Όταν ο Στάλιν αντιμετώπισε τον Χίτλερ | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Όταν ο Στάλιν αντιμετώπισε τον Χίτλερ

Ποιος ξεγέλασε ποιον;

Ο Στάλιν ήταν ένας κυβερνήτης φαινομενικά ασυμβίβαστων αντιφάσεων. Μπορούσε να αστράψει με πυρετώδη θυμό˙ μπορούσε να λάμψει με ένα ήπιο, απέραντο χαμόγελο. Μπορούσε να είναι εύθυμος και γοητευτικός˙ σκάλωνε σε αντιληπτές προσβολές και επιζητούσε εκδίκηση. Περηφανευόταν για την ατελείωτη όρεξή του για διάβασμα και την ικανότητά του να παραθέτει την σοφία του Μαρξ ή του Λένιν˙ απεχθανόταν τους φανταχτερούς διανοούμενους, τους οποίους σκεπτόταν ως ότι συμπεριφέρονταν ως καλύτεροι από όσο πράγματι ήταν. Είχε μια εξαιρετική μνήμη και ένα ευρύ μυαλό˙ οι πνευματικοί του ορίζοντες περιορίστηκαν αυστηρά από τις πρωτόγονες θεωρίες της ταξικής πάλης και του ιμπεριαλισμού. Είχε αναπτύξει μια αίσθηση για τις προσδοκίες των μαζών και των εκκολαπτόμενων ελίτ˙ δεν επισκέφθηκε σχεδόν ποτέ εργοστάσια ή αγροκτήματα, ούτε καν κρατικές υπηρεσίες, αντ' αυτού διάβαζε για την χώρα που κυβερνούσε σε μυστικές εκθέσεις και εφημερίδες. Ήταν κυνικός για τα υποτιθέμενα βασικά κίνητρα όλων˙ ζούσε και ανέπνεε τα δικά του ιδανικά.

Ο Στάλιν έκανε ό, τι κάνουν οι νικητές ηγέτες: Διατύπωνε και κατευθυνόταν προς έναν συνεπή στόχο, στην περίπτωσή του ένα ισχυρό κράτος υποστηριζόμενο από μια ενοποιημένη κοινωνία που είχε εξαλείψει τον καπιταλισμό και είχε χτίσει τον βιομηχανικό σοσιαλισμό. «Φονικός» και «ψευδολόγος» δεν τον περιγράφουν καν. Την ίδια στιγμή, ο Στάλιν χαλύβδωνε εκατομμύρια. Η κολοσσιαία εξουσία του είχε τις ρίζες της σε ένα αφοσιωμένο κόμμα, μια τρομερή κυβερνητική μηχανή, και την μαρξιστική-λενινιστική ιδεολογία. Αλλά η δύναμή του μεγεθυνόταν πολλές φορές από τους απλούς ανθρώπους, οι οποίοι προέβαλλαν πάνω του τις φιλοδοξίες τους για κοινωνική δικαιοσύνη, ειρήνη, αφθονία και εθνικό μεγαλείο. Οι δικτάτορες που συγκεντρώνουν μεγάλη δύναμη συχνά υποχωρούν σε πεισματικές επιδιώξεις, εκθέτοντας αδιάκοπα τις εμμονές τους και παραλύοντας το κράτος. Αλλά η εμμονή του Στάλιν ήταν μια σοσιαλιστική υπερδύναμη και εργάστηκε μέρα και νύχτα για να οικοδομήσει μιά τέτοια. Ο Στάλιν ήταν μύθος, αλλά αποδείχθηκε ίσος με τον μύθο.

«ΕΝΑΣ ΦΟΒΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ»

Ο Χίτλερ ήταν 11 έτη νεότερος του Στάλιν, γεννημένος το 1889 σε μια παραμεθόρια περιοχή της Αυστρο-ουγγαρίας. Έχασε τον πατέρα του σε ηλικία 13 ετών και την μητέρα του στα 18 του. (Ο Εβραίος ιατρός που παρακολουθούσε την μητέρα του θα αναθυμόταν ότι σε 40 χρόνια άσκησης της ιατρικής, δεν είχε δει ποτέ κανέναν τόσο διαλυμένο από θλίψη για τον θάνατο της μητέρας του, όσο τον Χίτλερ). Όταν ήταν 20 ετών, ο Χίτλερ βρέθηκε σε μια γραμμή συσσιτίου στην Βιέννη, με την κληρονομιά και τις αποταμιεύσεις του σχεδόν ξοδεμένες. Είχε απορριφθεί δύο φορές από την Ακαδημία Καλών Τεχνών της Βιέννης («δείγμα σχεδίου μη ικανοποιητικό») και έμενε σε ένα καταφύγιο αστέγων πίσω από έναν σιδηροδρομικό σταθμό. Ένας αλήτης στο επόμενο κρεβάτι θυμήθηκε ότι «τα ρούχα του [Χίτλερ] καθαρίζονταν από ψείρες, αφού για αρκετές μέρες περιπλανιόταν χωρίς στέγη και σε μια τρομερά παραμελημένη κατάσταση». Σύντομα, με ένα μικρό δάνειο από μια θεία του, ο Χίτλερ μπήκε σε ένα ομαδικό σπίτι για άνδρες. Κατάφερνε να βρίσκει περίεργες θέσεις εργασίας, όπως να ζωγραφίζει καρτ ποστάλ και να ιχνογραφεί διαφημίσεις. Επίσης, επισκεπτόταν τις δημόσιες βιβλιοθήκες της πόλης, όπου διάβαζε πολιτικά περιοδικά, εφημερίδες, τον φιλόσοφο Arthur Schopenhauer και το μυθιστόρημα του Karl May, τοποθετημένο στην εποχή καουμπόηδων και ινδιάνων της Αμερικανικής Δύσης ή στην εξωτική Εγγύς Ανατολή.

Ο Χίτλερ απέφυγε την κατάταξη στον αυστριακό στρατό. Όταν οι Αρχές τελικά έφτασαν σε αυτόν, έκριναν τον υποσιτισμένο και ζοφερό νεαρό ως ακατάλληλο για υπηρεσία. Έφυγε πέρα από τα σύνορα στο Μόναχο, και τον Αύγουστο του 1914 προσχώρησε στον γερμανικό στρατό ως φαντάρος. Τερμάτισε τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο ακόμα ως φαντάρος, αλλά τα επακόλουθα του πολέμου μεταμόρφωσαν την ζωή του. Θα ήταν από τους πολλούς που μετανάστευσαν από την πολιτική αριστερά στην δεξιά, στον χαοτικό απόηχο της ήττας της αυτοκρατορικής Γερμανίας.

Φιλμ από το 1918 δείχνει τον Χίτλερ να παρακολουθεί την κηδεία του δολοφονηθέντος επαρχιακού ηγέτη της Βαυαρίας, ενός Εβραίου Σοσιαλδημοκράτη˙ φορά δύο περιβραχιόνια, ένα μαύρο (για πένθος) και το άλλο κόκκινο. Τον Απρίλιο του 1919, αφότου Σοσιαλδημοκράτες και αναρχικοί ίδρυσαν την Σοβιετική Δημοκρατία της Βαυαρίας, οι Κομμουνιστές κατέλαβαν γρήγορα την εξουσία˙ ο Χίτλερ, ο οποίος σκέπτεται να ενταχθεί στους Σοσιαλδημοκράτες, υπηρέτησε ως εκπρόσωπος από το σοβιέτ (συμβούλιο) του τάγματός του. Δεν είχε κανένα επάγγελμα εξ ονόματος του οποίου να μιλά, αλλά φαίνεται ότι έχει λάβει μέρος στην αριστερή κατήχηση των στρατευμάτων. Δέκα ημέρες πριν από τα 30α γενέθλια του Χίτλερ, η βαυαρική Σοβιετική Δημοκρατία συντρίφθηκε γρήγορα από τα αποκαλούμενα Freikorps, αποτελούμενα κυρίως από βετεράνους πολέμου. Ο Χίτλερ παρέμεινε στον στρατό επειδή ένας ανώτερος, ο επικεφαλής του τμήματος «πληροφοριών» του γερμανικού στρατού, είχε την ιδέα να τον στείλει σε ένα αντι-αριστερό εκπαιδευτικό σεμινάριο και στην συνέχεια να τον χρησιμοποιήσει για να διεισδύσει στις αριστερές ομάδες. Ο αξιωματικός αναθυμήθηκε ότι ο Χίτλερ «έμοιαζε με ένα κουρασμένο αδέσποτο σκυλί που αναζητούσε έναν αφέντη» και ήταν «έτοιμος να ακολουθήσει όποιον θα του έδειχνε καλοσύνη». Η εντολή να δουλέψει ως πληροφοριοδότης οδήγησε στην συμμετοχή του Χίτλερ σε μια μικροσκοπική δεξιόστροφη ομάδα , το Γερμανικό Εργατικό Κόμμα, το οποίο είχε ιδρυθεί για να απομακρύνει τους εργαζόμενους από τον κομμουνισμό και το οποίο ο Χίτλερ, με την βοήθεια φαινομενικά αντισημιτικών εξόριστων από την πρώην αυτοκρατορική Ρωσία, θα το αναμόρφωνε στο Εθνικό Σοσιαλιστικό Γερμανικό Εργατικό Κόμμα ή Ναζιστικό Κόμμα.