Η Ουκρανία κρατάει το μέλλον

Υπάρχει λόγος να ελπίζουμε. Οι Ουκρανοί προσπαθούν να μεταδώσουν την πραγματικότητα της θέσης τους στους ανθρώπους του παγκόσμιου Νότου, ώστε να μπορέσουν να πουν την αλήθεια για το σχέδιο πείνας της Μόσχας και να το καταστήσουν έτσι αδύνατο. Και καθώς η Ουκρανία έχει αποκτήσει από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη καλύτερα όπλα, η κυριαρχία της Ρωσίας στη Μαύρη Θάλασσα έχει αποδυναμωθεί. Τον Ιούλιο του 2022, η Ουκρανία και η Ρωσία υπέγραψαν συμφωνίες με την Τουρκία, οι οποίες θα πρέπει, κατ' αρχήν, να επιτρέψουν σε ορισμένα ουκρανικά σιτηρά να φύγουν από τη Μαύρη Θάλασσα και να ταΐσουν Αφρικανούς και Ασιάτες. Ωστόσο, την επομένη της υπογραφής της συμφωνίας, η Ρωσία εκτόξευσε πυραύλους στο λιμάνι της Οδησσού, από το οποίο η Ουκρανία στέλνει μεγάλο μέρος των σιτηρών της. Λίγες ημέρες μετά, η Ρωσία σκότωσε τον κορυφαίο γεωργικό επιχειρηματία της Ουκρανίας σε μια πυραυλική επίθεση. Ο μόνος σίγουρος τρόπος για να τροφοδοτηθεί ο κόσμος είναι οι Ουκρανοί στρατιώτες να πολεμήσουν μέσω της επαρχίας της Χερσώνας μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα και να φτάσουν στη νίκη.

Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

Η Ουκρανία πολεμά εναντίον μιας τυραννίας που είναι επίσης αποικιοκρατική δύναμη. Αυτο-κυριαρχία σημαίνει όχι μόνο υπεράσπιση της δημοκρατικής αρχής του να επιλέγουμε τους δικούς μας ηγέτες, αλλά και σεβασμός της ισότητας των κρατών. Οι Ρώσοι ηγέτες έχουν καταστήσει σαφές ότι πιστεύουν ότι μόνο ορισμένα κράτη είναι [εδαφικά] κυρίαρχα και ότι η Ουκρανία δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια αποικία. Μια ουκρανική νίκη θα υπερασπιστεί την ουκρανική [εδαφική] κυριαρχία ειδικότερα, και την αρχή της [εδαφικής] κυριαρχίας γενικότερα. Θα βελτίωνε επίσης τις προοπτικές άλλων μετα-αποικιακών κρατών. Όπως έχει υποστηρίξει ο οικονομολόγος Amartya Sen, οι αυτοκρατορικοί λιμοί είναι αποτέλεσμα πολιτικών επιλογών σχετικά με την διανομή και όχι την έλλειψη τροφίμων. Αν η Ουκρανία νικήσει, θα συνεχίσει να εξάγει τρόφιμα στον παγκόσμιο Νότο. Αφαιρώντας έναν μεγάλο κίνδυνο ταλαιπωρίας και αστάθειας στον παγκόσμιο Νότο, μια νικήτρια Ουκρανία θα διατηρήσει την δυνατότητα παγκόσμιας συνεργασίας σε κοινά προβλήματα όπως η κλιματική αλλαγή.

Για την Ευρώπη, είναι επίσης σημαντικό να νικήσει η Ουκρανία και να ηττηθεί η Ρωσία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μια συλλογή από μετα-ιμπεριαλιστικά κράτη: ορισμένα από αυτά είναι πρώην αυτοκρατορικές μητροπόλεις, άλλα είναι μετα-ιμπεριαλιστικές περιφέρειες. Οι Ουκρανοί καταλαβαίνουν ότι η ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ο τρόπος για να εξασφαλίσουν την κρατική υπόσταση από μια ευάλωτη περιφερειακή θέση. Η νίκη για την Ουκρανία θα πρέπει να περιλαμβάνει την προοπτική ένταξης στην ΕΕ. Όπως καταλαβαίνουν πολλοί Ρώσοι, η Ρωσία πρέπει να ηττηθεί, και για παρόμοιους λόγους. Τα ευρωπαϊκά κράτη που σήμερα υπερηφανεύονται για τις παραδόσεις τους στο δίκαιο και την ανεκτικότητα έγιναν πραγματικά δημοκρατίες μόνο αφού έχασαν τον τελευταίο αυτοκρατορικό τους πόλεμο. Μια Ρωσία που διεξάγει έναν αυτοκρατορικό πόλεμο στην Ουκρανία δεν μπορεί ποτέ να ασπαστεί το κράτος δικαίου, και μια Ρωσία που ελέγχει το ουκρανικό έδαφος δεν θα επιτρέψει ποτέ ελεύθερες εκλογές. Μια Ρωσία που χάνει έναν τέτοιο πόλεμο, μια Ρωσία στην οποία ο Πουτινισμός αποτελεί αρνητική κληρονομιά, έχει μια ευκαιρία. Παρά τα όσα ισχυρίζεται η ρωσική προπαγάνδα, η Μόσχα χάνει πολέμους με κάποια συχνότητα, και κάθε περίοδος μεταρρυθμίσεων στην σύγχρονη ρωσική ιστορία έχει ακολουθήσει μια στρατιωτική ήττα.

Πιο επειγόντως, απαιτείται μια ουκρανική νίκη για να αποφευχθούν περαιτέρω θάνατοι και θηριωδίες στην Ουκρανία. Αλλά η έκβαση του πολέμου έχει σημασία σε ολόκληρο τον κόσμο, όχι μόνο στην φυσική σφαίρα του πόνου και της πείνας, αλλά και στην σφαίρα των αξιών, όπου είναι δυνατά τα πιθανά μέλλοντα. Η ουκρανική αντίσταση μας υπενθυμίζει ότι η δημοκρατία αφορά τον ανθρώπινο κίνδυνο και τις ανθρώπινες αρχές, και μια ουκρανική νίκη θα δώσει στην δημοκρατία έναν νέο αέρα. Η ουκρανική τρίαινα, η οποία κοσμεί τις στολές των Ουκρανών που βρίσκονται τώρα σε πόλεμο, εκτείνεται μέσα από τις παραδόσεις της χώρας στην αρχαία ιστορία, παρέχοντας αναφορές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την επανεξέταση και την αναβίωση της δημοκρατίας.

Η Αθηνά και ο Ποσειδώνας μπορούν να συνδυαστούν. Η Αθηνά, άλλωστε, ήταν η θεά όχι μόνο της δικαιοσύνης αλλά και του δίκαιου πολέμου. Ο Ποσειδώνας είχε κατά νου όχι μόνο την βία αλλά και το εμπόριο. Οι Αθηναίοι επέλεξαν την Αθηνά ως προστάτιδά τους, αλλά στην συνέχεια έχτισαν μια κρήνη για τον Ποσειδώνα στην Ακρόπολη -στο ίδιο σημείο, όπως λέει ο θρύλος, όπου χτύπησε η τρίαινά του. Μια νίκη της Ουκρανίας θα δικαίωνε και θα συνδύαζε εκ νέου αυτές τις αξίες: την σύνεση και την ευημερία της Αθηνάς, [και] την αποφασιστικότητα και το εμπόριο του Ποσειδώνα. Αν η Ουκρανία μπορέσει να ανακτήσει τον νότο της, οι θαλάσσιοι δρόμοι που τροφοδοτούσαν τους αρχαίους Έλληνες θα ανοίξουν ξανά, και ο κόσμος θα φωτιστεί από το ουκρανικό παράδειγμα της ανάληψης ρίσκου για την αυτο-κυριαρχία. Στο τέλος, η ελιά θα χρειαστεί την τρίαινα. Η ειρήνη θα ακολουθήσει μόνο τη νίκη. Ο κόσμος μπορεί να αποκτήσει ένα κλαδί ελιάς, αλλά μόνο αν οι Ουκρανοί μπορέσουν να παλέψουν για να επιστρέψουν στην θάλασσα.

*Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε στο τεύχος αρ. 81 (Απρίλιος - Μάιος 2023) του Foreign Affairs The Hellenic Edition.