Πηγαίνοντας νότια

Οι διαφορετικές ανακάμψεις που συμβαίνουν σε ολόκληρη την Ευρωζώνη βοηθούν να πέσει φως σε ένα άλλο σημείο πόνου της ευρωπαϊκής πολιτικής. Η Ιταλία απαιτεί περισσότερη ευελιξία με τα μέτρα λιτότητας και εκείνα για το δημόσιο έλλειμμά της [31]. Και εδώ έγκειται η σύγκρουση μεταξύ Renzi και Γιούνκερ, με τον τελευταίο να επικρίνει τον Renzi για ανοικτή πρόκληση προς την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Ιταλία, όμως, δεν θέτει απλά πίεση στην Γερμανία στο οικονομικό επίπεδο. Τον Απρίλιο του 2014 η Ευρωπαϊκή Ένωση δήλωσε την αντίθεσή της στο σχέδιο του αγωγού φυσικού αερίου South Stream [32], που θα έφερνε ρωσικό πετρέλαιο προς την νότια Ευρώπη και τα Βαλκάνια μέσω της Αυστρίας [33] και της Ουγγαρίας [34]. Το έργο θα κατασκευαζόταν από την ρωσική εταιρεία φυσικού αερίου Gazprom [35] και την ιταλική εταιρεία ενέργειας Eni, μεταξύ άλλων, μέσω της Μαύρης Θάλασσας. Αντ’ αυτού, το Βερολίνο έχει στηρίξει τον αγωγό Nord Stream 2 [36], ο οποίος θα διπλασιάσει την ποσότητα του ρωσικού φυσικού αερίου [37] επί του παρόντος με κατεύθυνση προς την Γερμανία, με πιθανά οφέλη για τα βόρεια ευρωπαϊκά κράτη (και θα κατασκευαστεί από γερμανικές και γαλλικές επιχειρήσεις). Το σχέδιο αυτό, εάν εγκριθεί, θα βρίσκεται σε αντίθεση με τον γενικό στόχο της Ευρώπης να μειώσει την εξάρτησή της από την ρωσική ενέργεια [38] και θα μπορούσε να υπονομεύσει τις κυρώσεις που έχουν τεθεί για το καθεστώς του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν.

Η ΙΤΑΛΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ

Με την αντίθεση προς την γερμανική ηγεσία [39] να αναπτύσσεται στην Ευρώπη, πολλοί αναρωτιούνται αν η Ιταλία είναι έτοιμη να επιτεθεί κατά του οράματος της Μέρκελ για την Ευρώπη [40]. Αν ο Renzi το έχει αποφασίσει, θα βοηθήσει στην άνοδο του ανιαρού διεθνούς προφίλ της Ιταλίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, και θα ενισχύσει την προβολή των προβλημάτων της ηπείρου στην ευρύτερη Μεσόγειο. Το πρώτο μέτρο του Renzi θα είναι η πρόταση για την αναθεώρηση του κανόνα της χώρας πρώτης εισόδου [41] της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τους πρόσφυγες που φθάνουν από την Μέση Ανατολή [42]. Η ισχύουσα νομοθεσία απαιτεί από τα κράτη όπως η Ιταλία και η Ελλάδα να εγγράφουν και να επεξεργάζονται χιλιάδες αιτήσεις ασύλου, καθώς είναι οι πρώτες χώρες που πολλοί πρόσφυγες φθάνουν στον δρόμο τους προς την Ευρώπη. Αν ο Renzi επιτύχει, ο φόρτος αυτός κατά πάσα πιθανότητα θα στραφεί μακριά από τα μεσογειακά κράτη υπέρ μιας πιο ισορροπημένης προσέγγισης.

Ωστόσο, για να συμβεί η εν λόγω επανεξισορρόπηση της ηγεσίας της ΕΕ, η Ιταλία πρέπει να ψάξει για περιφερειακούς συμμάχους. Και μερικές συνιστώσες της πολιτικής της ΕΕ θα μπορούσαν να βοηθήσουν τον Renzi στην αναζήτησή του για φίλους. Το κόμμα του, το Partito Democratico [43] έχει γίνει η ηγέτιδα δύναμη, με πλειοψηφία βουλευτών, για τις κεντρο-αριστερές πολιτικές στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο [44]. Αν το Partito Democratico θέλει να σφυρηλατήσει μια ακόμα ευρύτερη συναίνεση, θα μπορούσε να υπερβεί τις διαφορές του με τα ευρωπαϊκά σοσιαλιστικά κόμματα και να επιδιορθώσει τις σχέσεις του με τα πράσινα κόμματα και την ευρύτερη αριστερά που αντιτίθεται στην λιτότητα, ιδίως σε άλλες χώρες της Νότιας Ευρώπης.

Το να έρθουν αυτές οι διαφορετικές ομάδες μαζί, ωστόσο, δεν θα είναι εύκολη υπόθεση. Και ο Renzi, παρά την υπόσχεσή του, δεν έχει οικοδομήσει ακόμη μια σταθερή διεθνή φήμη. Υπό αυτή την έννοια, μπορεί να μην υπάρξουν ακόμη σημαντικές αλλαγές στον ορίζοντα για την ευρωπαϊκή πολιτική το 2016. Αλλά κατά τα επόμενα χρόνια, ο συνασπισμός ενάντια στην λιτότητα θα μπορούσε να δυναμώσει. Και με λίγους άλλους ηγέτες όρθιους στην Γερμανία, ο Renzi θα μπορούσε να καταλήξει να είναι αυτός που θα κινητοποιήσει την αντιπολίτευση. Παρά το γεγονός ότι αντιμετωπίζει ανήφορο, μπορεί απλά να υπάρχει αρκετή δημόσια απογοήτευση και δυσπιστία σχετικά με την Ευρωπαϊκή Ένωση ώστε αυτός να βγει στην κορυφή. Για πρώτη φορά μετά από χρόνια, η Ευρώπη βιώνει μια ανοιχτή αντίθεση με την γερμανική πολιτική στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αν ο Renzi και οι σύμμαχοί του είναι σε θέση να κινητοποιήσουν τις δυνάμεις τους, η ήπειρος μπορεί να έχει τελικά μια εναλλακτική ισορροπία στην εξουσία που δεν θα ανήκει σε εθνικιστικές, ακροδεξιές και αντι-ευρωπαϊκές δυνάμεις. Τώρα, αυτό που έχει να κάνει η Ιταλία είναι να αναλάβει την οικονομική ατμομηχανή της Ευρώπης.

Copyright © 2016 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/germany/2016-01-22/going-south