Εγκαταλείψτε τα όπλα σας!

Η Λιβύη δεν ταιριάζει απόλυτα σε αυτή την ομάδα χωρών στις οποίες η ειρηνική αντίσταση οδήγησε σε πολιτική αλλαγή˙ Στο κάτω-κάτω, ο Καντάφι ανατράπηκε από ένα ένοπλο κίνημα με την υποστήριξη του ΝΑΤΟ. Αλλά η Λιβύη είναι αποκαλυπτική γιατί δείχνει τις παγίδες τού να αγνοεί κανείς τις στρατηγικές δυνατότητες της πολιτικής αντίστασης. Η Λιβύη δεν είδε ποτέ μια συντονισμένη εκστρατεία πολιτικής αντίστασης˙ Αντίθετα, οι επαναστάτες και οι αποστάτες από το καθεστώς μετατράπηκαν από αποδιοργανωμένες μαζικές διαδηλώσεις, όπως αυτή που συγκλόνισε την Βεγγάζη τον Φεβρουάριο του 2011, σε βίαιες από τις πρώτες ημέρες τής εξέγερσης, σκοτώνοντας μέλη των δυνάμεων ασφαλείας, πυρπολώντας αστυνομικά τμήματα και τα γραφεία τής ασφάλειας σε ολόκληρη την χώρα, και κινητοποιώντας μια ένοπλη εξέγερση. Εξάλλου, παρά τις αρχικές τακτικές νίκες τους, οι δυνάμεις των ανταρτών ήταν πολύ λιγότερες από εκείνες των νομιμοφρόνων στον Καντάφι και ενδέχεται να είχαν υποστεί μια καταστροφική απώλεια χωρίς την βοήθεια του ΝΑΤΟ, κάτι που τους καθιστά εντελώς εξαρτημένους από την διεθνή κοινότητα για τη νίκη τους. Ο αριθμός των νεκρών από τον εμφύλιο πόλεμο της Λιβύης, εξάλλου, ήταν πολύ υψηλότερος από εκείνον στην Τυνησία, την Αίγυπτο και άλλες περιπτώσεις στις οποίες οι ακτιβιστές επικαλούνται μη-βίαια μέσα και μόνο. Στο κάτω-κάτω, ήταν η ένοπλη εξέγερση που προκάλεσε την περίφημη ομιλία τού Καντάφι στα τέλη Φεβρουαρίου τού 2011, στην οποία υποσχέθηκε να πάει «από πόρτα σε πόρτα» και να «συλλάβει τα ποντίκια» που τον είχαν προδώσει. Και η Λιβύη σήμερα μοιάζει δυσοίωνα με προηγούμενες περιπτώσεις κατά τις οποίες οι ένοπλες ομάδες ανταρτών ανέτρεψαν αυταρχικά καθεστώτα: Δεκάδες πολιτοφυλακές περιφέρονται ελεύθερα, και η αδύναμη κεντρική κυβέρνηση ταλαντεύεται στο χείλος τής κατάρρευσης. Οι σχετικά ελεύθερες εκλογές το 2011 δεν οδήγησαν σε αποτελεσματικούς κυβερνητικούς θεσμούς. Στο τέλος, η βίαιη αντίσταση πέτυχε εναντίον τού Καντάφι - αλλά με μεγάλο κόστος. Αν και είναι αδύνατο να γνωρίζουμε αν η μη βίαιη δράση θα μπορούσε να τα είχε καταφέρει καλύτερα, οι αυθόρμητες διαδηλώσεις τού Φεβρουαρίου τού 2011, οι οποίες προκάλεσαν μαζικές αποστασίες από τις δυνάμεις ασφαλείας τού Καντάφι μετά από μόλις δύο ημέρες, δείχνουν ότι μπορεί να μην ήταν άχρηστη μια δοκιμή τής μη βίαιης τακτικής.

Αν και πιο οργανωμένη από ό, τι εκείνη τής Λιβύης, η αρχικά μη βίαιη αντίσταση της Συρίας ταλαιπωρήθηκε λόγω έλλειψης επαρκούς συμμετοχής και ενός συνεκτικού σχεδίου. Οι ακτιβιστές απέτυχαν να συντονίσουν τις διαδηλώσεις σε ολόκληρη την χώρα με έναν τρόπο που θα μπορούσε να μετριάσει την κυβερνητική καταστολή και να εμπνεύσει περισσότερες αποστασίες τόσο μεταξύ των δυνάμεων ασφαλείας όσο και των οικονομικών ελίτ. Οι περισσότερες από τις αρχικές τακτικές τής αντιπολίτευσης κατά του καθεστώτος Άσαντ ήταν απομονωμένες και αυτοσχέδιες: Σποραδικές διαδηλώσεις μετά τις προσευχές τής Παρασκευής σε κάποιο τζαμί ή αστραπιαίες διαδηλώσεις σε δημοφιλείς αγορές. Οι δεκαετίες τής ζωής κάτω από ένα βάναυσο αστυνομικό κράτος, όπου οι γείτονες κατασκοπεύουν τους γείτονες κατ’ εντολή ενός από τους πολλούς κλάδους τής ασφάλειας, αποθάρρυναν την εμπιστοσύνη μεταξύ των διαδηλωτών και υπονόμευσαν τις συλλογικές δράσεις. Ωστόσο, κατά την διάρκεια της μη βίαιης φάσης τής εξέγερσης, ορισμένα μέλη των δυνάμεων ασφαλείας τής Συρίας όντως αυτομόλησαν στην αντιπολίτευση, και το κίνημα χαρακτηρίστηκε από μέτρια επίπεδα εγχώριας στήριξης.

Όμως, παίρνοντας τα όπλα εναντίον τής αναπόφευκτης βαρβαρότητας του καθεστώτος Άσαντ, καταστράφηκε κάθε πιθανότητα διατήρησης της ανοικτής υποστήριξης στην συριακή αντιπολίτευση από την πλευρά σημαντικών αριθμών Αλεβιτών, Χριστιανών και Δρούζων - μειονότητες οι οποίες εκπροσωπήθηκαν στο μη βίαιο κίνημα και ήταν ζωτικής σημασίας για οποιαδήποτε συμμετοχική, επιτυχή πολιτική αντίσταση. Ο μετέπειτα εμφύλιος πόλεμος έχει αποξενώσει πολλούς πρώην συμμετέχοντες και υποστηρικτές τής επανάστασης, και με πολλούς τρόπους έχει πλέον ενισχύσει το καθεστώς. Και το κόστος ήταν τεράστιο. Από τον Μάρτιο έως τον Σεπτέμβριο του 2011, όταν η εξέγερση ήταν ως επί το πλείστον μη βίαιη, το καθεστώς Άσαντ σκότωνε περίπου 1.000 άτομα το μήνα και -σύμφωνα με πληροφορίες- συλλάμβανε χιλιάδες περισσότερα. Αλλά ο εμφύλιος πόλεμος έχει στοιχίσει την ζωή σε περίπου 5.000 άτομα το μήνα, και το ένα τρίτο τού πληθυσμού τής Συρίας είναι τώρα πρόσφυγες.

Εάν η συριακή υπόθεση ακολουθεί το ιστορικό προηγούμενο, τότε το μέλλον των ανταρτών μοιάζει ζοφερό. Ακόμη και με την υποστήριξη από ξένα κράτη, οι βίαιες εκστρατείες από το 1900 ως το 2006 είχαν λιγότερο από 30% πιθανότητες επιτυχίας. Οι επιτυχίες περιλαμβάνουν αμφίβολες περιπτώσεις, όπως των Ερυθρών Χμερ στην Καμπότζη το 1975 και των μουτζαχεντίν τού Αφγανιστάν στην δεκαετία τού 1980. Οι αποτυχίες περιλαμβάνουν την σιιτική εξέγερση κατά του Σαντάμ Χουσεΐν στο Ιράκ στις αρχές τού 1990, μετά τον πόλεμο του Κόλπου. Και παρότι είναι τόσο κακή η κατάσταση στην Συρία, θα μπορούσε να γίνει χειρότερη. Από το 1900, ο μέσος όρος των εμφύλιων πολέμων διήρκεσε πάνω από εννέα χρόνια. Ακόμη και αν οι αντάρτες κερδίσουν στο τέλος, η νίκη τους είναι πιθανό να μην ικανοποιεί την αρχική ελπίδα τής αντιπολίτευσης για περισσότερη ελευθερία. Λιγότερο από 4% των νικών των ανταρτών σε αγώνες ένοπλης αντίστασης από το 1900 ως το 2006 οδήγησαν στην δημοκρατία μέσα σε πέντε χρόνια˙ Σχεδόν το ήμισυ από αυτούς υποτροπίασαν σε εμφύλιο πόλεμο μέσα σε δέκα χρόνια.