Η επιστροφή του Πούτιν

Έτσι, ο Πούτιν επιστρέφει στην προεδρία για να βρει έναν αλλαγμένο κόσμο. Ανατρέχοντας στις αρχές της δεκαετίας του 2000, τον βλέπουμε να εμφανίζει έμφυτο πολιτικό ένστικτο τοποθετώντας τον εαυτό του στη θέση του ηγέτη που υπόσχεται να φέρει σταθερότητα, προβλεπτικότητα και μεγαλύτερη ευημερία για τον ρωσικό λαό. Πράγματι, ο λαός ανταποκρίθηκε. Τώρα, όμως, οι προκλήσεις της εσωτερικής πολιτικής είναι διαφορετικές. Η σταθερότητα, η προβλεπτικότητα και η μεγαλύτερη ευημερία θεωρούνται δεδομένες. Σήμερα οι Ρώσοι είναι πολύ πλουσιότεροι, με ένα κατά κεφαλήν ΑΕΠ κοντά στα 20.000 δολάρια (ήταν σχεδόν 2.000 δολάρια το 1999). Στον αντίποδα, το αίτημα για καλύτερες κοινωνικές υπηρεσίες, για καλύτερη διακυβέρνηση και λιγότερη διαφθορά, διογκώνεται. Όπως διδάσκει η θεωρία του εκσυγχρονισμού, υπάρχει μια φυσική προδιάθεση, σε κάθε έθνος όπου το κατά κεφαλήν ΑΕΠ υπερβαίνει το επίπεδο των 10.000 δολαρίων, οι πολίτες να απαιτούν από την κυβέρνηση περισσότερη ευθύτητα και λογοδοσία. Ολοένα και περισσότερο, τουλάχιστον σε επίπεδο ελίτ, οι Ρώσοι ζητούν πιο πλουραλιστική, αν όχι πιο δημοκρατική, διακυβέρνηση. Στο παρελθόν αυτά δεν αποτελούσαν προτεραιότητα για τον Πούτιν. Τώρα θα πρέπει μάλλον να αναθεωρήσει τη στάση του.

Ο Πούτιν να χρειαστεί επίσης να αντιμετωπίσει μια ενδεχομένως ολέθρια δημοσιονομική κατάσταση. Αυτός ο κίνδυνος μπορεί μάλιστα να εξηγεί το γιατί είναι σήμερα χωρίς δουλειά ο μακρόβιος και πολύ επιτυχημένος υπουργός οικονομικών, Αλεξέι Κουντρίν. Με μια σειρά λαϊκιστικών μέτρων που ελήφθησαν στη διάρκεια των λίγων τελευταίων χρόνων, ο ρωσικός ομοσπονδιακός προϋπολογισμός εκτοξεύτηκε σε σημείο τέτοιο, ώστε -προκειμένου να διασφαλιστούν επαρκή έσοδα για τη χρηματοδότηση των κυβερνητικών προγραμμάτων- η Μόσχα να χρειάζεται να κοστολογεί το πετρέλαιο περίπου στα 125 δολάρια το βαρέλι. Η σημερινή τιμή κινείται γύρω στα 80 δολάρια και η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται επικίνδυνα κοντά σε άλλη μια παρατεταμένη ύφεση που θα μπορούσε να παρασύρει την τιμή του πετρελαίου σε σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα για μια μακροχρόνια περίοδο.

Οι δημοσιονομικές δαπάνες θα πρέπει να μπουν στο επίκεντρο. Ο Κουντρίν, ένας φιλελεύθερος μεταρρυθμιστής από την Αγία Πετρούπολη, υπήρξε πάντα ισχυρός υποστηρικτής της δημοσιονομικής αυστηρότητας. Μπορεί ο Πούτιν να κατόρθωσε να τον εξοβελίσει, αλλά δεν θα αποδειχθεί εξίσου ικανός να ασκήσει βία επί του προϋπολογισμού, καθώς η οικονομική πραγματικότητα αποβαίνει ολοένα και πιο σκληρή.

Έτσι, λοιπόν, τόσο η μεταβαλλόμενη ισορροπία δυνάμεων στον κόσμο, όσο και οι τρέχουσες εσωτερικές προκλήσεις, μάλλον θα ωθήσουν τη Ρωσία στην κατεύθυνση μιας πιο ευπειθούς και πιο διαλλακτικής πολιτικής προς τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Δύση. Κατά τις δύο πρώτες θητείες του ο Πούτιν ευνοήθηκε από την αύξηση της παραγωγής του πετρελαίου, κατόπιν από την αύξηση των τιμών του πετρελαίου και τις ήπιες νομισματικές πολιτικές που συντήρησαν τη ρευστότητα στις διεθνείς αγορές. Ο Πούτιν έχει τη δυνατότητα να παίξει σκληρά, να προχωρήσει σε επιθετική εκμετάλλευση των ενεργειακών αποθεμάτων, να λάβει αυστηρότερα μέτρα κατά των επηρμένων επιχειρηματιών και να συνθλίψει τους υποστηρικτές της δημοκρατίας με εικονική ατιμωρησία.

Όπως, όμως, είπε ο πρώην υπουργός Οικονομικών Αλεξέι Κουντρίν σε ομιλία του στην Ουάσιγκτον τον Απρίλιο του 2009, εκείνες οι αίσιες περιστάσεις που έδωσαν ώθηση στη ρωσική ανάκαμψη πριν από την έλευση της οικονομικής κρίσης, δεν είναι πιθανόν να προκύψουν εκ νέου στο κοντινό μέλλον, ίσως και ποτέ. Η ρωσική οικονομία θα πρέπει να στηριχτεί σε νέους κινητήρες ανάπτυξης, πράγμα που θα απαιτήσει από το Κρεμλίνο επιστροφή σε μια ατζέντα διαρθρωτικών οικονομικών μεταρρυθμίσεων και σε επαύξηση των προσπαθειών για βελτίωση του επενδυτικού κλίματος στη Ρωσία. Αν πάμε πίσω στο 2006, ένας τίτλος όπως «Βλαντιμίρ ο Τυχερός» [5], ήταν αρκετά προσφυής, αν λάμβανε κανείς υπόψη το ευνοϊκό κλίμα που ως πρόεδρος απολάμβανε ο Πούτιν στο εξωτερικό. Ερχόμενοι στο 2012, ωστόσο, διαπιστώνουμε ότι θα χρειαστεί πολλά περισσότερα από απλή τύχη, προκειμένου να αυξήσει την ισχύ και την επιρροή της Ρωσίας.

Πρωτότυπο: http://www.foreignaffairs.com/articles/68310/andrew-kuchins/putins-retur...

Copyright © 2002-2010 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Συνδέσεις:
[1] http://www.foreignaffairs.com/articles/60951/robert-legvold/kremlin-risi...
[2] http://www.foreignaffairs.com/articles/66743/jeffrey-mankoff/changing-co...
[3] http://www.foreignaffairs.com/articles/65154/robert-legvold/the-russia-file
[4] http://wapo.st/rcjzkd
[5] http://bit.ly/nfu6QD