Το τελικό χτύπημα για την δημοκρατία της Βενεζουέλας

Ακόμη και καθώς η αντιπολίτευση καλούσε τους Βενεζουελάνους στους δρόμους, ασχολείτο με τα δικά εσωτερικά της προβλήματα. Λίγες ημέρες μετά την απόφαση του εκλογικού συμβουλίου, το Βατικανό, μαζί με τον Maduro και τον Jesús Torrealba, έναν ηγέτη της αντιπολίτευσης, ανακοίνωσε ότι θα πραγματοποιήσει γύρο συνομιλιών διαμεσολάβησης στις 30 Οκτωβρίου. Όμως, φάνηκε ότι ο Torrealba είχε συμφωνήσει στις συνομιλίες χωρίς διαβούλευση με τα άλλα μέλη της αντιπολίτευσης: Πολλοί από αυτούς κατήγγειλαν την προσπάθεια διαμεσολάβησης και την πρωτοβουλία του Torrealba να τους εκπροσωπήσει. Ακόμα και ο Leopoldo López, μια προσωπικότητα της αντιπολίτευσης που φυλακίστηκε το 2014 επειδή διοργάνωσε ειρηνικές διαδηλώσεις, έγραψε από την φυλακή στο Tweeter την αντίθεσή του στις συνομιλίες. Αυτές οι ανταγωνιστικές θέσεις απείλησαν να διαιρέσουν την αντιπολίτευση σε μια κρίσιμη στιγμή και να αποτελέσουν μια καταστροφή της δημόσιας εικόνας της. Από την μια πλευρά, η Εθνική Συνέλευση και οι διαδηλωτές διαμαρτύρονταν για το αντιδημοκρατικό πραξικόπημα της κυβέρνησης και απαιτούσαν να απομακρυνθεί ο πρόεδρος˙ από την άλλη, ένα μέλος της ίδιας της αντιπολίτευσης είχε συμφωνήσει για συνομιλίες με τον πρόεδρο.

Όταν τα κόμματα συναντήθηκαν για πρώτη φορά για συνομιλίες στις 30 Οκτωβρίου, δύο από τους κύριους ηγέτες της αντιπολίτευσης –ο Torrealba, ο επικεφαλής του συνασπισμού της αντιπολίτευσης, και ο Henri Falcón [23], ένας κυβερνήτης της αντιπολίτευσης- κάθισαν με την κυβέρνηση και τους μεσολαβητές. Οι ηγέτες της αντιπολίτευσης που προσήλθαν ήταν δύσπιστοι όσον αφορά τις διαπραγματεύσεις, καθιστώντας σαφές ότι αυτές θεωρούνταν «διερευνητικές». Ούτε η συμμετοχή τους αντιπροσώπευε μια συναίνεση στους κόλπους της αντιπολίτευσης: Άλλοι ηγέτες της αντιπολίτευσης σχεδίαζαν μια ακόμη διαδήλωση για αργότερα εντός της εβδομάδας.

Υπάρχει καλός λόγος για σκεπτικισμό σχετικά με τις συνομιλίες. Σε κάθε στάδιο της πολιτικής και οικονομικής κατάρρευσης της Βενεζουέλας, η διεθνής κοινότητα, συμπεριλαμβανομένου του ΟΑΚ, της Ισπανίας, των Ηνωμένων Πολιτειών και γειτονικών χωρών όπως η Βραζιλία, έχουν διακηρύξει την διαμεσολάβηση ως έναν τρόπο για την επίλυση πόλωσης της χώρας. Ωστόσο, τίποτα δεν έχει βγει ποτέ από τέτοιες διαπραγματεύσεις, και ακόμη κι όταν η αντιπολίτευση έχει συμμετάσχει σε αυτές, η κυβέρνηση δεν έχει αναλάβει την ευθύνη για τις καταχρήσεις της. Παρελθοντικές προσπάθειες διαλόγου έχουν αποτύχει να εξασφαλίσουν έστω και ελάχιστες παραχωρήσεις, όπως η απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων [24] από την κυβέρνηση Maduro. Την άνοιξη του 2014, αφότου ο Maduro και η αντιπολίτευση κάθισαν για τις συνομιλίες με την μεσολάβηση του Βατικανό, η αστυνομία και ο στρατός συνέχισαν να πατάσσουν διαδηλωτές σε πόλεις της Βενεζουέλας, αρνούμενοι να αντιμετωπίσουν αξιόπιστες καταγγελίες για βασανιστήρια [25] και άλλες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων [26] που είχαν προκύψει νωρίτερα φέτος.

Οι τελευταίες συνομιλίες δίνουν την ίδια θλιβερή υπόσχεση. Σε μια ακόμα επανάληψη της αποτυχημένης συνταγής, το Βατικανό και η Ένωση Νοτιοαμερικανικών Εθνών (UNASUR) έχουν συγκαλέσει τις συνομιλίες χωρίς προϋποθέσεις για την κυβέρνηση. Ως αποτέλεσμα, η αντιπολίτευση, η οποία έχει εξοβελιστεί σε διάφορες περιστάσεις -πιο πρόσφατα στην επιδίωξή της για δημοψήφισμα, με την υποστήριξη της διεθνούς κοινότητας- για άλλη μια φορά καλείται να καθίσει με μια κυβέρνηση που έχει αποκλείσει σταθερά κάθε προσπάθεια δημοκρατικής αντιπολίτευσης. Στα δυόμισι χρόνια από τις πρώτες προσπάθειες για διάλογο, η διεθνής κοινότητα έχει αποτύχει να ασκήσει πραγματική πίεση στην κυβέρνηση της Βενεζουέλας ή να την καταστήσει υπόλογη για επανειλημμένες παραβιάσεις της δηλωμένης επιθυμίας της για την βελτίωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και -τώρα- το συνταγματικό δημοψήφισμα για ανάκληση [του προέδρου].

Μεγάλο μέρος της ευθύνης φέρει η UNASUR, το θεσμικό όργανο που είναι επιφορτισμένο με τις διαμεσολαβήσεις. Η UNASUR έχει γίνει το φόρουμ στο οποίο στρέφονται οι αυταρχικοί που αναζητούν είτε μια πλατφόρμα πάνω στην οποία θα καταγγείλουν τις Ηνωμένες Πολιτείες είτε έναν τρόπο για να αποφύγουν την λογοδοσία για παραβιάσεις δικαιωμάτων. Συγκροτηθείσα το 2004 ως αντίβαρο στον ΟΑΚ και την δέσμευση αυτού του Οργανισμού στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία, η UNASUR δεν έχει την ισχύ [27] να φέρει διαπραγματευόμενα μέρη στο τραπέζι ή να επιβάλει κυρώσεις σε μη συμμορφούμενα μέλη όπως η κυβέρνηση Maduro [28]. Το αποτέλεσμα είναι μια σιωπηρή μεροληψία που ευνοεί το κράτος έναντι των ανθρώπων.

Κατά την τελευταία δεκαετία, οι γείτονες της Βενεζουέλας έχουν καθίσει στο περιθώριο καθώς η «τσαβιστική» κυβέρνηση έκανε ξεκάθαρες τις αντιδημοκρατικές της φιλοδοξίες. Τώρα που πιο συντηρητικές κυβερνήσεις έχουν πάρει την εξουσία στην Αργεντινή, την Βραζιλία και το Περού, το ερώτημα είναι αν οι γείτονες της Βενεζουέλας –πολλοί εκ των οποίων βγήκαν από τις δικές τους σκοτεινές δικτατορίες πριν από μερικές δεκαετίες- θα προχωρήσουν επιτέλους. Κάποιοι έχουν αρχίσει να υψώνουν την φωνή τους, όπως όταν στα μέσα Οκτωβρίου οι πρόεδροι Mauricio Macri της Αργεντινής και Tabaré Vázquez της Ουρουγουάης πρότειναν ότι η Βενεζουέλα θα πρέπει να αποπεμφθεί από την Mercosur, το περιφερειακό εμπορικό μπλοκ. Η αποτυχημένη ψηφοφορία για την ειρηνευτική συμφωνία της Κολομβίας με το FARC μπορεί να κάνει τους ηγέτες αυτής της χώρας να είναι πιο πρόθυμοι να πιέσουν τον Maduro, επίσης, δεδομένου ότι η επιτυχία της ειρηνευτικής διαδικασίας εξαρτάται πλέον περισσότερο στον κατευνασμό των Κολομβιανών συντηρητικών παρά στην διατήρηση της στήριξης της κυβέρνησης της Βενεζουέλας και των εταίρων της στην οργάνωση των ανταρτών.