσμεύτηκε να δημιουργήσει ένα ειδικό ταμείο 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων για τον γερμανικό στρατό, με σκοπό να τον βοηθήσει να εκσυγχρονιστεί μετά από χρόνια παραμέλησης. Αλλά όταν η Eva Högl, η κοινοβουλευτική επίτροπος για τις ένοπλες δυνάμεις, παρουσίασε την ετήσια έκθεση της επιτροπής για το 2022 στα μέσα Μαρτίου, δήλωσε ότι ούτε ένα σεντ από το ταμείο δεν είχε φτάσει στην πραγματικότητα στους Γερμανούς στρατιώτες. Χάρη στην γραφειοκρατική αδράνεια και το παρατεταμένο τραύμα για τον ρόλο της Γερμανίας στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, μόνο το ένα τρίτο του έχει προοριστεί για έργα. Τα χρήματα θα εκταμιευθούν μόνο όταν εκπληρωθούν οι παραγγελίες για τα μαχητικά αεροσκάφη F-35 και τα ελικόπτερα Chinook, πράγμα που θα πάρει χρόνο. Εν τω μεταξύ, τα υψηλότερα επιτόκια έχουν μειώσει το πραγματικό ποσό στα ταμεία των ενόπλων δυνάμεων. Το αποτέλεσμα είναι ότι ο Bundeswehr -ο γερμανικός στρατός- παραμένει φτωχικός.

Οι ένοπλες δυνάμεις δυσκολεύονται και με άλλους τρόπους. Ο Scholz υποσχέθηκε ότι η Γερμανία θα δαπανά το ισοδύναμο τουλάχιστον του 2% του ΑΕΠ της για τον στρατό, αλλά δεν έχει ακόμη επιτύχει αυτόν τον στόχο. Ο Bundeswehr ίσως επίσης να δυσκολευτεί να συγκεντρώσει 30.000 στρατιώτες για το ΝΑΤΟ σε συνεχή και υψηλή ετοιμότητα μέχρι το 2025, όπως υποσχέθηκε ο Scholz ότι θα έκανε η Γερμανία. Και παρόλο που το Βερολίνο έχει αρχίσει να παραδίδει βαρέα όπλα στην Ουκρανία, το έκανε μόνο μετά από μήνες καλοπιασμάτων από τους συμμάχους.