Ο ισχυρότερος στρατός είναι χωρίς αποκλεισμούς | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ο ισχυρότερος στρατός είναι χωρίς αποκλεισμούς

Γιατί η ισότητα κερδίζει πολέμους

Για να μετρήσω πόσο δαπανηρή είναι η στρατιωτική ανισότητα, οικοδόμησα ένα σύνολο δεδομένων, το Project Mars, που χαρτογραφεί τις εθνικές διαιρέσεις στις τάξεις περίπου 300 στρατών σε 250 συμβατικούς πολέμους από το 1800. Στην συνέχεια αξιολόγησα πόσο καλά τα πήγαν αυτοί οι στρατοί στη μάχη, παρακολουθώντας πόσα θύματα υπέστησαν και πόσα προκάλεσαν, αν ήταν επιρρεπείς σε μαζικές λιποταξίες ή αποστασίες, και εάν χρησιμοποίησαν εξειδικευμένες μονάδες γνωστές ως «αποσπάσματα φραγμού» (“blocking detachments”) για να πυροβολούν τους δικούς τους υποχωρούντες στρατιώτες.

Τα αποτελέσματα δείχνουν μια σαφή εικόνα. Τα κράτη που αντιμετωπίζουν όλους τους στρατιώτες τους με τον ίδιο τρόπο, ανεξάρτητα από την εθνότητά τους, συνήθως διαθέτουν ισχυρούς στρατούς˙ οι εμπόλεμοι με εθνικά διχασμένους στρατούς είναι πολύ λιγότερο αποτελεσματικοί. Οι στρατοί με ανισότητες έχουν 75% πιθανότητα να υποφέρουν περισσότερα θύματα από εκείνα που προκαλούν στον εχθρό, σε σύγκριση με μια πιθανότητα 25% για τους εμπόλεμους [που εφαρμόζουν] περισσότερη ισότητα. Οι μαζικές λιποταξίες, ένα αρκετά σπάνιο περιστατικό σε διαφοροποιημένους στρατούς που εφαρμόζουν ισότητα, είναι σχεδόν αναπόφευκτες σε στρατούς με υψηλή ανισότητα. Η μαζικές αποστασίες είναι επίσης συχνότερες όταν οι στρατοί δεν αντιμετωπίζουν με ισότητα όλους τους στρατιώτες τους. Και καθώς η ανισότητα μεταξύ των στρατιωτών αυξάνεται, οι στρατοί είναι πολύ πιο πιθανό να αναπτύξουν φονικά αποσπάσματα φραγμού (blocking detachments).

Η ιστορία είναι διάσπαρτη με προειδοποιητικές ιστορίες μαχών με στρατεύματα διχασμένα. Δείτε, για παράδειγμα, την συντριπτική ήττα ενός στρατού των Μαχντί με δύναμη 60.000 στρατιωτών από μια πολύ μικρότερη αγγλο-αιγυπτιακή δύναμη στο Omdurman, σε αυτό που σήμερα είναι το Σουδάν, το 1898. Αυτή η μονόπαντη νίκη τυπικά αποδίδεται στην ανωτερότητα της Δυτικής στρατιωτικής τεχνολογίας εκείνης της εποχής, κυρίως ένα πρώιμο είδος πολυβόλου που αποδεκάτισε τις δυνάμεις των Μαχντί. Αλλά αυτός ο υπολογισμός παραβλέπει έναν άλλον κρίσιμο παράγοντα: Την υψηλότατη ανισότητα στις τάξεις των στρατιωτών των Μαχντί. Ο ηγέτης του κράτους των Μαχντί, ο χαλίφης, κυβερνούσε ως επικεφαλής μιας στενή εθνοκρατίας και είχε εξαπολύσει επανειλημμένα κύματα βίας εναντίον του λαού του, ο στρατός του αποτελείτο σε μεγάλο βαθμό από καταπιεσμένες εθνοτικές ομάδες και φυλές, οι μισές από τις οποίες εγκαταλείφθηκαν ή εξαφανίστηκαν πολύ πριν από τη μάχη στο Omdurman. Ειδικές μονάδες πιστών του καθεστώτων ανάγκαζαν τους απρόθυμους στρατιώτες να παραμένουν στη μάχη. Δεν αποτελούσε έκπληξη, λοιπόν, το ότι τα πήγαν τόσο άσχημα.

Η ανισότητα επηρεάζει ακόμη και μεμονωμένες μονάδες. Κατά την διάρκεια της σκληρής μάχης για τη Μόσχα τον Οκτώβριο του 1941, γερμανικά στρατεύματα περικύκλωσαν την 38η και την 108η Σοβιετική Μεραρχία Τυφεκιοφόρων. Οι δύο μονάδες, παγιδευμένες πλάι-πλάι, είχαν περίπου το ίδιο μέγεθος και παρόμοια όπλα. Αλλά μόνο η 108η κατάφερε να πολεμήσει και να ξεφύγει, χάνοντας σχεδόν τα τρία τέταρτα των στρατιωτών της στην διαδικασία. Η 38η λεηλατήθηκε και καταστράφηκε τόσο πλήρως που διαγράφηκε από τον επίσημο σοβιετικό κατάλογο των μονάδων. Η κύρια διαφορά μεταξύ των δύο; Η πιο επιτυχημένη 108η ήταν μικτή αλλά κυρίως ρωσική στην εθνοτική της σύνθεση, ενώ η 38η είχε συσταθεί σχεδόν αποκλειστικά από καταπιεσμένες εθνοτικές ομάδες από τον Βόρειο Καύκασο.

ΜΙΑ ΕΠΙΜΟΝΗ ΑΠΕΙΛΗ

Αυτό που μπορεί να μοιάζει με εύρημα μιας περασμένης εποχής μαζικού βιομηχανικού πολέμου, στην πραγματικότητα καθορίζει την επιτυχία του πεδίου μάχης μέχρι σήμερα. Δείτε τους πολέμους που μαίνονται στη Μέση Ανατολή και τη Νότια Ασία. Η εντυπωσιακή αποτυχία των μονάδων του κυριαρχούμενου από Σουνίτες ιρακινού στρατού να αποκρούσουν τα προελαύνοντα στρατεύματα του Ισλαμικού Κράτους, ή ISIS, το 2014 και το 2015, μπορεί να εντοπιστεί στα παράπονα των στρατιωτών σχετικά με την περιθωριοποίηση του πληθυσμού των Σουνιτών υπό τον τότε πρωθυπουργό Nouri al-Maliki. Ομοίως, ο συριακός στρατός, υπό την ηγεσία κυρίως Αλαουιτών αξιωματικών, έχει σακατευτεί από δεκάδες χιλιάδες λιποταξίες και αποστασίες μεταξύ των κυρίως Σουνιτών στρατιωτών, οι οποίοι απεχθάνονται την δεύτερης κατηγορίας θέση τους στο στενά εθνοθρησκευτικό όραμα του προέδρου Bashar al-Assad για την Συρία. Και ο Αφγανικός Εθνικός Στρατός συνεχίζει να υφίσταται αχαλίνωτες λιποταξίες λόγω των ενδοεθνικών καταχρήσεων στις τάξεις του και της υποψίας μεταξύ των μη-Παστούν στρατιωτών για την φιλο-Παστούν κυβέρνηση στην Καμπούλ.

Αυτές οι παγίδες θα παραμένουν όσο η εθνότητα αποτελεί ένα εξέχον ρήγμα που τυγχάνει εύκολης εκμετάλλευσης για πολιτικό κέρδος. Ακόμη και οι Δυτικές δημοκρατίες, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, δεν έχουν ανοσία: Ο φυλετισμός, ο λαϊκισμός και ο λευκός εθνικισμός που καταλαμβάνουν αυτές τις κοινωνίες ενδέχεται σε κάποιο σημείο να υποβιβάσουν ορισμένες ταυτοτικές ομάδες σε καθεστώς δεύτερης κατηγορίας, συμπεριλαμβανομένων εκείνων μέσα στον στρατό. Αλλού αυτό το αποτέλεσμα είναι πολύ πιο κοντά: Η καταστολή των εθνοτικών μειονοτήτων της Κίνας στην Xinjiang και το Θιβέτ και το νέο νομοσχέδιο για την αντι-μουσουλμανική υπηκοότητα στην Ινδία είναι αμφότερα παραδείγματα φιλόδοξων αλλά επικίνδυνων προσπαθειών για την αναδιατύπωση της ιθαγένειας με βάση άκαμπτες εθνικές γραμμές. Αν αυτές οι κυβερνήσεις επιμείνουν, οι προσπάθειές τους θα επηρεάσουν αργά ή γρήγορα τους στρατούς τους, επίσης.