Οι πηγές της σοβιετικής συμπεριφοράς

Σε αντιστάθμιση αυτού είναι το γεγονός ότι η Ρωσία, ως αντίθετη με τον Δυτικό κόσμο εν γένει, εξακολουθεί να είναι μακράν το ασθενέστερο μέρος, ότι η σοβιετική πολιτική είναι εξαιρετικά ευέλικτη, και ότι η σοβιετική κοινωνία μπορεί κάλλιστα να περιέχει ελλείψεις που τελικά θα αποδυναμώσουν τις δικές της συνολικές δυνατότητες. Αυτό από μόνο του θα δικαιολογούσε τις Ηνωμένες Πολιτείες να εισέλθουν με εύλογη αυτοπεποίθηση σε μια πολιτική σταθερής ανάσχεσης, σχεδιασμένη να αντιμετωπίσει τους Ρώσους με αμετάβλητη αντίρροπη δύναμη σε κάθε σημείο όπου εμφανίζουν σημάδια καταπάτησης του συμφέροντος ενός ειρηνικού και σταθερού κόσμου.

Αλλά στην πραγματικότητα οι δυνατότητες της αμερικανικής πολιτικής σε καμία περίπτωση δεν περιορίζονται στο να αναμείνουν στο ακουστικό τους και στο να ελπίζουν για το καλύτερο. Είναι απολύτως πιθανό για τις Ηνωμένες Πολιτείες να επηρεάσουν με τις ενέργειές τους τις εσωτερικές εξελίξεις, τόσο εντός της Ρωσίας όσο και σε όλο το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα, από το οποίο η ρωσική πολιτική καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό. Δεν πρόκειται μόνο για το μετριοπαθές μέτρο της ενημερωτικής δραστηριότητας που αυτή η κυβέρνηση μπορεί να ασκήσει στην Σοβιετική Ένωση και αλλού, αν και αυτό, επίσης, είναι σημαντικό. Πρόκειται μάλλον για το κατά πόσο οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να δημιουργήσουν στους λαούς του κόσμου γενικά την εντύπωση μιας χώρας που ξέρει τι θέλει, που αντιμετωπίζει με επιτυχία τα προβλήματα της εσωτερικής της ζωής και τις ευθύνες μιας παγκόσμιας δύναμης, και που έχει μια πνευματική ζωτικότητα ικανή να τα πάει καλά ανάμεσα στα μεγάλα ιδεολογικά ρεύματα της εποχής. Στον βαθμό που μια τέτοια εντύπωση μπορεί να δημιουργηθεί και να διατηρηθεί, οι στόχοι του ρωσικού κομμουνισμού πρέπει να φαίνονται στείροι και δονκιχωτικoί, οι ελπίδες και ο ενθουσιασμός των υποστηρικτών της Μόσχας πρέπει να εξασθενίσουν, και πρέπει να επιβληθεί πρόσθετη πίεση στις εξωτερικές πολιτικές του Κρεμλίνου. Γιατί η παραλυτική φθορά του καπιταλιστικού κόσμου είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της κομμουνιστικής φιλοσοφίας. Ακόμη και η αποτυχία των Ηνωμένων Πολιτειών να βιώσουν την πρώιμη οικονομική ύφεση την οποία τα κοράκια της Κόκκινης Πλατείας προβλέπουν με τόση αυτάρεσκη αυτοπεποίθηση από τότε που σταμάτησαν οι εχθροπραξίες, θα είχε βαθιές και σημαντικές επιπτώσεις σε ολόκληρο τον κομμουνιστικό κόσμο.

Με την ίδια λογική, οι εκδηλώσεις αναποφασιστικότητας, διχόνοιας και εσωτερικής αποσύνθεσης εντός αυτής της χώρας [στμ: των ΗΠΑ] έχουν μια αναζωογονητική επίδραση σε ολόκληρο το Κομμουνιστικό κίνημα. Σε κάθε ένδειξη αυτών των τάσεων, μια έξαψη ελπίδας και ενθουσιασμού διαπερνά τον κομμουνιστικό κόσμο˙ μια νέα ζωντάνια μπορεί να σημειωθεί στον βηματισμό της Μόσχας˙ νέες ομάδες ξένων υποστηρικτών αναρριχώνται σε αυτό που μπορούν μόνο να θεωρήσουν ως την κύρια τάση της διεθνούς πολιτικής σκηνής˙ και η ρωσική πίεση αυξάνεται σε όλο το φάσμα των διεθνών υποθέσεων.

Θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι η αμερικανική συμπεριφορά χωρίς βοήθεια και μόνη της θα μπορούσε να ασκήσει εξουσία ζωής και θανάτου πάνω στο Κομμουνιστικό κίνημα και να επιφέρει την πρώιμη πτώση της σοβιετικής εξουσίας στην Ρωσία. Ωστόσο, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν την δυνατότητα να αυξήσουν σε τεράστιο βαθμό τις πιέσεις κάτω από τις οποίες πρέπει να λειτουργεί η σοβιετική πολιτική, να επιβάλουν στο Κρεμλίνο έναν πολύ μεγαλύτερο βαθμό μετριοπάθειας και επιφυλακτικότητας από όσο χρειάστηκε να τηρήσει τα τελευταία χρόνια, και με αυτόν τον τρόπο να προωθήσουν τάσεις που πρέπει τελικά να βρουν διέξοδο είτε στην διάλυση είτε στην σταδιακή εξομάλυνση της σοβιετικής εξουσίας. Γιατί κανένα μυστικιστικό, μεσσιανικό κίνημα -και ιδιαίτερα αυτό του Κρεμλίνου- δεν μπορεί να αντιμετωπίσει την απογοήτευση επ' αόριστον χωρίς τελικά να προσαρμοστεί με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στην λογική αυτής της κατάστασης.

Έτσι, η απόφαση θα πέσει σε μεγάλο βαθμό στην ίδια την χώρα. Το ζήτημα των Σοβιετο-Αμερικανικών σχέσεων είναι στην ουσία μια δοκιμασία της συνολικής αξίας των Ηνωμένων Πολιτειών ως ένα έθνος μεταξύ εθνών. Για να αποφύγουν την καταστροφή, οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να ανταποκριθούν μόνο στις δικές τους καλύτερες παραδόσεις και να αποδείξουν ότι αξίζουν να διατηρηθούν ως ένα μεγάλο έθνος.

Σίγουρα, δεν υπήρξε ποτέ πιο δίκαιη δοκιμασία εθνικής ποιότητας από αυτή. Υπό το πρίσμα αυτών των συνθηκών, ο προσεκτικός παρατηρητής των ρωσο-αμερικανικών σχέσεων δεν θα βρει λόγο να παραπονεθεί για την πρόκληση του Κρεμλίνου προς την αμερικανική κοινωνία. Μάλλον θα νιώσει μια κάποια ευγνωμοσύνη προς μια Θεία Πρόνοια η οποία, παρέχοντας στον αμερικανικό λαό αυτή την αδυσώπητη πρόκληση, έχει εξαρτήσει ολόκληρη την ασφάλειά του ως έθνος από το αν θα συνέλθει και θα αποδεχθεί τις ευθύνες της ηθικής και πολιτικής ηγεσίας που η ιστορία ξεκάθαρα το προόριζε να φέρει.

*Η επιμέλεια της μετάφρασης έγινε από την Βασιλική Ι. Μουκάνου και τον Λουκά Γ. Κατσώνη. Το κείμενο έχει δημοσιευθεί στο τεύχος 82 (Ιούνιος - Ιούλιος 2023) του Foreign Affairs The Hellenic Edition.

Σημειώσεις:
[1] «Concerning the Slogans of the United States of Europe», («Σχετικά με τα συνθήματα των Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης»), Αύγουστος 1915. Επίσημη Σοβιετική Έκδοση των έργων του Λένιν.
[2] Εδώ και αλλού σε αυτό το έγγραφο ο «Σοσιαλισμός» αναφέρεται στον Μαρξιστικό ή Λενινιστικό κομμουνισμό, όχι στον φιλελεύθερο Σοσιαλισμό της εκδοχής της Δεύτερης Διεθνούς.

Copyright © 2019 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/russian-federation/1947-07-01/so...