Ο νότιος Καύκασος θερμαίνεται

Το έδαφος που κατελήφθη από το Αζερμπαϊτζάν είναι περιορισμένης στρατηγικής σημασίας. Αλλά οι μάχες ήταν μια προειδοποίηση ότι η σχετική σταθερότητα των τελευταίων δύο δεκαετιών δεν μπορεί να διαρκέσει. Πάνω απ’ όλα, έδειξε ότι οι εδαφικές αλλαγές μπορεί να επιβληθούν με την βία και δημιούργησαν εγχώριες πιέσεις για κλιμάκωση που τόσο το Μπακού όσο και το Ερεβάν θα πρέπει να πιεστούν σκληρά για να μειώσουν.

Οι χαμηλές τιμές του πετρελαίου έχουν στείλει την οικονομία του Αζερμπαϊτζάν σε ύφεση, και η κυβέρνηση του προέδρου Ilham Aliyev αντιμετωπίζει λαϊκή δυσαρέσκεια [9] για τον πληθωρισμό, την υποτίμηση του νομίσματος και την ανεργία, καθώς και για την κρατική καταστολή [10]. Η σύγκρουση του Απριλίου πυροδότησε ένα κύμα εθνικισμού, και κατά τους επόμενους μήνες, οι Αρχές μπορεί να μπουν στον πειρασμό να πιέσουν το πλεονέκτημα του Αζερμπαϊτζάν στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ για να αποσπάσουν την προσοχή από τα προβλήματά τους εγχωρίως. Όσο για την Αρμενία, οι εδαφικές απώλειες και η κακή απόδοση του στρατού κατά την διάρκεια της αζερικής επίθεσης έχουν δημιουργήσει μια οξεία αίσθηση τρωτότητας και μια πείνα για εκδίκηση. Επίσης, έχει επιδεινωθεί η απογοήτευση του Ερεβάν με την Ρωσία. Η Μόσχα παρέχει εγγυήσεις ασφάλειας στην Αρμενία, ως αποτέλεσμα των οποίων το Ερεβάν δέχεται απρόθυμα μια μεγάλη ρωσική στρατιωτική παρουσία και ρωσική ιδιοκτησία σε ένα μεγάλο μέρος των ζωτικής σημασίας υποδομών της Αρμενίας. Πολλοί Αρμένιοι πιστεύουν ότι η Ρωσία απέτυχε να βοηθήσει επαρκώς την χώρα τους κατά την διάρκεια της κρίσης του Απριλίου.

Η Ρωσία, στην πραγματικότητα, ήταν ίσως ο μεγαλύτερος νικητής της πρόσφατης σύγκρουσης. Οι αρχηγοί των Γενικών Επιτελείων της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν πέταξαν στην Μόσχα για να καταλήξουν την 5η Απριλίου σε κατάπαυση του πυρός, και οι Ρώσοι αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένου του προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν [11], έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στο να πείσουν το Μπακού και το Ερεβάν να δεχθούν την συμφωνία κατά τις εβδομάδες που ακολούθησαν. Η ενασχόλησή του ήταν μια υπενθύμιση της αποτυχίας της «Ομάδας του Μινσκ» του Οργανισμού για την Ασφάλεια και την Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), ενός διεθνώς αναγνωρισμένου διαμεσολαβητή για την σύγκρουση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ που συμπροεδρεύεται από την Γαλλία, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ρωσία για την επίλυση της αντιπαράθεσης. Υπογράμμισε, επίσης, το γεγονός ότι η Ρωσία έχει περισσότερη ισχύ και συμφέροντα στην περιοχή από όσα η Γαλλία ή οι Ηνωμένες Πολιτείες.

Η ανησυχία στην περιοχή είναι ότι η Ρωσία θα χρησιμοποιήσει την απόγνωση της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν για να επιβάλει μια διευθέτηση που θα παγιώσει την θέση της Ρωσίας ως περιφερειακού διαμεσολαβητή. Το μήνυμα της Ρωσίας στο Μπακού [12] είναι ότι μόνο το Κρεμλίνο έχει αρκετή επιρροή επί της Αρμενίας για να παράξει μια συμφωνία που θα επιστρέψει τουλάχιστον κάποια κατεχόμενα από τους Αρμενίους εδάφη στον έλεγχο του Αζερμπαϊτζάν. Αυτή είναι μια δελεαστική προοπτική για τους αξιωματούχους του Αζερμπαϊτζάν, αλλά ανησυχούν για το τι θα μπορούσε να απαιτήσει η Μόσχα ως αντάλλαγμα [13]. Μια διευθέτηση αυτού του είδους πιθανότατα θα απαιτήσει την προσχώρηση του Αζερμπαϊτζάν στην υπό ρωσική ηγεσία Ευρασιατική Οικονομική Ένωση και στον Οργανισμό της Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας, και ίσως τον περιορισμό της ανάπτυξης του πετρελαίου και του φυσικού αερίου για πώληση προς την Ευρώπη. Οι αξιωματούχοι στο Ερεβάν φοβούνται αντιστρόφως, ότι η Ρωσία θα αναγκάσει την χώρα τους να εγκαταλείψει κάποια από τα εδάφη που κέρδισε στις αρχές της δεκαετίας του 1990, για τα οποία η Αρμενία θα λάβει λίγα ανταλλάγματα. Η Μόσχα, τέλος, θα ήθελε να αναπτύξει ρωσικές ειρηνευτικές δυνάμεις, ίσως κάτω από την ονομαστική αιγίδα της Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών, για να αστυνομεύσει μια ενδεχόμενη συμφωνία ειρήνης -μια πρόταση έναντι της οποίας η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν αντιτίθενται από κοινού.

Η προσπάθεια της Ρωσίας να εδραιωθεί ως ο κρίσιμος μεσολαβητής στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ αντανακλά μια ευρύτερη φιλοδοξία να ανακτήσει την θέση της ως ο κυρίαρχος παίκτης στον Νότιο Καύκασο. Αυτή την στιγμή, οι πιθανότητες να το πετύχει είναι λίγες, χάρη στην εμπλοκή της διεθνούς κοινότητας και της αντίθεσης τόσο της Αρμενίας όσο και του Αζερμπαϊτζάν. Αλλά σε περίπτωση αναζωπύρωσης των συγκρούσεων, η Μόσχα θα είναι σε καλύτερη θέση να επιβάλει μια συμφωνία, και η Γαλλία και οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορεί να είναι πρόθυμες να δεχτούν μια τέτοια συμφωνία ως εναλλακτική λύση έναντι ενός μεγάλου πολέμου μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν. Ο αμοιβαίος φόβος μιας διευθέτησης ρωσικής επιβολής αυξάνει επίσης την πιθανότητα ότι η Αρμενία ή, πιθανότερα, το Αζερμπαϊτζάν, θα ενεργήσει απερίσκεπτα για να αλλάξει τα γεγονότα στο έδαφος και να επιτύχει ένα τετελεσμένο γεγονός.

Ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν Ilham Aliyev, ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν και ο πρόεδρος της Αρμενίας Σερζ Σαργκσιάν στην Αγία Πετρούπολη, τον Ιούνιο του 2016. SPUTNIK/KREMLIN/MIKAHIL KLIMENTYEV/VIA REUTERS
------------------------------------------------------

Η ΕΠΕΡΧΟΜΕΝΗ ΑΝΑΤΑΡΑΧΗ