Γιατί οι εμφύλιοι πόλεμοι διαρκούν πολύ

Μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001, ωστόσο, το περιβάλλον άλλαξε και πάλι, όπως και οι ισχύοντες κανόνες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες βρέθηκαν ξαφνικά αντιμέτωπες με την απειλή της διεθνούς τρομοκρατίας και τις προκλήσεις για την ηγεμονία τους από την ανερχόμενη Κίνα και, πιο πρόσφατα, από μια Ρωσία που έγινε και πάλι θεληματική [9]. Παρόλο που ο κανόνας της διαπραγμάτευσης δεν έχει πεθάνει, έχουν προκύψει αντισταθμιστικοί κανόνες γύρω από τη μη διαπραγμάτευση με τρομοκράτες, την στρατιωτική κατανίκηση των τρομοκρατικών οργανώσεων, και την προτεραιότητα στην σταθεροποίηση έναντι του εκδημοκρατισμού, έστω κι αν αυτό σημαίνει ενίσχυση της αυταρχικής διακυβέρνησης.

Τούρκοι στρατιώτες κοντά στα σύνορα Τουρκίας-Συρίας, τον Φεβρουάριο του 2018. UMIT BEKTAS / REUTERS
------------------------------------------------------------------

Στα σημερινά πεδία μάχης -στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, στην Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, την Λιβύη, το Μάλι, τη Μιανμάρ, τις Φιλιππίνες, το Νότιο Σουδάν και την Υεμένη- οι εξωτερικοί δρώντες τροφοδοτούν και πάλι τις διάφορες πλευρές των εμφύλιων πολέμων, με στόχο να βοηθήσουν τη μια πλευρά να κερδίσει απολύτως. Οι κυβερνήσεις χαρακτηρίζουν τους αντάρτες ως τρομοκράτες, σε μια προσπάθεια να νομιμοποιήσουν την επιδίωξη πλήρους νίκης και να ζητήσουν υποστήριξη από εξωτερικές δυνάμεις. Τέτοιες στρατηγικές δεν θα ήταν τόσο ευρέως αποδεκτές κατά την περίοδο του εκδημοκρατισμού το 1990-2001. Σε ζώνες συγκρούσεων και σε εμφύλιους πολέμους, είναι πλέον νομιμοποιημένη η προσπάθεια της κατανίκησης ομάδων που χαρακτηρίζονται ως τρομοκρατικές και της προώθησης της αυταρχικής κυριαρχίας στο όνομα της σταθερότητας.

Ο ΜΑΚΡΥΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΗΣ ΣΥΡΙΑΣ

Ο εμφύλιος πόλεμος της Συρίας είναι επομένως ένα τυπικό, αν και ασυνήθιστα βίαιο παράδειγμα, ενός σύγχρονου εμφυλίου πολέμου. Περισσότεροι από 400.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί, περί τα 5,5 εκατομμύρια έχουν εγκαταλείψει την χώρα και έξι εκατομμύρια έχουν εκτοπιστεί εσωτερικά. Ο ΟΗΕ εκτιμά ότι τουλάχιστον 13 εκατομμύρια Σύριοι χρειάζονται σήμερα ανθρωπιστική βοήθεια -περισσότερο από το μισό του προπολεμικού πληθυσμού των 22 εκατομμυρίων.

Ο πόλεμος έχει κρατήσει σε μεγάλο βαθμό εξαιτίας των εξωτερικών δρώντων, πολλοί από τους οποίους δεσμεύτηκαν να επιτύχουν νίκη μηδενικού αθροίσματος στο πλαίσιο ενός περιφερειακού αγώνα ισχύος. Όταν ξέσπασαν οι μάχες στα τέλη του 2011 και στις αρχές του 2012 ως απάντηση στην βίαιη καταστολή των διαδηλώσεων από την κυβέρνηση, αντίπαλοι του καθεστώτος Assad όπως οι χώρες του Κόλπου και η Τουρκία, έσπευσαν γρήγορα να δώσουν όπλα στους αντάρτες, συμβάλλοντας στον κατακερματισμό της αντιπολίτευσης. Ενισχυμένες από την παρέμβαση της συμμαχίας του ΝΑΤΟ στην Λιβύη το 2011, οι Ηνωμένες Πολιτείες μελέτησαν την ένοπλη δράση και στην Συρία. Αν και ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, έφτασε κοντά στο να ξεκινήσει στρατιωτική επίθεση τον Αύγουστο του 2013, η διοίκησή του επέλεξε αντ’ αυτού να παράσχει βοήθεια και εκπαίδευση σε ομάδες της αντιπολίτευσης. (Η Ουάσινγκτον παρενέβη τελικά το φθινόπωρο του 2014, όταν ξεκίνησε αεροπορικές επιδρομές, αλλά αυτές παρέμειναν επικεντρωμένες στο ISIS, αποφεύγοντας στόχους του καθεστώτος).

Το Ιράν επίσης κινήθηκε νωρίς [10] στην σύγκρουση για να παράσχει υποστήριξη στον Assad, τον σημαντικότερο σύμμαχό του στην περιοχή. Η Τεχεράνη διέθεσε αρκετές χιλιάδες στρατιώτες στην Συρία για να ενωθούν με τα στρατεύματα του περιφερειακού πληρεξούσιού της, της Χεζμπολάχ, και βοήθησε το καθεστώς να συναθροίσει στρατιωτικές ομάδες από δεκάδες χιλιάδες [11] ξένους Σιίτες μαχητές. Η Ρωσία [12] βοήθησε επίσης το καθεστώς Assad, συμπεριλαμβανομένης, από τον Σεπτέμβριο του 2015, της άμεσης στρατιωτικής παρέμβασης. Μια τέτοια εξωτερική στήριξη έχει παρατείνει τον πόλεμο ενισχύοντας το καθεστώς κάθε φορά που φαινόταν έτοιμο να καταρρεύσει. Ως αποτέλεσμα, η σημερινή συριακή κυβέρνηση έχει εδραιώσει την κατοχή της στο έδαφος δυτικά του ποταμού Ευφράτη. Εάν η σύγκρουση συνεχίσει στην τρέχουσα πορεία της, η κυβέρνηση Assad είναι πιθανό να επαναβεβαιώσει τον έλεγχό της στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες υποστήριξαν επισήμως την επίλυση της σύγκρουσης μέσω διαπραγματεύσεων, αλλά τόσο η άνοδος του ISIS το 2014 όσο και η αυξανόμενη σημασία των τζιχαντιστικών ομάδων στην αντιπολίτευση της Συρίας ώθησαν την Ουάσινγκτον προς μια de facto σιωπηρή αποδοχή του αυταρχικού καθεστώτος Assad. Σήμερα, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους ασχολούνται κυρίως με τον περιορισμένο στόχο της καταστροφής τρομοκρατικών δικτύων. Η γλώσσα της σταθερότητας και της αντιτρομοκρατίας έχει αντικαταστήσει την γλώσσα της δημοκρατίας. Τον Ιανουάριο, για παράδειγμα, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Rex Tillerson, υπογράμμισε την σημασία της διασφάλισης ότι η Συρία «δεν θα χρησιμεύσει ποτέ ξανά σαν πλατφόρμα ή ασφαλές καταφύγιο για τρομοκράτες».

Ένας υποστηριζόμενος από την Τουρκία μαχητής του Ελεύθερου Συριακού Στρατού στην Αφρίν, στην Συρία, τον Φεβρουάριο του 2018. KHALIL ASHAWI / REUTERS
--------------------------------------------------------------