Κόμματα ισλαμικών αρχών στην Ευρώπη

Τα κόμματα ισλαμικών αρχών, τα οποία δρουν στον ευρωπαϊκό χώρο, καταγράφονται σε κράτη με σημαντικό ποσοστό ισλαμικού πληθυσμού μεταξύ των πολιτών τους. Η παρουσία σημαντικού μεγέθους ισλαμικών κοινοτήτων σε αστικά κέντρα της επικράτειας ορισμένων κρατών της Ευρώπης επιτρέπει την ύπαρξη εκλογικής βάσης και δικτύου πολιτικής κινητοποίησης. Η αύξηση του σχετικού ποσοστού του ισλαμικού πληθυσμού σε κράτη, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, το Βέλγιο, η Σουηδία, η Δανία και η Γερμανία, εκτιμάται ότι θα συμβάλει στην αυξημένη ορατότητα των ισλαμικών πολιτικών κομμάτων σε μεσοπρόθεσμο επίπεδο. Η ισχύς των ισλαμικών πολιτικών κομμάτων εξαρτάται ανά κράτος από τις θεσμικές προβλέψεις της εκλογικής διαδικασίας και από την χωρική κατανομή των ισλαμικών πληθυσμών ανά εκλογική περιφέρεια. Τα κόμματα ισλαμικών αρχών αξιοποιούν την ύπαρξη κρίσιμης μάζας σε ορισμένα αστικά κέντρα, όπως το Παρίσι και οι Βρυξέλλες, και συγκεκριμένες περιφέρειες των εξεταζομένων κρατών.

Παρά την υφισταμένη εθνοτική ετερογένεια και την δογματική απόκλιση (Σουνίτες και Σιίτες) των ισλαμικών κοινοτήτων της Ευρώπης, είναι χαρακτηριστικό ότι τα κόμματα ισλαμικών αρχών περιλαμβάνουν στις τάξεις τους τόσο Σουνίτες όσο και Σιίτες. Στην Ευρώπη, επομένως, οι ισλαμικοί πληθυσμοί αυτοπροσδιορίζονται και ενεργούν ως Μουσουλμάνοι γενικώς, υπερβαίνοντας τις εσωτερικές δογματικές διαφορές, καθώς δρουν σε ένα εκκοσμικευμένο μεταχριστιανικό περιβάλλον. Στον ευρωπαϊκό χώρο, το Ισλάμ λειτουργεί ως υπερεθνοτική ενοποιητική αναφορά και ως αντιστικτικός ταυτοτικός αυτοπροσδιορισμός σε σχέση με τους εκκοσμικευμένους και μεταχριστιανικούς γηγενείς Ευρωπαίους κατοίκους. Σε βάθος χρόνου, οι ισλαμικοί πληθυσμοί των ευρωπαϊκών κρατών θα επιτείνουν την ταύτισή τους με την ισλαμική ταυτότητα σε βάρος των εθνοτικών γενεαλογιών.

Η χαρακτηριστική πρωτοκαθεδρία των τουρκικών κοινοτήτων ανά κράτος οφείλεται στα λειτουργικά εθνοτικά δίκτυα κοινωνικών και οικονομικών σχέσεων, τα οποία είχαν αναπτυχθεί τις προηγούμενες δεκαετίες ανά κράτος. Η διαπλοκή των τουρκικών κοινοτήτων με την ισλαμοκεντρική κυβέρνηση Ερντογάν είναι πιο έκδηλη σε κράτη τα οποία παρουσιάζουν διπλωματική ένταση με την Τουρκία, όπως η Γερμανία και η Αυστρία και, δευτερευόντως, η Γαλλία.

Σε επίπεδο θεωρητικών αρχών η προπαγάνδα των ισλαμικών κομμάτων δεν διαφέρει κατ’ ουσίαν από την επιχειρηματολογία των ιδεολογημάτων της πολυπολιτισμικότητας. Τα ισλαμικά κόμματα διακηρύσσουν την αναγκαιότητα προβολής της ιδιαίτερης κουλτούρας των πολιτογραφημένων μεταναστών και κατ’ επέκταση της άκριτης αποδοχής της από την εκκοσμικευμένη πλειονότητα. Στο σημείο αυτό η εργαλειοποίηση εννοιών όπως η ισλαμοφοβία, χρησιμεύει για την αναπαραγωγή ενός έντεχνου ρητορικού λόγου θυματοποίησης και συλλογικών δικαιωμάτων. Ο πολιτικός αυτός λόγος, ωστόσο, προβάλλει όχι ένα δημοκρατικό πρότυπο αξιών του ατόμου, αλλά ένα προνεωτερικό πλαίσιο συλλογικών αναφορών ασύμβατων με το ευρωπαϊκό εκκοσμικευμένο ιδεολογικό πλαίσιο των τελευταίων τεσσάρων αιώνων.

Ο Αλγερινός συγγραφέας Kamel Daoud, σε άρθρο γνώμης δημοσιευμένο στην εφημερίδα Le Point αναφέρεται στην προοπτική παγίωσης ενός κόμματος ισλαμικών αρχών στην Γαλλία, ιδεολογικό κέντρο του νεωτερικού εκκοσμικευμένου κράτους: «Ένα ισλαμικό κόμμα στην Γαλλία; Τι συναρπαστικό πολιτικό αντικείμενο: Δεν είναι δυνατόν να αρνηθείς την πραγματικότητα, αλλά είναι αδύνατον να αποδεχθείς την ύπαρξη ενός ισλαμικού κόμματος. Η κατάσταση αποδίδεται ως μια γαλλική παγίδα […] Εάν η Γαλλία πει ναι και αποδεχθεί την ύπαρξη ισλαμικού κόμματος, θα υποταχθεί σε μακροπρόθεσμο επίπεδο. Ένα ισλαμικό κόμμα είναι φύσει και εξ ορισμού ένα ισλαμιστικό κόμμα. Σκοπός ενός ισλαμικού κόμματος είναι η κατάκτηση του κόσμου, όχι απλώς μια πολιτική εντολή. […] Όπου οι ισλαμιστές κατέλαβαν την εξουσία στο όνομα της δημοκρατίας, αμέσως κατέλυσαν την δημοκρατία εξασκώντας την ισχύ τους. Και αυτή είναι η καλύτερη περίπτωση. Στην χειρότερη περίπτωση, οι ισλαμιστές επέλεξαν την τακτική του κάβουρα που κρατά τις δαγκάνες του πίσω από την πλάτη του: Απουσία άμεσων πολιτικών φιλοδοξιών, αλλά ύπαρξη μιας χιλιαστικής φιλοδοξίας: Η μετατροπή των ενδυμάτων, του σώματος, των κοινωνικών δεσμών, των τεχνών, των νηπιαγωγείων και των σχολείων, των τραγουδιών και της κουλτούρας. Αργότερα θα ακολουθήσει η πτώση της κοινωνίας στο Ισλάμ […] Ένα ισλαμιστικό κόμμα είναι μια ανοιχτή παγίδα: Δεν είναι δυνατόν να επιτρέψεις την ύπαρξή του. Εάν αρνηθείς την ύπαρξή του, η χώρα σου μετατρέπεται σε δικτατορία, εάν όμως την αποδεχθείς, αντιμετωπίζεις τον κίνδυνο της υποταγής. [..] Μόλις εμφανιστεί στην πολιτική σκηνή ένα ισλαμικό κόμμα, καταγράφονται οι ίδιες συνέπειες, όπως συνέβη στην Αλγερία, την Αίγυπτο, το Πακιστάν, το Σαχέλ ή την Τυνησία: Η χώρα διαχωρίζεται ανάμεσα στους Εξαλειφτές (αυτούς που θέλουν να εξαλείψουν τους ισλαμιστές), τους Συμβιβαστές (όσους τάσσονται υπέρ του διαλόγου με τον ισλαμιστικό μονόλογο) και τους Μοιρολάτρες (όσους περιμένουν να συμβεί κάτι καλό)» [24].