Ο μύθος και η σημασία της αντίστασης

Όσο για την οικοδόμηση κάτι καινούργιου μετά την απελευθέρωση, η Αντίσταση απέτυχε πάλι. Σε μια ραδιοφωνική ομιλία, ο Albert Camus, ο νεαρός και εντυπωσιακός συντάκτης της Combat, δήλωσε ότι «έχοντας ξεκινήσει με αντίσταση, οι Γάλλοι θέλουν να τελειώσουν με επανάσταση». Αντί όμως επανάσταση, υπήρξε ανάσταση. Η Τέταρτη Δημοκρατία, ένα αντίγραφο της άκλαυτης και ανέμπνευστης Τρίτης Δημοκρατίας, αντικατέστησε την Προσωρινή Κυβέρνηση. Η μεταπολεμική κυβέρνηση εθνικοποίησε ορισμένες τράπεζες και βιομηχανίες και πέρασε κάποια προοδευτική κοινωνική νομοθεσία, αλλά αυτές οι μεταρρυθμίσεις προωθήθηκαν από τα αναζωογονημένα πολιτικά κόμματα, τα οποία εξήραν, και στην συνέχεια υποστήριξαν τα ιδανικά της Αντίστασης, χωρίς να το πιστεύουν.

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ

Κοιτάζοντας πίσω στην Υπόθεση Dreyfus, ο Γάλλος διανοούμενος Charles Péguy προσπάθησε κάποτε να μετρήσει την απόσταση μεταξύ του πρώιμου ιδεαλισμού και του ύστερου ρεαλισμού του κινήματος στο οποίο ανέλαβε τον ηγετικό ρόλο. «Όλα ξεκινούν με μυστικισμό και τελειώνουν στην πολιτική» (Tout commence en mystique et finit en politique), είπε. Ίσως να έλεγε το ίδιο και για την Γαλλική Αντίσταση: Όλα ξεκίνησαν με μυστικισμό και τελείωσαν στην πολιτική.

Αλλά η πραγματική κληρονομιά της Αντίστασης δεν μετράται εύκολα. Οι γυναίκες διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην Αντίσταση και αν και ίσως να μην έχουν τελικά κάνει την διαφορά στην απελευθέρωση της Γαλλίας από τους Γερμανούς, το έργο τους βοήθησε σίγουρα στην απελευθέρωση των Γάλλων από τα στερεότυπα των φύλων και, ως εκ τούτου, στην απελευθέρωση μιας ολόκληρης κατηγορίας ανθρώπινων όντων. Με το να δυναμιτίσουν τα βαθιά εδραιωμένα πολιτιστικά και οικονομικά εμπόδια, οι γυναίκες κέρδισαν το δικαίωμα ψήφου το 1945. Οι Γάλλοι Εβραίοι, απογυμνωμένοι από τα δικαιώματά τους και συχνά από την υπηκοότητά τους από το συνεργατικό καθεστώς στο Vichy, διαδραμάτισαν ζωτικό ρόλο στο αντιστασιακό κίνημα. Πράγματι, ξένοι από σχεδόν κάθε μέρος της Ευρώπης συμπλήρωναν τις τάξεις του κινήματος, δίνοντας πραγματική διάσταση στους παγκοσμιοποιημένους ισχυρισμούς της Γαλλικής Επανάστασης του 1789.

Η φύση της Αντίστασης δανείζει τον εαυτό της σε ένα ορισμένο είδος θεολογίας της απελευθέρωσης. Προσέξτε, όχι το είδος που αποτελούσε όλη η οργή στη Νότια Αμερική πριν από μισό αιώνα -μάλλον, αυτό που μας θυμίζει ότι ο χώρος μεταξύ γνώσης και δράσης δεν μπορεί να μετρηθεί πλήρως ή να γεμίσει. Δεν μπορούμε να εξηγήσουμε πλήρως εκείνους τους άνδρες και τις γυναίκες που ενήργησαν, παρά την τεράστια ασυμμετρία μεταξύ των ασήμαντων μέσων τους και των βασικών αρχών τους. Αλλά εμπνέουν απεριόριστο σεβασμό, ενισχύοντας την πίστη μας ότι σε σκοτεινές εποχές, πάντα θα υπάρχουν φορείς φωτός.

Ένας από τους αρχικούς αντιστασιακούς, ο Roger Stéphane, αναγνώρισε ότι ενώ η απόφασή του να συμμετάσχει ήταν παράλογη, «είναι με τέτοιους παραλογισμούς που αποκαταστήσαμε την αξιοπρέπειά μας ως άνδρες». Για τους ρεαλιστές, η 75η επέτειος της απελευθέρωσης του Παρισιού είναι έτσι η ευκαιρία να ξαναθυμηθούμε ότι αυτό που ξεκινά από την μυστικιστική πρακτική σχεδόν πάντα (και αναγκαστικά) τελειώνει στην πολιτική. Οι ιδεαλιστές θα μπορούσαν να πάρουν ένα διαφορετικό, αν και πιο αόριστο μάθημα -δηλαδή, ότι οποιαδήποτε πολιτική που αξίζει το όνομά της δεν χάνει την οπτική του μυστικισμού στον οποίο γεννήθηκε.

Copyright © 2019 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/europe/2019-08-23/myth-and-meani...

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.amazon.com/Catherine-Diderot-Empress-Philosopher-Enlightenme...
[2] https://www.persee.fr/doc/xxs_0294-1759_1996_num_50_1_3520

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition