Το Σουδάν και το Νότιο Σουδάν οδεύουν προς τον πόλεμο

Φτάσαμε σε ένα σημείο ελέγχου κατά μήκος των συνόρων μεταξύ τού Σουδάν και του Νότιου Σουδάν. Ο οδηγός μου, ένας Βόρειος αντάρτης, φοβόταν ότι οι Νότιοι στρατιώτες που επάνδρωναν τον σταθμό θα ανέβαιναν στο όχημα για μια δωρεάν διαδρομή. «Δεν μου αρέσουν», είπε. «Είναι απείθαρχοι. Είναι αυτοί που λεηλάτησαν το Heglig, για δικό τους λογαριασμό». Περίπου 30 μίλια μακριά, το Heglig, ένα κοίτασμα πετρελαίου στο Σουδάν που εξακολουθεί να διεκδικείται από το Νότιο Σουδάν, είχε δεχτεί επίθεση από μια συμμαχία Νότιων στρατιωτών και Βόρειων ανταρτών, τον Απρίλιο του 2012. Το ίδιο είχε συμβεί και στο Jaw, τον Φεβρουάριο. Από τότε, Νότιοι και Βόρειοι μαχητές ζούσαν σε κοντινούς καταυλισμούς και έκαναν το μπάνιο τους μαζί στη λίμνη Jaw. Ο οδηγός μου ήταν πιο άνετος σε ένα δεύτερο σημείο ελέγχου, μερικές εκατοντάδες μέτρα πιο κάτω και ήθελε να μαρκάρει την βόρεια πλευρά των συνόρων, αν και δεν φυλασσόταν από στρατιώτες τού Σουδάν αλλά και από τους αντάρτες. Ο οδηγός μου τους αγκάλιασε - ήταν τώρα στην πατρίδα του.

Για τους αντάρτες στο Βόρειο Σουδάν, οι συζητήσεις για τα σύνορα είναι συχνά επώδυνες. Άνθρωποι από όλες τις πλευρές και όλες τις φυλές στο Σουδάν δυσανασχετούν με τον διαχωρισμό τού Νότου, θεωρώντας ότι αυτό αντιπροσωπεύει μια συλλογική αποτυχία να διευθετήσουν τους Νότιους και να «κάνουν την ενότητα ελκυστική» - μια σημαντική υπόσχεση της Ειρηνευτικής Συμφωνίας τού 2005. Η κυβέρνηση του Χαρτούμ και πολλοί στην αντιπολίτευση δεν είναι έτοιμοι να χάσουν οποιοδήποτε άλλο μέρος της επικράτειάς τους. Ένας επαναστάτης από την αραβική φυλή Misseriya μου είπε ότι δεν είχε καμία αμφιβολία ότι το Heglig, η φυλετική πατρίδα του, ήταν μέρος τού βορρά. Αλλά είπε επίσης ότι οι διαμφισβητούμενες περιοχές, όπως το Heglig ή η γειτονική περιοχή Abyei – ένα σημείο ανάφλεξης μεταξύ τού Βορείου και του Νοτίου Σουδάν - υποτίθεται ότι πρέπει να είναι κοινές για τους Dinka και τους Άραβες, «οι οποίοι θα πρέπει να ζουν εκεί αρμονικά».

Η κουβέντα μας διακόπηκε από ένα αεροπλάνο Antonov των Βορείων, το οποίο μας κύκλωσε πριν ρίξει οκτώ βόμβες όχι πολύ μακριά από τον δρόμο (και την γραμμή τροφοδοσίας) που συνδέει το Νότιο Σουδάν και το προπύργιο των ανταρτών στα γειτονικά βουνά Νούμπα, στη βόρεια πλευρά των συνόρων. Αλλά, τόσο οι βόμβες όσο και οι Άραβες αντάρτες στέλνουν το ίδιο μήνυμα: Για να είναι τα σύνορα ειρηνικά, θα πρέπει να είναι χαλαρά, όπως επέμεινε η Αφρικανική Ένωση. Περαιτέρω συνομιλίες σχετικά με το πώς θα γίνουν έτσι, θα πρέπει να περιλαμβάνουν τις κυβερνήσεις στο Χαρτούμ και την Τζούμπα, τους Βόρειους αντάρτες και τους ντόπιους. Γιατί δεν θα μπορούσε ένας Dinka να είναι πολίτης τού Σουδάν και ένας Άραβας του Νότιου Σουδάν; Τα σύνορα θα πρέπει να είναι χαλαρά ώστε να επιβιώσουν όλοι.

ΟΙ ΚΛΕΙΣΤΕΣ ΑΓΟΡΕΣ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ

Ακόμα και στην κορύφωση της σύγκρουσης που οδήγησε στην διαίρεση του Σουδάν, οι ειρηνικές συναλλαγές μεταξύ των συνοριακών κοινοτήτων δεν σταμάτησαν ποτέ. Κατά τη διάρκεια του πολέμου, Άραβες νομάδες όπως οι Misseriya διαπραγματεύονταν κρυφά με τους επαναστάτες τόσο στο Νότο όσο και στο Βορρά. Μερικές από αυτές τις suq-al-salam («αγορές τής ειρήνης») σώζονται έως και σήμερα - αλλά μόλις και μετά βίας.

Ένας βόρειος επιχειρηματίας, ο Mohammed Yahya, μου εξήγησε: «Εμείς οι Άραβες θέλουμε να δημιουργήσουμε καλές σχέσεις για να φέρουμε τα ζώα μας στις περιοχές των επαναστατών και στο Νότιο Σουδάν. Έτσι, οι δύο πλευρές συναντώνται σε «πράσινες ζώνες» στα σύνορα, και τα ζώα βόσκουν μαζί χωρίς κανένα πρόβλημα. Επίσης, εμπορευόμαστε μεταξύ μας. Έχουμε συνηθίσει να λέμε τις αγορές Σουκ αλ - Σαλάμ, αλλά προτιμούμε suq sambuk». Το sambuk είναι ένα μικρό σκάφος μεταναστών που χρησιμοποιείται για να διασχίσουν την Ερυθρά Θάλασσα. «Πηγαίνοντας σε αυτές τις αγορές είναι ακριβώς όπως πλοηγώντας ένα sambuk: Δεν ξέρεις αν θα επιστρέψεις ή όχι. Πριν από δύο μήνες, έφερα καύσιμα στην αγορά, αλλά οι κυβερνητικοί στρατιώτες με πυροβόλησαν και με άφησαν θεωρώντας με νεκρό. Οι επαναστάτες με έσωσαν». Τον Απρίλιο του 2012, ο Σουδανός αντιπρόεδρος Ali Osman Taha κήρυξε ολόκληρη την περιοχή των συνόρων «ζώνη έκτακτης ανάγκης». Έδωσε εντολές στις ένοπλες δυνάμεις να πυροβολούν οποιονδήποτε κάνει λαθρεμπόριο στα σύνορα ή στην πρώτη γραμμή με τους αντάρτες του SPLM-N. Ο Yahya μού είπε ότι όταν άκουσε την διαταγή «πυροβολήστε για να σκοτώσετε», αποφάσισε να μην γυρίσει πίσω στην υπό κυβερνητικό έλεγχο περιοχή.

Είναι αδύνατο να οικοδομηθεί μια διαρκής ειρήνη μεταξύ τού Σουδάν και του Νοτίου Σουδάν και στο εσωτερικό των δύο χωρών, μέσω ξεχωριστών αποσπασματικών διορθώσεων. Καθ’ ομολογίαν τους, οι διεθνείς παίκτες, ιδίως οι μεσολαβητές τής Αφρικανικής Ένωσης, έχουν επικεντρωθεί στις σχέσεις ανάμεσα στο Σουδάν και το Νότιο Σουδάν. Αφού δοκίμασαν οτιδήποτε ήταν δυνατόν για να προλάβουν ή να επιλύσουν νέες συγκρούσεις μεταξύ των δύο χωρών, ολοένα και περισσότερο συνειδητοποιούν ότι η ειρήνη θα παραμείνει εύθραυστη για όσο διάστημα οι δύο κυβερνήσεις υπονομεύονται από εσωτερικές διαιρέσεις και συγκρούσεις με τους αντάρτες. Και τα δύο κράτη θα πρέπει να εργαστούν για να αποκαταστήσουν την εμπιστοσύνης στους πολίτες τους, ιδίως στις παραμεθόριες περιοχές. Οι παραμεθόριες κοινότητες γνωρίζουν ότι έχουν σημασία. Τα εδάφη τους είναι από τα πιο πυκνοκατοικημένα, και τα ζώα τους, το νερό, το πετρέλαιο, και το διασυνοριακό εμπόριο τους κάνουν μερικούς από τους πλουσιότερους ανθρώπους τής καθεμίας χώρας. Παρ’ όλα αυτά αισθάνονται εγκαταλελειμμένοι από τις κυβερνήσεις τους. Ιδίως στο Σουδάν, ένας χωρίς αποκλεισμούς εθνικός διάλογος θα μπορούσε να οδηγήσει στη ενίσχυσή τους. Οι πρόσφατες ταραχές στο ίδιο το Χαρτούμ κάνει αυτή η λύση όλο και περισσότερο δημοφιλή μεταξύ των Σουδανών από όλες τις πλευρές αλλά και μεταξύ των διεθνών παικτών.