Η διπλωματία της πανδημίας…

Η παρούσα αναφορά περί της διαχείρισης της πανδημίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση διακρίνεται σε τρεις πτυχές: της διαχείρισης της υγειονομικής κρίσης, της οικονομικής αρωγής προς τα κράτη-μέλη και, τέλος, των διπλωματικών σχέσεων της Ένωσης με τρίτους δρώντες. Αναφορικά προς την πρώτη περίπτωση υπήρξαν δύο κύριες επιλογές σε σχέση με την διαχείριση της κρίσης. Από τη μια πλευρά ορισμένες χώρες επέλεξαν να υιοθετήσουν ήπια μέτρα περιορισμού των μετακινήσεων και της συναναστροφής των ατόμων. Στον αντίποδα τα περισσότερα κράτη έλαβαν αποφάσεις καθολικής απαγόρευσης και περιορισμών ως προς την δυνατότητα μετακίνησης των πολιτών. Οι πολιτικές που εφαρμόστηκαν τροφοδότησαν μια μεγάλη συζήτηση στις ευρωπαϊκές δεξαμενές παραγωγής πολιτικής για το ποια εν τέλει κατεύθυνση είναι δυνατόν να αποδίδει θετικότερα αποτελέσματα σε επίπεδο ασφάλειας των πολιτών, οικονομικής λειτουργίας των κρατών, αλλά και σε συνάφεια προς το εάν, κατά πόσον, και σε ποιο βαθμό, τα μέτρα τα οποία ελήφθησαν από τα διαφορά κράτη έχουν ως αποτέλεσμα να καταπατώνται δικαιώματα και ελευθερίες των Ευρωπαίων πολιτών.

Οι συζητήσεις σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης της πανδημίας και των ευρύτερων οικονομικών της επιπτώσεων εκδήλωσαν ρήγματα μεταξύ των κρατών - μελών της βόρειας και της νότιας Ευρώπης [19]. Εννέα χώρες της ΕΕ (η Ιταλία, η Γαλλία, το Βέλγιο, η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Ισπανία, η Ιρλανδία, η Σλοβενία και το Λουξεμβούργο) υποστήριξαν την θέση περί των λεγομένων «κορωνο-ομολόγων» (ένα είδος ευρωομολόγου), ως μέσο στήριξης των χωρών τους, ούτως ώστε να ανακάμψουν από την εν εξελίξει κρίση. Η επιστολή [20] τους ανέφερε: «Η υπόθεση για ένα τόσο κοινό εργαλείο είναι ισχυρή, καθόσον όλοι αντιμετωπίζουμε ένα συμμετρικό εξωτερικό σοκ, για το οποίο καμία χώρες δεν φέρει ευθύνη, αλλά του οποίου οι αρνητικές συνέπειες αντιμετωπίζονται από όλες» [21]. Χώρες της βόρειας Ευρώπης, όπως η Γερμανία, η Αυστρία, η Φινλανδία και οι Κάτω Χώρες προέβαλαν ενστάσεις στην έκδοση κοινού ομολόγου. Αντ’ αυτού, εξέφρασαν την θέση περί δανείων [22] από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM) [23]. Εκτενείς αναφορές επί των κορονο-ομολόγων έλαβαν χώρα στις 26 Μαρτίου 2020 σε σύνοδο του Eurogroup [24] [25]. Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Charles Michel, και η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Christine Lagarde, κάλεσαν την ΕΕ να εξετάσει το ενδεχόμενο έκδοσης κοινών χρεών [26].

Τέλος, η ΕΕ προέβη σε δωρεές υλικού, παροχή ιατρικού προσωπικού, αλλά και άλλων μέτρων, αρχικά προς τα κράτη-μέλη της ΕΕ, αλλά και αργότερα προς πολλαπλούς δέκτες ανά την υφήλιο. Αξίζει, όμως, να αναφερθεί πως μεγάλη συζήτηση δημιουργήθηκε μετά την δημοσιοποίηση επιστολής δεκαέξι κρατών -μελών της ΕΕ, η οποία ανέφερε πως ορισμένα μέτρα έκτακτης ανάγκης που υιοθετήθηκαν από χώρες κατά τη διάρκεια της πανδημίας θα μπορούσαν να υπονομεύσουν τις αρχές του κράτους δικαίου και της δημοκρατίας. Σε αυτό το πλαίσιο ανακοίνωσαν ότι «υποστηρίζουν την πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την παρακολούθηση των έκτακτων μέτρων και της εφαρμογής τους για να διασφαλιστεί η τήρηση των θεμελιωδών αξιών της Ένωσης» [27]. Η δήλωση δεν κατονομάζει την Ουγγαρία, αλλά εκτιμάται από ορισμένους παρατηρητές πως υπαινίσσεται τον ουγγρικό νόμο για την εξουσία της ολομέλειας της ουγγρικής κυβέρνησης που ψηφίστηκε κατά την διάρκεια της πανδημίας του κορωνοϊού [28].

ΙΑΠΩΝΙΑ – ΝΟΤΙΟΣ ΚΟΡΕΑ: COVID-19 ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΗ

Οι σχέσεις της Ιαπωνίας με τη Νότιο Κορέα εμφανίστηκαν να υφίστανται επιδείνωση ως αποτέλεσμα της πανδημίας [29]. Έπειτα από την δήλωση της Ιαπωνίας ότι θα προέβαινε σε εφαρμογή πολιτικής καραντίνας για όλους τους επιβάτες από τη Νότια Κορέα, η κυβέρνηση της Νοτίου Κορέας χαρακτήρισε την κίνηση ως «παράλογη, υπερβολική και εξαιρετικά λυπηρή», εκφράζοντας την θέση περί αλλότριων κινήτρων της Ιαπωνίας, δηλαδή «εκτός από την συγκράτηση της επιδημίας» [30]. H κατά τη Νότιο Κορέα «διφορούμενη και παθητική στάση» της Ιαπωνίας ως προς το ζήτημα αυτό, οδήγησε σε ένταση μεταξύ των δύο κρατών, ένταση, η οποία ανάγεται σε έναν ιστορικό ορίζοντα και που φαίνεται να είναι μόλις η τελευταία κίνηση σε μια διαχρονική διαμάχη μεταξύ του Τόκιο και της Σεούλ.

ΡΩΣΙΑ – ΣΑΟΥΔΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑ: ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ

Σε απάντηση στην δραματική μείωση της κατανάλωσης πετρελαίου λόγω της πανδημίας, η Σαουδική Αραβία, τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους, επεχείρησε μια κατευθυνόμενη παγκόσμια μείωση της παραγωγής πετρελαίου [31]. Ωστόσο, όταν η Ρωσία αρνήθηκε να μειώσει την παραγωγή πετρελαίου, η Σαουδική Αραβία εκκίνησε μια εκστρατεία υπερβάλλοντος ζήλου αναφορικά προς την μείωση στις τιμές του πετρελαίου τον Μάρτιο. Αυτή η οικονομική σύγκρουση είχε ως αποτέλεσμα μια κατακόρυφη πτώση της τιμής του πετρελαίου την Άνοιξη του 2020, με την τιμή του πετρελαίου να καθίσταται πλέον αρνητική στις 20 Απριλίου [32].

Εδώ προκύπτει ένα επιπλέον ζήτημα. Δεδομένου του γεγονότος πως η παραγωγή πετρελαίου είναι ανελαστική και δεν δύναται να σταματήσει στον απόλυτο βαθμό, δηλαδή να τερματιστεί συνολικά, αλλά ακόμη και το χαμηλότερο δυνατό επίπεδο παραγωγής παράγει πολύ μεγαλύτερη προσφορά από την ζήτηση, σε μια τέτοια, λοιπόν, περίπτωση η βιομηχανία πετρελαίου αντιμετωπίζει έναν πραγματικό σκόπελο. Αυτός έγκειται στο ότι επί της ουσίας δεν υφίσταται ο χώρος αποθήκευσης του πετρελαίου. Το γεγονός αυτό, οδηγεί τις χώρες-παραγωγούς ακόμη και στο να καταβάλλουν χρηματικά ποσά, προκειμένου να εξάγουν πετρέλαιο, έτσι ώστε να μην επιβαρύνονται με το κόστος της εκ των πραγμάτων δαπανηρής αποθήκευσής του [33].

ΣΕΡΒΙΑ: Η ΠΑΝΔΗΜΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΔΙΜΕΡΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ