Το Διεθνές Δικαστήριο σε δίκη

Για να κερδίσει στο δικαστήριο της κοινής γνώμης, η κυβέρνηση της Κένυας και οι σύμμαχοί της έθεσαν υπό αμφισβήτηση την δικαιοσύνη και την νομιμότητα του ΔΠΔ, επισημαίνοντας ότι όλα τα άτομα υπό διερεύνηση ή υπό δίωξη από το ΔΠΔ είναι από την Αφρική. Δεν έδωσαν σημασία ότι το ΔΠΔ, στις περισσότερες περιπτώσεις, ανταποκρινόταν σε αιτήματα από αφρικανικές χώρες για να ερευνήσει θηριωδίες που διαπράχθηκαν στην χώρα τους. (Το Συμβούλιο Ασφαλείας τού ΟΗΕ ανέφερε δύο άλλες αφρικανικές χώρες στο ΔΠΔ, χωρίς εμπόδια από την Κίνα και την Ρωσία, οι οποίες δύσκολα μπορεί να θεωρηθούν ως Δυτικοί ιμπεριαλιστές). Η μια απόβλητη είναι η Κένυα, όπου, αρχής γενομένης από το 2009, ο τότε εισαγγελέας τού ΔΠΔ ξεκίνησε επίσημες έρευνες για την εκλογική βία τού 2007, σε συμφωνία με το καθεστώς τής Κένυας ως Κράτους-Μέρους τού ΔΠΔ. Ωστόσο, το έκανε μόνο αφότου μια κενυάτικη ερευνητική επιτροπή συνέστησε ότι το ΔΠΔ πρέπει να επέμβει σε περίπτωση που η Κένυα αποτύχει να συστήσει ένα εγχώριο δικαστήριο, κάτι το οποίο [η Κένυα] δεν έπραξε.

Η θλιβερή πραγματικότητα είναι ότι η ήπειρος με τον μεγαλύτερο αριθμό συγκρούσεων που μαστίζονται από θηριωδίες είναι η Αφρική. Μεγαλύτερης σημασίας, εντός τής δικαιοδοσίας τού ΔΠΔ, είναι το γεγονός ότι ένα υψηλότερο ποσοστό αφρικανικών χωρών αποτελεί μέρος τού ΔΠΔ από όσο, ας πούμε, στις χώρες τής Μέσης Ανατολής (27% έναντι 2%). Εν ολίγοις, η εμπλοκή τού ΔΠΔ στην Αφρική είναι η λογική εκπλήρωση της εντολής του. Αυτό δεν γράφεται για να πούμε ότι η αντίληψη ενός διεθνούς δικαστηρίου με έδρα την Χάγη, με ενεργές υποθέσεις αποκλειστικά εναντίον Αφρικανών, δεν είναι ανησυχητική. Είναι. Ωστόσο, το να αγνοηθούν τα εκατομμύρια θύματα της Αφρικής για χάρη μιας πιο «ισορροπημένης» εικόνας πραγματικά θα έθετε σε κίνδυνο την ακεραιότητα του ΔΠΔ.

Επιπλέον, η υπόθεση που διατυπώνεται από την κενυάτικη κυβέρνηση -ότι το ΔΠΔ είναι ένα Δυτικό «εργαλείο» για την εξώθηση των καθεστώτων που αποδοκιμάζει - είναι παρατραβηγμένη. Στην πραγματικότητα, η αλλαγή τού καθεστώτος μπορεί να είναι το τελευταίο πράγμα που θα ήθελαν οι Δυτικές δυνάμεις για την Κένυα, δεδομένου ότι η κυβέρνηση της Κένυας υπήρξε ένας αξιόπιστος σύμμαχος εναντίον τής τρομοκρατίας.

Ακόμα κι έτσι, η αφήγηση των Κενυατών αξιωματούχων σχετικά με το ΔΠΔ κέρδισε έδαφος. Και τότε ήρθε η ώρα για το δεύτερο βήμα στο νέο εγχειρίδιο ατιμωρησίας –η υπονόμευση της υπόθεσης. Με πολλά κράτη διπλωματικά και πολιτικά απρόθυμα να υποστηρίξουν αυτό που πίστευαν ότι ήταν ένα προκατειλημμένο ΔΠΔ, η Κένυα είχε κάλυψη για να εμποδίσει τις υποθέσεις τού ΔΠΔ με πιο δραματικό τρόπο. Φυσικά, ήταν προσεκτική ώστε να μην το κάνει τόσο απροκάλυπτα. Αντ’ αυτού, οι Αρχές τής Κένυας εξέδωσαν ένα κατεβατό δημοσίων δηλώσεων υποσχόμενες πλήρη συνεργασία. Ταυτόχρονα, βασικοί μάρτυρες που επρόκειτο να καταθέσουν για τις υποθέσεις τού Κενιάτα δωροδοκήθηκαν και εκφοβίστηκαν, περιουσιακά στοιχεία δεν πάγωσαν σε πείσμα των δικαστικών αποφάσεων, η πρόσβαση στις πληροφορίες περιορίστηκε και η ουσιαστική συνεργασία δεν ερχόταν.

Εν τω μεταξύ, το νέο μοντέλο ατιμωρησίας κέρδιζε έδαφος. Για παράδειγμα, ο Laurent Gbagbo, ο έκπτωτος πρόεδρος της Ακτής Ελεφαντοστού που βρίσκεται σε μια φυλακή τού ΔΠΔ εν αναμονή τής δίκης του, είναι υποψήφιος για επανεκλογή, μια τακτική που χρησιμοποίησε ο Κενιάτα ως απλός πολίτης για να αποκτήσει το καθεστώς «αρχηγού τού κράτους», το οποίο υποστήριξε ότι θα τον προστατεύσει από την ποινική δίωξη –μια αμφιβόλου νομιμότητας πρόταση, στην καλύτερη περίπτωση.

Οπότε, πού πάει η διεθνής κοινότητα από εδώ και πέρα; Κατά πρώτον, το ΔΠΔ θα πρέπει να αναγνωρίσει τα δικά του λάθη. Έκανε στραβοπατήματα στην διπλωματική σκηνή –η αποτυχία του να καταφύγει πολύ νωρίτερα στην συνέλευση των κρατών-μελών τού ΔΠΔ για την μη συνεργασία τής Κένυας- και θα έπρεπε να ακολουθήσει μια καλύτερη στρατηγική έρευνας και δίωξης εξ αρχής, ειδικά όταν οι ύποπτοι Κενυάτες ήταν ιδιώτες. Για παράδειγμα, το ΔΠΔ θα έπρεπε από την αρχή να έχει ένα μόνιμο γραφείο ερευνών στην Κένυα για την συλλογή αποδεικτικών εγγράφων και επικοινωνιών.

Ωστόσο, η εστίαση σε αυτά τα στραβοπατήματα θα εξέτρεπε το αληθινό φταίξιμο. Μέχρι οι χώρες που συμμετέχουν στο ΔΠΔ να θελήσουν να αποδεχθούν ένα διεθνές δικαστήριο με την δική του δύναμη επιβολής (δηλαδή, μια αστυνομική δύναμη του ΔΠΔ), τα επιμέρους κράτη θα πρέπει να αναλάβουν το καθήκον να συνεργαστούν με το ΔΠΔ πιο σοβαρά. Μέχρι σήμερα, τα περισσότερα από αυτά αδράνησαν ενώ η Κένυα εξαπέλυε τις πολιτικές επιθέσεις της εναντίον τού ΔΠΔ. Η αποτυχία να αντιμετωπίσουν αυτήν την επίθεση, για παράδειγμα με το να κάνουν την περιφερειακή βοήθεια ασφάλειας να εξαρτάται από την συνεργασία τής Κένυας με το ΔΠΔ, θέτει υπό αμφισβήτηση το γιατί η διεθνής κοινότητα ίδρυσε το ΔΠΔ εξ’ αρχής: Την καθιέρωση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας, μέσω ενός σωστού κράτους δικαίου.

Οι χώρες που συμμετέχουν στο ΔΠΔ πρέπει να αρχίσουν να παίρνουν σκληρές αποφάσεις, αρχής γενομένης από αυτήν την εβδομάδα καθώς οι ίδιες και άλλα σημαίνοντα έθνη-παρατηρητές, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, συγκεντρώνονται στην Νέα Υόρκη για την Συνέλευση των Κρατών τού ΔΠΔ. Με πολλούς τρόπους, η διάσκεψη αυτή θα προβλέψει το μέλλον τού ΔΠΔ. Ζωτικής σημασίας θέματα βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη: Η θλιβερή υποχρηματοδότηση του Δικαστηρίου και οι προτάσεις τής Κένυας για την τροποποίηση της Συνθήκης που διέπει το ΔΠΔ με στόχο την κωδικοποίηση της θέσπισης ασυλίας για τους αρχηγούς κρατών.

Καθώς αρχίζει η συνέλευση, το ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί είναι, ποιες χώρες, αν υπάρχουν κάποιες, θα επιλέξουν να είναι αληθινοί ηγέτες τής διεθνούς ποινικής δικαιοσύνης. Εάν κανείς δεν απαντήσει στις εκκλήσεις, τα θύματα των φρικαλεοτήτων, τόσο τα ζωντανά όσο και εκείνα που δεν έχουν ακόμη γεννηθεί, θα υποστούν τις συνέπειες.

Copyright © 2002-2014 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.