Τα στάδια της Αραβικής Άνοιξης

Μη έχοντας την ικανότητα και ίσως και την επιθυμία να καλλιεργήσουν την υποστήριξη των μαζών, οι ιταλικές πολιτικές ελίτ κυβερνούσαν τη νέα χώρα μέσω ενός συστήματος που έγινε γνωστό ως trasformismo, το οποίο συνίστατο στην ενσωμάτωση ορισμένων ευνοημένων ομάδων μέσα στην πολιτική τάξη μέσω ενός ρουσφετολογικού συστήματος. Ο αριστοτέχνης αυτής της μεθόδου ήταν ο Giovanni Giolitti, ο πρωθυπουργός της Ιταλίας σε διάφορες περιόδους μεταξύ 1892 και 1921, ο οποίος χρησιμοποίησε την επέκταση και την παρακράτηση κρατικών χορηγιών αλλά και παρασκηνιακές διαπραγματεύσεις για να επιβραβεύσει ή να τιμωρήσει εκλογικές ομάδες – «κλειδιά». Η θεσμοθετημένη διαφθορά, με άλλα λόγια, ήταν ενσωματωμένη στην καρδιά του νεαρού ιταλικού κράτους από πολύ νωρίς, κάτι που είχε βαθιές συνέπειες για την μετέπειτα πολιτική ανάπτυξη της χώρας.

Δεδομένου ότι τα επίσημα όργανα της ιταλικής πολιτικής κατά τα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα και στις αρχές του εικοστού – δηλαδή, οι εκλογές και το κοινοβούλιο – σαφώς δεν ήταν οι πραγματικοί επιδιαιτητές της πολιτικής εξουσίας στη χώρα, πολλές ομάδες στην ιταλική κοινωνία έχασαν το ενδιαφέρον τους για αυτά και άρχισαν να οργανώνονται έξω από αυτά ή ακόμη και εναντίον τους. Ο αυθαίρετος αποκλεισμός ορισμένων ομάδων από την εξουσία, επιπλέον, δημιούργησε δυσαρέσκεια και απογοήτευση. Και επειδή το πολιτικό σύστημα δεν ήταν ευαίσθητο στις λαϊκές ανησυχίες και τα αιτήματα, οι διαιρέσεις στο εσωτερικό της ιταλικής κοινωνίας δεν αντιμετωπίστηκαν ούτε σταθερά ούτε αποτελεσματικά.

Όλα αυτά σημαίνουν ότι όταν τελικά προέκυψε μια πλήρης μετάβαση στη δημοκρατία, το νέο καθεστώς ξεκίνησε τη ζωή του με μια μεγάλη σειρά από προβλήματα. Το χάος, οι συγκρούσεις και η βία που μάστιζαν την Ιταλία τα χρόνια πριν ανέβει ο Μουσολίνι στην εξουσία, με άλλα λόγια, δεν προκλήθηκαν από την τότε υπερβολική δημοκρατία (όπως οι επικριτές υποστήριξαν), αλλά από την πολύ λιγότερη [δημοκρατία] νωρίτερα. Η φασιστική περίοδος της χώρας ήταν ένα βήμα προς τα πίσω παρά ένα βήμα προς τα εμπρός, και όταν η ιταλική δημοκρατία αποκαταστάθηκε μετά το Β 'Παγκόσμιο Πόλεμο, ήταν σε θέση να επωφεληθεί από τη δοκιμαστική περίοδο και να συνεχίσει από εκεί όπου το προγενέστερο δημοκρατικό πείραμα είχε σταματήσει.

ΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ

Η Γερμανία εκδημοκρατίστηκε μέσα στο δημοκρατικό κύμα που σάρωσε όλη την Ευρώπη μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, και η νεαρή Δημοκρατία της Βαϊμάρης είχε επίσης επιβαρυνθεί από τη γέννησή της με κοινωνικές συγκρούσεις, πολιτική αστάθεια και εξτρεμισμό. Μέσα σε λίγους μήνες από την ίδρυση της δημοκρατίας, οι τοπικοί κομμουνιστές κήρυξαν σοβιετική δημοκρατία στη Βαυαρία, η οποία σύντομα ανατράπηκε από τα Freikorps, τις δεξιόστροφες πολιτοφυλακές, σε μεγάλο βαθμό πέραν του ελέγχου της κεντρικής κυβέρνησης. Τα Freikorps τότε συνέχισαν τις επιδρομές τους, ενεπλάκησαν σε δολοφονίες και βίαιες διαδηλώσεις και τελικά υποστήριξαν μια απόπειρα πραξικοπήματος το 1920. Ακολούθησαν άλλες δεξιόστροφες εξεγέρσεις, συμπεριλαμβανομένης της διαβόητης Beer Hall Putsch το 1923 από τον Χίτλερ, αλλά το ίδιο γινόταν και με τις αριστερόστροφες εξεγέρσεις. Και για να φτάσει το πράγμα στο απροχώρητο, η αποτυχία της κυβέρνησης να εξυπηρετήσει τις αποζημιώσεις το 1923 προκάλεσε τους Βέλγους και τους Γάλλους να πάρουν τον έλεγχο του Ρουρ, πυροδοτώντας τον Μεγάλο Πληθωρισμό - που κατέληξε να καταστρέψει την γερμανική μεσαία τάξη και απονομιμοποίησε περαιτέρω την κυβέρνηση και άλλους κεντρικούς πολιτικούς θεσμούς.

Κάποια σταθεροποίηση συνέβη στα τέλη της δεκαετίας του 1920, αλλά η δημοκρατία είχε ίσα-ίσα τον χρόνο για να αναπνεύσει πριν να πληγεί από τη Μεγάλη Ύφεση. Όταν οι επικρατούσες πολιτικές δυνάμεις αμφιταλαντεύτηκαν ενόψει της διαφαινόμενης οικονομικής και πολιτικής καταστροφής, οι εξτρεμιστές κέρδισαν έδαφος, και το φθινόπωρο του 1932 οι Ναζί έγιναν το μεγαλύτερο κόμμα της χώρας, έχοντας προωθήσει μια πλατφόρμα που πάντρευε τις επιθέσεις κατά της δημοκρατίας με τις υποσχέσεις για την αντιμετώπιση των προβλημάτων του καπιταλισμού και για επούλωση των κοινωνικών διαιρέσεων της χώρας. Τον Ιανουάριο του 1933, στον Χίτλερ είχε προσφερθεί η καγκελαρία, και το δημοκρατικό πείραμα της Γερμανίας τερματίστηκε.

Απηχώντας τις ανησυχίες και τις αναλύσεις του Burke και άλλων, ορδές συντηρητικών επικριτών υποστήριξαν ότι η Βαϊμάρη και άλλα αποτυχημένα δημοκρατικά πειράματα του μεσοπολέμου έδειξαν ότι η δημοκρατία και η μαζική συμμετοχή στην πολιτική, ήταν γενικότερα καταστροφές εν αναμονή. Μόνο αυταρχικά πολιτικά συστήματα που κυβερνώνται από έναν ισχυρό ηγέτη, ισχυρίζονταν, θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν την τάξη και την πειθαρχία και να αποκεφαλίσουν την κοινωνική σύγκρουση, την πολιτική αστάθεια και την ηθική χαλαρότητα. Για άλλη μια φορά, όμως, οι επικριτές είχαν κάνει λάθος. Η μοίρα της Βαϊμάρης είχε λιγότερο να κάνει με τα εγγενή προβλήματα της δημοκρατίας ή αυτό που ο Ισπανός συγγραφέας José Ortega y Gasset ονόμασε «μαζικός άνθρωπος» από όσο με την τραγική κληρονομιά του προηγούμενου γερμανικού αυταρχισμού.