Η ευσεβής ψήφος στην Τουρκία

Η μειονότητα των Αλεβιτών κυβερνά αυταρχικά την Συρία. Στην Τουρκία ο Αλεβίτης πολιτικός, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, προβάλλοντας την θρησκευτική του ταυτότητα ζητά να εκλεγεί στο ανώτατο πολιτειακό αξίωμα της χώρας του. Κυρίως στη νότια περιοχή της Τουρκίας, που συνορεύει με την Συρία, ζουν περίπου 15 εκατομμύρια Αλεβίτες και στην ευρύτερη Νοτιοανατολική Τουρκία συμβιώνουν οι Αλεβίτες με 27 εκατομμύρια Κούρδους. Η διασυνοριακή ζώνη Τουρκίας-Συρίας ορίζεται πληθυσμιακά από την συμβίωση Σουνιτών με αυτές τις δύο μειονοτικές πληθυσμιακές ομάδες, τις οποίες η σουνιτική πλειοψηφία της Τουρκίας για διαφορετικούς λόγους, θρησκευτικούς και πολιτικούς, θεωρεί οιονεί ως «πέμπτη φάλαγγα» που στρέφεται κατά των τουρκικών συμφερόντων.

Πανό του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, υποψηφίου για την προεδρία της συμμαχίας της κύριας αντιπολίτευσης της Τουρκίας, ενόψει των προεδρικών και κοινοβουλευτικών εκλογών της 14ης Μαΐου, στην Κωνσταντινούπολη, στις 12 Μαΐου 2023. REUTERS/Hannah McKay
----------------------------------------------------------------

Η συνάντηση των Υπουργών Εξωτερικών Συρίας-Τουρκίας (10 Μαΐου 2023), που συντόνισε η Μόσχα με την συμμετοχή του Ιράν, υπαινίσσεται πιθανές ενδιαφέρουσες εξελίξεις. Για όσους αρέσκονται να αξιολογούν τις διεθνείς σχέσεις συνδυάζοντας τα πολλαπλά γεγονότα που λαμβάνουν χώρα στην περιοχή δεν διαλάθει της προσοχής τους η συνάντηση των δύο υψηλών αξιωματούχων που πραγματοποιήθηκε μετά την επιτυχή επιχείρηση των Τουρκικών δυνάμεων στην περιοχή της Ιντλίμπ και τον θάνατο του φερόμενου ηγέτη της σκληρότερης τρομοκρατικής ισλαμικής έκφρασης στην Συρία.

Η προεκλογική συμπεριφορά της Άγκυρας και η συνεχής προσπάθεια της Ρωσίας να εμφανίζεται ως ο κυρίαρχος υποστηρικτής του κ. Ερντογάν διαμορφώνουν μια πολιτική πραγματικότητα που δεν θα αλλάξει έστω και αν εκλεγεί ο κ. Κιλιτσντάρογλου. Το βάρος των S-400, ο πυρηνικός προσανατολισμός της Άγκυρας, και η οικονομική εξάρτηση της επιχειρηματικής ομάδας που δημιούργησε και ευνόησε ο πρόεδρος Ερντογάν στον τουρισμό, την ενέργεια, την διατροφική αλυσίδα, και τις κατασκευές δεν επιτρέπει ριζικές αλλαγές πολιτικής έναντι της Μόσχας. Εκτιμάται ότι ο κλονισμός που θα προκληθεί δεν μπορεί να σταθεροποιηθεί από εικαζόμενες Δυτικές υποστηρικτικές δράσεις, για τις οποίες κανένας δεν έχει δεσμευθεί να παρέχει στην Άγκυρα μετά τις εκλογές που θα επιβεβαιώνουν με το αποτέλεσμά τους το βαθύ χάσμα που χωρίζει την Τουρκική κοινωνία: Ισλάμ κατά Κεμαλισμού. Η πρόκληση παραμένει και η αντιπαράθεση πολιτική, οικονομική, θρησκευτική, βαθαίνει επικίνδυνα κάθε λεπτό.

Ο υποψήφιος Πρόεδρος της συνασπισμένης τουρκικής αντιπολίτευσης πλησιάζοντας στην κορύφωση της προεκλογικής περιόδου, γνωρίζοντας πολύ καλά την επερχόμενη ένταση, αποφάσισε να θυμίσει στους Τούρκους ψηφοφόρους ότι είναι Αλεβίτης. Με την πολιτική του επιλογή διεκδικεί την ψήφο κάθε Τούρκου εκλογέα προκειμένου να επαναφέρει την χώρα μεταξύ εκείνων που σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα, τις θεμελιώδεις ελευθερίες του ατόμου, το διεθνές δίκαιο, την δημοκρατική διακυβέρνηση, και θέτουν ως άμεση προτεραιότητα την πάταξη της διαφθοράς. Με την ανάδειξη της θρησκευτικής του ταυτότητας πρόσθεσε ακόμη ένα πρόβλημα που πρέπει με την επιλογή του να λύσει ο Τούρκος ψηφοφόρος.

Τα αστικά κέντρα των παραλίων, κυρίως η Σμύρνη, είναι αντιμέτωπα με την τουρκική περιφέρεια, που ξεκινά λίγα χιλιόμετρα ανατολικότερα της Σμύρνης και διαμορφώνει το διαφορετικό εκλογικό σώμα το οποίο με θρησκευτική προσήλωση λατρεύει τον πρόεδρο Ερντογάν, και εκτείνεται μέχρι τα σύνορα της Ανατολικής Τουρκίας. Οι Κούρδοι και οι Αλεβίτες της χώρας αποτελούν μια κρίσιμη εκλογική μάζα δύο διακριτών μειονοτήτων που πολωτικά συσπειρώνουν γύρω από το καθεστώς τον κυρίαρχο σουνιτικό πληθυσμό με εξασφαλισμένη την κάθε μορφής υποστήριξη σουνιτικών κρατών, που δεν ενθουσιάζονται από πολιτικές προοπτικές ανάδειξης μειονοτικών ηγετών στα ύπατα αξιώματα των χωρών τους.

Ο πρόεδρος Ερντογάν όταν το θεώρησε σκόπιμο αναφέρθηκε υποτιμητικά στον αντίπαλό του για το θέμα κατανάλωσης αλκοόλ και έστρεψε την εκλογική αναμέτρηση προς την υποχρέωση των Μουσουλμάνων να απέχουν από την κατανάλωση οινοπνευματωδών. Η πόλωση που επιχειρείται στην βάση των θρησκευτικών επιταγών δεν αφορά μόνο τον τουρκικό πληθυσμό, αλλά και κάθε μουσουλμανική χώρα που οικονομικά και πολιτικά στηρίζει την προσπάθεια του καθεστώτος ώστε η τουρκική κοινωνία δύσκολα να επιστρέψει στον Δυτικό τρόπο πολιτικής και κοινωνικής συμπεριφοράς, έστω και αν κυριαρχήσει η συνασπισμένη τουρκική αντιπολίτευση. Κατά έναν ανεξήγητο τρόπο και οι δύο διεκδικητές της τουρκικής Προεδρίας επιλέγουν να υπογραμμίζουν με την συμπεριφορά τους ότι οι εκλογές διαμορφώνονται κυρίως στην βάση της θρησκείας και της μειονοτικής προέλευσης. Δεν γίνεται αυτή την στιγμή να εκτιμηθεί με απόλυτη ακρίβεια τι σημαίνει πολιτικά η κατάσταση η οποία διαμορφώνεται στην Τουρκία. Το γεγονός, όμως, δημιουργεί ουσιαστικό προβληματισμό στην γειτονιά, αλλά και στην Δυτική προσέγγιση συναφών θεμάτων. Οι Αλεβίτες, αιρετική προέκταση του σιιτικού Ισλάμ, διαφοροποιούνται από τους Μουσουλμάνους Σιίτες και Σουνίτες σε θέματα κατανάλωσης αλκοόλ και τροφών που δεν είναι χαλάλ. Οι Αλεβίτες της Συρίας, συνδέονται με την πολιτική των Αγιατολάχ της Τεχεράνης και ειδικότερα των ακραίων επιλογών των φρουρών της επανάστασης, παρά τον μυστικισμό που τους προσδιορίζει.

Η τελική επιλογή του τουρκικού λαού, στις 14 Μαΐου, θα αποτελέσει τομή και πολιτική αλλαγή είτε επιλέγοντας το πολιτικά νέο στο πρόσωπο του κ. Κιλιτσντάρογλου είτε ανανεώνοντας την εμπιστοσύνη του προς το καθεστώς που έχει διαμορφώσει ο πρόεδρος Ερντογάν. Με το να επιλεγεί εκ νέου ο Ερντογάν στο ανώτατο πολιτειακό αξίωμα επιβεβαιώνεται η επιβράβευση της αυστηρής σουνιτικής πολιτικής που ακολούθησε μεθοδικά επί είκοσι χρόνια το καθεστώς του.

Πιθανή εκλογή του υποψήφιου της συνασπισμένης αντιπολίτευσης, κ. Κιλιτσντάρογλου, με ποσοστό που θα αγγίζει το 52% υποδηλώνει βαθύτατο διχασμό της Τουρκίας ενώ την ίδια στιγμή αποτελεί αξιοπρόσεκτη πολιτική και κοινωνική στροφή απόρριψης στερεοτύπων και προκαταλήψεων που ταλαιπωρούν την Τουρκία από την εποχή εγκαθίδρυσης της Τουρκικής Δημοκρατίας και κυριαρχίας του αυταρχικού στρατοκρατικού Κεμαλισμού.

Η εκλογή Ερντογάν ξεκάθαρα θα προωθεί ως επιλογή της τουρκικής κοινωνίας την διακυβέρνηση της χώρας με καθαρό θρησκευτικό προσανατολισμό, στην οποία οι θρησκευτικές μειονότητες δεν δικαιούνται ακόμη να ηγηθούν στην διακυβέρνηση της χώρας. Αντιθέτως η εκλογή του υποψηφίου της συνασπισμένης αντιπολίτευσης πραγματικά θα αποτελεί τομή ανοχής στην διαφορετικότητα, πολιτική και κοινωνική. Παρά την αλεβίτικη καταγωγή του ο κ. Κιλιτσντάρογλου ηγείται ενός συνασπισμού καθαρών Σουνιτών, εθνικιστών Μουσουλμάνων, που προωθεί μήνυμα πολιτικής έμπνευσης και διακυβέρνησής σύμφωνα με τις αρχές του Κεμαλισμού.

Πρόσθετο εξαιρετικό χαρακτηριστικό, που θα καθορίσει την πιθανή εκλογή του συνασπισμού της αντιπολίτευσης, προκύπτει από την δημοσιοποιημένη υποστήριξη των Κούρδων προς το αντιπολιτευτικό σχήμα που διεκδικεί να κυβερνήσει πολιτικά και πολιτειακά την Τουρκία. Όπως εξελίσσεται η προεκλογική πραγματικότητα και με δεδομένη την γραμμή που επέλεξε ο συνασπισμός, αποδεχόμενος την δημόσια κουρδική υποστήριξη και την πρόταξη της θρησκευτικής προέλευσης του προεδρικού υποψηφίου, μάλλον προκρίνεται από την πλευρά των αντιπάλων του κ. Ερντογάν ένας δρόμος σκληρά οριοθετημένης ιδεολογικής θρησκευτικής, κατά προτεραιότητα, και πολιτικής αντιπαράθεσης προκειμένου να επέλθει αλλαγή στην Τουρκία. Αν κερδηθεί η πολιτική αναμέτρηση από την αντιπολίτευση, η Τουρκία θα εισέλθει αποφασιστικά σε μια νέα εποχή, κοινωνικής, γεωστρατηγικής αναζήτησης, με ανανεωμένη την εντολή των Τούρκων εκλογέων παρά την δυσκολία του πλαισίου που επιβάλλουν οι επιλογές του Ερντογάν και των κυβερνήσεών του.

Το τοπίο στην γειτονική χώρα θα διαμορφωθεί από έντονους ανταγωνισμούς που θα επιβάλλει νομοτελειακά η επιλογή του τουρκικού λαού και η πιθανολογούμενη έκφραση εμπιστοσύνης προς τον κοινό υποψήφιο της συνασπισμένης αντιπολίτευσης. Η ΕΕ, το ΝΑΤΟ και η διεθνής κοινότητα οφείλουν να κατανοήσουν τα νέα δεδομένα αποφεύγοντας να αναλύσουν την Τουρκία με απόλυτους Δυτικούς όρους πολιτισμού και πολιτικής, χωρίς όμως να αποστασιοποιούνται από τις θεμελιώδεις αρχές και αξίες των Ευρωατλαντικών στρατηγικών και των στόχων θεμελιωδών δικαιωμάτων που απαιτεί και ο Χάρτης του ΟΗΕ .

Η Τουρκία μετά τις εκλογές, οποιοδήποτε σχήμα και αν επικρατήσει, υποχρεώνεται να σεβαστεί πρωτίστως τους γεωστρατηγικούς προσανατολισμούς της Ευρωατλαντικής Συμμαχίας και τις δεσμεύσεις που ήδη έχει αναλάβει έναντι του ΟΗΕ του ΝΑΤΟ και της ΕΕ. Βαρύτατη υποχρέωση για την Άγκυρα παραμένει το πρόβλημα των S-400 και της ρωσικής πυρηνικής τεχνολογίας που εισάγεται και εφαρμόζεται στην Τουρκία με ιδιαίτερες διευκολύνσεις προς τη Μόσχα. Λόγω της πολυπλοκότητας των θεμάτων φαίνεται δύσκολη η τελική επικράτηση του Κιλιτσντάρογλου στις εκλογές. Επειδή, όμως, η πολιτική ιστορία της Τουρκίας δείχνει πόλωση του τουρκικού λαού γύρω από τις δύο διαφορετικές αντιλήψεις, Ισλάμ και Κεμαλισμό, που ορίζουν την εξέλιξη της χώρας, οποιαδήποτε τάση και αν κυριαρχήσει με ποσοστό αντιπολιτευόμενων δυνάμεων περί το 45% υποχρεώνει να εξεταστούν κάτω από τα νέα δεδομένα οι ευρύτερες εσωτερικές και εξωτερικές επιλογές της χώρας. Οι όροι της εσωτερικής πολιτικής αντιπαράθεσης καθίστανται σκληρότεροι στην περίπτωση που αναλάβει την διακυβέρνηση της χώρας η πολυσυλλεκτική αντιπολίτευση επειδή θα αντιμετωπίσει ένα ιδεολογικά συμπαγές πολιτικό και θρησκευτικό σχήμα, το οποίο έχει δημιουργήσει τις δικές του κοινωνικές ομάδες τόσο στον χώρο των επιχειρηματιών όσο και στα φτωχότερα στρώματα της κοινωνίας, για τα οποία το σημερινό καθεστώς μεριμνά αξιοποιώντας την ισλαμική ανθρωπιστική βοήθεια που πλουσιοπάροχα παρέχεται από οικονομικά ισχυρές χώρες και ισλαμικά ιδρύματα.

Η Ελλάδα, ως γείτονας και σύμμαχος, διατηρεί την σταθερή θέση της για συνέχιση της επικοινωνίας με την Τουρκία επιδιώκοντας μεθοδική και σταδιακή αποκατάσταση κλίματος αμοιβαίας εμπιστοσύνης και καλής γειτονίας, όπως απαιτείται από την περιφερειακή συνεργασία που προωθεί η ΕΕ, το ΝΑΤΟ, και ο ΟΗΕ.

Όσο δύσκολο και αν φαίνεται να επικρατήσει ο υποψήφιος της συνασπισμένης αντιπολίτευσης, προκειμένου ο τουρκικός λαός να εκφράσει δια της κάλπης την επιλογή του για μια διαφορετική Τουρκία, στην εκλογική αναμέτρηση τίποτε δεν μπορεί να αποκλεισθεί με επίκληση της απόλυτης ορθότητας των δημοσκοπικών ή άλλων εξειδικευμένων εκτιμήσεων. Ιδιαίτερα για την Τουρκία, καθίσταται δυσχερέστερη η καταγραφή της τουρκικής εκλογικής τάσης εξ αιτίας της αχανούς εκτάσεως της χώρας και της αδυναμίας δημοσκοπικής καταγραφής των προτιμήσεων του πληθυσμού της υπαίθρου και των σεισμόπληκτων περιοχών.

Η θρησκευτική διάσταση που εισήγαγαν και οι δύο κύριοι διεκδικητές του τουρκικού προεδρικού θώκου καθιστούν ακόμη δυσκολότερες τις προβλέψεις. Η Τουρκία αντιμετωπίζει πολύ σοβαρή οικονομική κρίση εξ αιτίας των διαχρονικών επιλογών των κυβερνήσεων του Ερντογάν, αλλά και λόγω των ανθρωπιστικών υποχρεώσεων που επιβάλλονται από τις συνέπειες του καταστροφικού σεισμού σε οποιοδήποτε κυβερνητικό σχήμα επικρατήσει μετά την ολοκλήρωση της εκλογικής διαδικασίας στη γειτονική μας χώρα.

Η εντόνως συντηρούμενη, υποβόσκουσα θρησκευτική ένταση σε εκλογική αναμέτρηση που εξελίσσεται σε χώρα μέλος του ΝΑΤΟ και υποψήφια προς ένταξη στην ΕΕ αποτελεί μια νέα πραγματικότητα για τον Δυτικό κόσμο, που δεν εξορκίζεται με δογματικές αρχές ανθρωπίνων δικαιωμάτων και χαλαρών πολιτικών δηλώσεων για σεβασμό του διεθνούς δικαίου και των διεθνών συνθηκών. Απαιτείται πολύ σοβαρή πολιτική διεργασία προκειμένου η Ευρώπη, το ΝΑΤΟ, και οι ΗΠΑ να ανακτήσουν σχέσεις εμπιστοσύνης και κοινού γεωστρατηγικού προσανατολισμού με την Τουρκία μετά τις εκλογές που θα φέρουν πίσω από το εκλογικό παραβάν του Τούρκους ψηφοφόρους την 14η Μαΐου του 2023. Η κοινωνική διαστρωμάτωση και η θρησκευτική προσήλωση των Τούρκων ψηφοφόρων, ιδιαίτερα των γυναικών και των νεότερων σε ηλικία ψηφοφόρων, οι οποίες δεν φαίνεται να διαφοροποιούνται από τον αυστηρό θρησκευτικό προσανατολισμό που έχει επιτύχει η διακυβέρνηση Ερντογάν, μάλλον κρύβει εκπλήξεις ως προς το τελικό αποτέλεσμα πολιτικής διακυβέρνησης που προτιμούν οι Τούρκοι πολίτες, αλλά και οι μουσουλμανικές χώρες συνολικά. Δύσκολα θα στηριζόταν από τις εσωτερικές δυνάμεις της χώρας, αλλά και από τα συγγενικά σουνιτικά κράτη ένα σχήμα διακυβέρνησης που προωθεί την δημοκρατική διακυβέρνηση υπό την ηγεσία Αλεβίτη πολιτικού ο οποίος στηρίζεται από τους Κούρδους της Τουρκίας, που κατηγορούνται για αποσχιστικές τάσεις στρεφόμενες κατά της εδαφικής κυριαρχίας της Τουρκίας.

Η Ελλάδα, σημαντικός και αξιόπιστος εταίρος, σύμμαχος, και γείτονας δεν επιτρέπεται να λείπει από την εξελισσόμενη πραγματικότητα στην περιοχή μας και οφείλει να συνεχίσει την διερεύνηση σε βάθος, με κάθε ενδεδειγμένο τρόπο, πιθανοτήτων σταθεροποίησης στην περιοχή και διατήρησης σημαντικού δημιουργικού ρόλου. Παραμερίζοντας κάθε λαϊκισμό και προσπάθεια ανατροπής της εξωστρεφούς περιεκτικής διπλωματίας η Ελληνική Εξωτερική Πολιτική δεν μπορεί παρά μεθοδικά να προβάλλει όρους που διευκολύνουν την ανάκτηση της εμπιστοσύνη και του αμοιβαίου σεβασμού μεταξύ των δυο νατοϊκών συμμάχων, αλλά και της καλής γειτονίας στην ευρύτατη περιοχή της Ανατολικής Ευρώπης, των Βαλκανίων και της περιοχής ΜΕΝΑ (Middle East, North Africa) .

Ο ρόλος της χώρας μας στην περιοχή καθημερινά βαίνει απαιτητικότερος. Για την επιτυχή εξέλιξη των διευρυμένων κοινών επιδιώξεων, πρωτίστως απαιτείται η επιτευχθείσα διατήρηση της εσωτερικής μας συνοχής και σταθερότητας, που μας επιτρέπει να συνομιλούμε με όλες τις χώρες ως ισχυρός πολιτικός συντελεστής στην διαμόρφωση προϋποθέσεων σταθερότητος και αμοιβαίας κατανόησης, αλλά και ως αξιόπιστος φίλος και εταίρος, που δεν προτάσσει οποιαδήποτε διαμεσολαβητικά οφέλη, παρά μόνο σεβασμό των κυριαρχικών του δικαιωμάτων και των αρχών που ορίζονται από το διεθνές δίκαιο, την Ευρωατλαντική συμμαχία, και το Ευρωπαϊκό κεκτημένο.

Η Τουρκία προφανώς και βρίσκεται αντιμέτωπη με μια σημαντική πρόκληση που θα πρέπει να αντιμετωπισθεί μέσα από την εσωτερική δημοκρατική εκλογική διαδικασία. Οι τουρκικός λαός καλείται το 2023, σε μια σημαντική στιγμή της ιστορίας του, να λάβει αποφάσεις με τις οποίες θα καθορίσει το μέλλον του. Ίσως τις επιλογές του να θεώρησε ότι τις δρομολόγησε ήδη από το 2000 με την συνεχή πολιτική ενίσχυση και εμπιστοσύνη που παρείχε στο κόμμα του νυν προέδρου. Ήταν η εποχή που η Δύση και οι ΗΠΑ γοητεύονταν από τον πολιτικό λόγο του Ερντογάν. Ο ανερχόμενος το 2000 Τούρκος ισλαμιστής πολιτικός στενά καθοδηγούμενος από το μέντορά του και θρησκευτικό του καθοδηγητή Φετουλάχ Γκιουλέν φαινόταν ότι έπειθε την διεθνή κοινότητα, κυρίως ΗΠΑ και ΕΕ, ότι επιλέγει το κοσμικό Ισλάμ και την δημοκρατία για την εξέλιξη της τουρκικής κοινωνίας και των πολιτικών διεργασιών.

Έστω και με την καθυστέρηση που επέβαλε το καθεστώς Ερντογάν, υποστηριζόμενο από την πλειοψηφία των Τούρκων εκλογέων, η χώρα εισέρχεται σε σημείο καμπής και το εκλογικό αποτέλεσμα θα καθορίσει τη μελλοντική εξέλιξη της χώρας τους. Την ίδια στιγμή Τούρκοι πολίτες, κόμματα, επιχειρηματίες, Ένοπλες Δυνάμεις, δικαστές, και διπλωμάτες που συναπαρτίζουν το ισλαμο-κεμαλικό κατεστημένο στην Τουρκία γνωρίζουν ότι οι εκλογές της 14ης Μαΐου δεν ορίζουν μόνο εσωτερικές εξελίξεις, αλλά και την αντιμετώπιση που θα επιλέξουν από την πλευρά τους σύμμαχοι, εταίροι, φίλοι, και στο σύνολό της η διεθνής κοινότητα.

Το αποτέλεσμα των τουρκικών εκλογών θα σηματοδοτήσει είτε την διάθεση για πολιτική που στρέφεται προς την κατεύθυνση των συνολικών συμφερόντων συμμάχων, φίλων, και εταίρων είτε προς τις πολιτικές που καθοδηγούνται από τις νέες ανειλημμένες υποχρεώσεις έναντι της Μόσχας και τις εκφρασμένες επιθυμίες πρόσδεσης στο άρμα της Κίνας˙ πολιτικά βαρύτατες και ανισοβαρείς προτιμήσεις για την Άγκυρα που οφείλει να αντιληφθεί ότι προσανατολίζεται προς συστήματα δύο υπερδυνάμεων των οποίων το ειδικό βάρος της πολιτικής, στρατιωτικής, και οικονομικής τους ισχύος ξεπερνά υπέρμετρα κάθε τουρκική φιλοδοξία.

Οι ανταγωνισμοί Κίνας-Ρωσίας κυριαρχούν ακόμη και στην πολύ πρόσφατη προσπάθειά τους να συντονιστούν για να περιορίσουν την πίεση που δέχονται από την Δύση, αλλά και για να επιτευχθεί ανακωχή στην Ουκρανία. Η διελκυστίνδα Μόσχας-Πεκίνου εντείνεται από την μεταξύ τους αδιαμόρφωτη και αρρύθμιστη σχέση, επηρεάζοντας την συμπεριφορά των ασθενέστερων συνομιλητών τους, κυρίως όταν αυτοί θεωρούν ότι ισότιμα τους ανήκει η αναγνώριση περιφερειακού παράγοντα. Με την αγωνία της η Τουρκία, την στιγμή που προφανώς αναζητά επιστροφή σε κανονικότητα σχέσεων όπως τις αντιλαμβάνονται η Δύση και οι Μουσουλμανικές χώρες, προστρέχει σε κάθε τετραμερή που συγκαλείται από τον πρόεδρο Πούτιν, επειδή αναζητούνται όσο το δυνατόν ασφαλέστεροι διέξοδοι από τον απομονωτισμό που οι ίδιοι προκάλεσαν με τις αυταρχικές και προκλητικές συμπεριφορές τους.

Μέσα σε αυτό το διεθνές και εθνικό περιβάλλον η Τουρκία θα ψηφίσει επιλέγοντας τον τρόπο που θέλει να κυβερνηθεί, αλλά και τον τρόπο που προτιμά να της συμπεριφερθούν οι άλλοι ηγέτες. Οι απειλές και η περιφρόνηση προς συμμάχους και εταίρους, που συμπαραστάθηκαν στην Τουρκία επί μακρόν αξιολογώντας θετικά την σημασία της γεωστρατηγικής της θέσης και την πολιτικής της συνέπειας μέχρι το 2016, καταγράφονται στον «σκληρό δίσκο» των διοικήσεων όλων των θιγομένων χωρών και απαιτείται σοβαρή προσπάθεια από την τουρκική ηγεσία, την οποία θα αναδείξουν οι εκλογές, ώστε να δρομολογηθούν εκ νέου διαδικασίες εμπιστοσύνης και σεβασμού.

Η Αθήνα, τον ρόλο της προς την κατεύθυνση αυτή τον προωθεί επιδιώκοντας πολιτική συνέπεια από την γειτονική χώρα. Η Τουρκία φαίνεται, παρά τις προεκλογικές κορώνες του καθεστώτος, αλλά και της συνασπισμένης αντιπολίτευσης, μάλλον να αντιλαμβάνεται ότι οι συνεργασίες που προωθεί αποτελεσματικά η Ελλάδα από το 1990 στην περιοχή μας δεν στρέφονται κατά οποιουδήποτε, παραμένουν ανοιχτές προς όλους και σε κρίσιμες στιγμές, όπως του καταστροφικού σεισμού, αναδεικνύονται παραγωγικές για την διευκόλυνση του ανθρωπιστικού έργου και την προώθηση της απαραίτητης βοήθειας προκειμένου οι κυβερνήσεις να ανταποκριθούν στις αυξημένες απαιτήσεις που επιβάλλει η κρισιμότητα της κατάστασης.

Τα αποτελέσματα των τουρκικών εκλογών της πρώτης Κυριακής αλλά και της επόμενης, εάν χρειασθεί, θα προκύψουν από την βούληση και την υπευθυνότητα που θα επιδειχθεί από την πλευρά των Τούρκων ψηφοφόρων, οτιδήποτε και αν επιλέξουν. Τα εκλογικά αποτελέσματα θα αφορούν στο μέλλον τους, και η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί με ενδιαφέρον την όλη προεκλογική περίοδο και την δημοκρατική συνέπεια διοικούντων και αντιπολιτευόμενων δυνάμεων την Κυριακή της εκλογικής αναμέτρησης.

Η φορτισμένη πολιτικά και θρησκευτικά ατμόσφαιρα επιλέχθηκε αποκλειστικά από τα τουρκικά κόμματα και παραμένει να διαπιστώσουμε, ως πολιτικά ευαίσθητοι παρατηρητές, έντιμοι γείτονες και σύμμαχοι, με την ανακοίνωση των εκλογικών αποτελεσμάτων την θεσμική λειτουργία της γειτονικής μας χώρας και την επίδραση των πολιτικών επιλογών τους στην εσωτερική της σταθερότητα.

Ο περίγυρος δεν απειλείται από πιθανή εξαγωγή των εντάσεων όχι επειδή η Τουρκία πιθανώς αλλάζει πολιτικές, αλλά επειδή η κατάσταση της χώρας χαρακτηρίζεται ως πολύ εύθραυστη και, εξ αιτίας των εσωτερικών απαιτήσεων, οικονομικά αποδυναμωμένη και εξαρτώμενη από την ανθρωπιστική και αναπτυξιακή βοήθεια που θα της παρασχεθεί για την αποκατάσταση των υποδομών και την μέριμνα των δοκιμαζόμενων Τούρκων πολιτών στο σύνολο της επικράτειας και ειδικότερα στις σεισμόπληκτες περιοχές.

Δυναμικές απαιτήσεις της πολιτικής θα συνεχίσουν να εκφράζονται από όλες τις πλευρές στην ευαίσθητη γειτονιά μας και στην δοκιμαζόμενη διεθνή κοινότητα. Μάλλον, όμως, διαπιστώνεται ότι τελικώς κυριαρχεί η διπλωματία, που και αυτή εμπεριέχει σκληρό λεκτικό και ακραίες αντιπαραθέσεις ταυτόχρονα με win-win διαδικασίες. Οι διεθνείς συνομιλίες, διμερείς ή πολυμερείς, εξασφαλίζουν καλύτερο περιβάλλον ακόμη και όταν προβλέπονται ακρότατες εντάσεις στα τραπέζια των διαπραγματεύσεων χωρίς όμως νεκρούς, τραυματίες, και παντελείς καταστροφές. Το ίδιο ισχύει ακόμη και στον ακραίο εσωτερικό πολιτικό διάλογο, αρκεί η αντιπαράθεση να συγκρατείται από ισχυρό θεσμικό δημοκρατικό πλαίσιο και να μη φορτίζεται από ακραία θρησκευτική ή εθνική πόλωση.

Copyright © 2023 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Μπορείτε να ακολουθείτε το Foreign Affairs The Hellenic Edition στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition