Συμβουλές προεκλογικού αγώνα από τον Κικέρωνα

Σε καθημερινή βάση, θα πρέπει να έχεις κοντά σου μια μεγάλη γκάμα ανθρώπων. Ο κόσμος θα σε κρίνει από το είδος του πλήθους που συγκεντρώνεις, τόσο ως προς την ποιότητα όσο και ως προς το μέγεθος. Οι τρεις κατηγορίες στις οποίες χωρίζονται οι οπαδοί σου είναι: αυτοί που σε χαιρετούν στο σπίτι, αυτοί που σε συνοδεύουν κάτω στην Αγορά και εκείνοι που σε συνοδεύουν όπου και αν πας.
Η πρώτη κατηγορία είναι η λιγότερο αξιόπιστη, καθώς πολλοί είναι εκείνοι που θα κάνουν επισκέψεις στο σπίτι περισσοτέρων του ενός υποψηφίων. Παρ’ όλα αυτά, μη παραλείψεις να τους δείξεις πόσο ευχαριστημένος είσαι που πέρασαν από το σπίτι σου. Να τους επαναλαμβάνεις τη χαρά σου για την επίσκεψή τους κάθε φορά που θα τους βλέπεις και να λες στους φίλους τους ότι πρόσεξες και τη δική τους παρουσία, επειδή οι φίλοι τους θα τους μεταφέρουν τα λόγια σου. Ακόμη και αν πρόκειται γι’ αυτούς που επισκέπτονται αρκετούς υποψηφίους, εσύ μπορείς να τους πάρεις με το μέρος σου και να τους κάνεις σταθερούς οπαδούς σου, δίνοντάς τους τη μεγαλύτερη δυνατή προσοχή. Εάν ακούσεις ή υποψιαστείς ότι κάποιος από τους επισκέπτες σου δεν είναι τόσο πιστός οπαδός σου όσο δείχνει, να προσποιηθείς ότι δεν το καταλαβαίνεις. Αν αυτός επιχειρήσει να δώσει εξηγήσεις λέγοντας ότι οι κατηγορίες σε βάρος του είναι ψευδείς, να τον διαβεβαιώσεις ότι ποτέ δεν αμφέβαλες για την πίστη του και ούτε πρόκειται να το πράξεις στο μέλλον. Με το να τον κάνεις να πιστέψει ότι τον εμπιστεύεσαι ως φίλο, αυξάνεις τις πιθανότητες να γίνει πράγματι φίλος. Ωστόσο, μη γίνεις ανόητος και πιστέψεις κάθε ομολογία πίστης που θα ακούσεις.

Εκείνους που σε συνοδεύουν στην Αγορά, να τους διαβεβαιώνεις ότι εκτιμάς την προσφορά τους πολύ περισσότερο από ότι αν επισκέπτονταν κάθε πρωί το σπίτι σου. Να προσπαθείς να πηγαίνεις στην Αγορά την ίδια ώρα κάθε μέρα, έτσι ώστε να έχεις ένα μεγάλο πλήθος από ακολούθους. Κάτι τέτοιο εντυπωσιάζει τους πάντες σε μεγάλο βαθμό.

Όσο για τους υπόλοιπους που σε συνοδεύουν ολόκληρη τη μέρα, φρόντισε να δείξεις σε εκείνους που έρχονται από δική τους ελεύθερη βούληση ότι τους είσαι ευγνώμων για τη συντροφιά τους. Σε όσους πάλι σε ακολουθούν από υποχρέωση, να επιμένεις ότι τους χρειάζεσαι κάθε μέρα, εκτός αν είναι πολύ γέροι ή έχουν κάποια πολύ σοβαρή υποχρέωση. Όταν δεν μπορούν να έρχονται, πες τους να στέλνουν έναν συγγενή τους να τους αντικαθιστά. Είναι πολύ σημαντικό να έχεις πάντα κοντά σου ένα πλήθος από αφοσιωμένους οπαδούς. (...)

Αφού, λοιπόν, έγραψα τόσα πολλά για τη φιλία, είναι -νομίζω- τώρα καιρός να γράψω κάτι και για την επαγρύπνηση. Η πολιτική είναι γεμάτη από απάτη, απιστία και προδοσία. (...) Ο καλός χαρακτήρας σου έκανε κάποιους στο παρελθόν να παριστάνουν τους φίλους σου, ενώ στην πραγματικότητα σε ζήλευαν. Γι’ αυτό, λοιπόν, θυμήσου τα σοφά λόγια του [κωμωδιογράφου] Επιχάρμου: «Μην εμπιστεύεσαι τους ανθρώπους με μεγάλη ευκολία».

Από τη στιγμή που θα ξεκαθαρίσεις ποιοι είναι οι πραγματικοί σου φίλοι, αφιέρωσε λίγη σκέψη και για τους εχθρούς σου. Είναι τρεις οι κατηγορίες των ανθρώπων που θα σου αντιταχθούν: αυτοί τους οποίους έχεις ζημιώσει, αυτοί που σε αντιπαθούν χωρίς προφανή λόγο και εκείνοι που είναι στενοί φίλοι των αντιπάλων σου. Όσον αφορά αυτούς που έχεις ζημιώσει με το να υπερασπιστείς [στο δικαστήριο ως διάδικος] έναν φίλο σου εναντίον τους, να είσαι απέναντί τους ευγενής και απολογητικός, θυμίζοντάς τους ότι απλώς υπερασπιζόσουν κάποιον με τον οποίον διατηρούσες στενή σχέση και ότι θα έπραττες το ίδιο και γι’ αυτούς, αν ήταν φίλοι σου. Όσο για εκείνους που δεν σε συμπαθούν χωρίς να έχουν κάποιον λόγο, προσπάθησε να τους αλλάξεις γνώμη με το να είσαι προσηνής απέναντί τους ή κάνοντάς τους κάποια εκδούλευση ή δείχνοντας ενδιαφέρον γι’ αυτούς. Για τους τελευταίους, που είναι φίλοι των αντιπάλων σου, μπορείς να χρησιμοποιήσεις τις ίδιες τεχνικές, δίνοντας αποδείξεις για την αγαθή προαίρεσή σου ακόμη και σε εκείνους που είναι εχθροί σου. (...)

ΝΑ ΤΟΥΣ ΥΠΟΣΧΕΣΑΙ ΤΑ ΠΑΝΤΑ

Για να εντυπωσιάσεις συνολικά τους ψηφοφόρους (...) θα πρέπει να γνωρίζεις ποιοι είναι ως άνθρωποι, να είσαι ευπαρουσίαστος και γενναιόδωρος, να προωθείς τον εαυτό σου, να είσαι διαθέσιμος και ποτέ να μην απογοητεύεσαι. (...) Τίποτα δεν εντυπωσιάζει περισσότερο έναν μέσο ψηφοφόρο από έναν υποψήφιο που τον θυμάται. Γι’ αυτό καθημερινά να προσπαθείς να φέρνεις στον νου σου ονόματα και πρόσωπα. Αδελφέ μου, διαθέτεις πολλά θαυμαστά χαρίσματα, αλλά τώρα θα πρέπει να αποκτήσεις εκείνα που σου λείπουν και να πείσεις ότι τα είχες εκ γενετής. Έχεις θαυμάσιους και πάντα αβρούς τρόπους συμπεριφοράς, αλλά μερικές φορές γίνεσαι σκληρός. Πρέπει επειγόντως να μάθεις την τέχνη της κολακείας, πράγμα απαράδεκτο στην κανονική ζωή, αλλά απαραίτητο για όποιον διεξάγει προεκλογικό αγώνα για δημόσιο αξίωμα. Αν χρησιμοποιείς την κολακεία για να διαφθείρεις έναν άνθρωπο, δεν υπάρχει καμία δικαιολογία. Όταν, όμως, η γαλιφιά είναι το μέσον για να κερδίσεις πολιτικούς φίλους, τότε είναι αποδεκτή. Γιατί ο υποψήφιος οφείλει να είναι χαμαιλέων και να προσαρμόζεται σε κάθε άνθρωπο που συναντά, αλλάζοντας την έκφραση και τα λόγια του ανάλογα με την εκάστοτε ανάγκη.