Οι τρεις ισχυροί τής Ουκρανίας

Κατά την διάρκεια των τελευταίων ημερών, η Ουκρανία έχει δει τις χειρότερες συγκρούσεις από τότε που ξεκίνησαν οι αντικυβερνητικές διαδηλώσεις τον Νοέμβριο, αφότου ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βίκτορ Γιανουκόβιτς αρνήθηκε να υπογράψει μια συμφωνία σύνδεσης με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τους τελευταίους δύο μήνες, ο Γιανουκόβιτς και οι υποστηρικτές του έχουν αρνηθεί να κάνουν οποιεσδήποτε παραχωρήσεις στην αντιπολίτευση, αντίθετα απάντησαν με τα ΜΑΤ και, την περασμένη εβδομάδα, με ένα σύνολο νόμων που προορίζεται να περιορίσει σοβαρά τις διαδηλώσεις. Οι συνομιλίες μεταξύ Γιανουκόβιτς και αντιπολίτευσης, όταν πραγματοποιήθηκαν, δεν κατέληξαν σε τίποτα. Τώρα, με την βία να αυξάνεται στην πλατεία Ανεξαρτησίας τού Κιέβου, που είναι γνωστή ως Μαϊντάν, οι ηγέτες τής αντιπολίτευσης της Ουκρανίας πρέπει να αποφασίσουν τι θα κάνουν στην συνέχεια.

Η «ευρωπλατεία» (Euromaidan) τής Ουκρανίας, όπως έχει καθιερωθεί να λέγεται το σύνολο των πρόσφατων διαδηλώσεων, έχει τρεις ηγέτες αλλά κανέναν ήρωα. Αυτό είναι κάπως περίεργο για μια χώρα με τόσο μακρά παράδοση στις διαδηλώσεις, συμπεριλαμβανομένης, πιο πρόσφατα, της Πορτοκαλί Επανάστασης. Το 2004, ο Βίκτορ Γιούσενκο, ο οποίος είχε στο παρελθόν διατελέσει πρωθυπουργός και του οποίου το πρόσωπο είναι μόνιμα σημαδεμένο από δηλητηρίαση από διοξίνη, και η Γιούλια Τιμοσένκο, η οποία ήταν προηγουμένως αναπληρωτής πρωθυπουργός, ήρθαν να ενσαρκώσουν τις ελπίδες εκατομμυρίων Ουκρανών και προσέβαλαν επιτυχώς τα αποτελέσματα μιας μαζικά νοθευμένης εκλογικής αναμέτρησης. Αυτή την φορά, τρεις ηγέτες τής αντιπολίτευσης έχουν προσπαθήσει να καθοδηγήσουν τις διαμαρτυρίες: ο Vitali Klitschko, ο Oleh Tyahnybok και ο Arseniy Yatsenyuk, ένα αταίριαστο τρίο πολιτικών, οι οποίοι ενώθηκαν μετά τις βουλευτικές εκλογές τον Οκτώβριο του 2012 για να δημιουργήσουν αυτό που ονομάζεται ενωμένη αντιπολίτευση.

Ο Κλίτσκο είναι πιθανόν ο πιο γνωστός από τους τρεις στους δυτικούς αναγνώστες. Αυτός ο 42χρονος πρωταθλητής πυγμαχίας έχει ευρέως σκιαγραφηθεί στον διεθνή Τύπο. Του πήρα συνέντευξη [1] στο Κίεβο, λίγο πριν από την έναρξη των διαδηλώσεων. Το 2012, το κόμμα του, UDAR (Ukrainian Democratic Alliance for Reform, Ουκρανική Δημοκρατική Συμμαχία για τη Μεταρρύθμιση, τα αρχικά τού οποίου στην κυριολεξία σημαίνουν «γροθιά»), μπήκε στο κοινοβούλιο με 14% των ψήφων με μια πλατφόρμα κατά της διαφθοράς. Ο Κλίτσκο πέρασε χρόνια στην Γερμανία λόγω της καριέρας του ως μποξέρ και μιλάει εξαιρετικά Αγγλικά και Γερμανικά. Θέλει οι Ουκρανοί να απολαύσουν τα ευρωπαϊκά πρότυπα διαβίωσης και έχει αναδειχθεί ως ο κορυφαίος υπερασπιστής των στενότερων σχέσεων με την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία πιστεύει ότι θα κάνει την Ουκρανία μια χώρα πλουσιότερη και λειτουργικά καλύτερη. Έχει ήδη καταδειχθεί ως μελλοντικός πρόεδρος της Ουκρανίας, αν και πολλοί Ουκρανοί ανησυχούν για την έλλειψη εμπειρίας του και τις αδύναμες ρητορικές του δεξιότητες.

Ο Τιάνιμποκ, ο οποίος κατάγεται από το Lviv, είναι ο ηγέτης τού εθνικιστικού κόμματος Svoboda («Ελευθερία»), του οποίου το οχυρό είναι η δυτική Ουκρανία. Το κόμμα κέρδισε στις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές το 10% των συνολικών ψήφων. Το Svoboda είναι ιδιαίτερα εμφανές κατά τις διαδηλώσεις, παρ’ όλο που αυτό αντανακλά περισσότερο τον δικό του οπορτουνισμό παρά τις απόψεις τής πλειονότητας των διαδηλωτών. Για παράδειγμα, το Svoboda θεωρεί τον εαυτό του υπέρμαχο της ουκρανικής γλώσσας και του πολιτισμού. Πολύ συχνά, όμως, αυτό συνοδεύεται από επιθετικά εθνικιστική και ξενοφοβική ρητορική. (Στο παρελθόν, ο Τιάνιμποκ αναφέρθηκε στην «εβραιο-ρωσική μαφία, η οποία κυβερνά την Ουκρανία»). Όπως και τα άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης, το Svoboda θέλει η Ουκρανία να υπογράψει την συμφωνία σύνδεσης με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αλλά οι πιο ριζοσπαστικές απόψεις του ταιριάζουν δύσκολα με την δήθεν φιλοευρωπαϊκή στάση του και αποτελούν πηγή ανησυχίας για πολλούς παρατηρητές στην Ουκρανία και στο εξωτερικό.

Ο τρίτος ηγέτης, ο Γιάτσενιουκ, έχει αγνοηθεί από τα διεθνή μέσα ενημέρωσης, αν και είναι μακράν ο πιο έμπειρος από τους τρεις από πολιτικής απόψεως. Στα 39 του, έχει ήδη διατελέσει υπουργός Εξωτερικών, υπουργός Οικονομικών και πρόεδρος του κοινοβουλίου τής Ουκρανίας. Ο Γιάτσενιουκ ηγείται του συνασπισμού «Πατρίδα» τής Τιμοσένκο εν τη απουσία της. Στις εκλογές τού 2012, το κόμμα ήρθε δεύτερο, μετά το Κόμμα των Περιφερειών του Γιανουκόβιτς, με 26% των ψήφων. Το «Πατρίδα» κέρδισε την υποστήριξη [2] της δυτικής και κεντρικής Ουκρανίας, περιοχές που παραδοσιακά στηρίζουν την Πορτοκαλί Επανάσταση και είναι πιο εχθρικές στον Γιανουκόβιτς. Ο Γιάτσενιουκ δεν είναι χαρισματικός και απέτυχε να κερδίσει την προσοχή των Ουκρανών, όπως το κατάφερε κάποτε η Τιμοσένκο. Όμως, μια σειρά από Ουκρανούς μού έχουν πει ότι είναι ο ασφαλέστερος και ο πιο ρεαλιστικός υποψήφιος που υπάρχει στην αντιπολίτευση, καθώς δεν είναι ούτε ένας άπειρος άνθρωπος των σπορ ούτε ένας φλογερός εθνικιστής.

Μέχρι στιγμής, έχει υπάρξει αρκετός χώρος και για τους τρεις άνδρες στις διαδηλώσεις. Ο Κλίτσκο εμφανίζεται να περιπολεί τα οδοφράγματα και να μιλά σκληρά σε όποιον φαίνεται πρόθυμος να προκαλέσει βία, μερικές φορές συνοδευόμενος από τον νεότερο αδελφό του, Βλαντιμίρ (επίσης πρωταθλητή πυγμαχίας). Ο Τιάνιμποκ εμφανίστηκε στο βάθρο στο Μαϊντάν με τους άλλους δύο ηγέτες και είχε πιο ήπια ρητορική. Εν τω μεταξύ, Γιάτσενιουκ έχει κάνει έκκληση για ενότητα απέναντι στην αυξανόμενη πίεση. Οι συγκρούσεις των τελευταίων ημερών κατέδειξαν την ανάγκη να πάρουν θέση ώστε να περιοριστεί η βία. Ένα βίντεο του Κλίτσκο [3] που κυκλοφόρησε την Δευτέρα, με το οποίο καλεί όλους τους Ουκρανούς να έρθουν στο Κίεβο για να προστατεύσουν το μέλλον τους, είναι μια απόπειρα για ηγεσία. Αλλά οι διαδηλωτές περιμένουν περισσότερα.