Το Νταρφούρ αιμορραγεί ξανά

Πολλοί στο Νταρφούρ συμμετείχαν στις διαδηλώσεις που οδήγησαν στην απομάκρυνση του Μπασίρ. Αν και η εξέγερση θεωρείται γενικά ότι προήλθε από το κρατίδιο του Μπλε Νείλου και στην συνέχεια εξαπλώθηκε στο Χαρτούμ, ακτιβιστές στην El Geneina ισχυρίζονται ότι διοργάνωσαν την πρώτη διαδήλωση τον Δεκέμβριο του 2018. Ένας από τους διαδηλωτές, ένας 17χρονος με το όνομα al-Zubeir al-Sikeyran, πυροβολήθηκε από κυβερνητικές δυνάμεις -πιθανώς ο πρώτος «μάρτυρας» της επανάστασης. Παρεμπιπτόντως, ήταν Άραβας.

Μια επαναστατική τοιχογραφία στο Nyertiti, στο Κεντρικό Νταρφούρ, τον Φεβρουάριο του 2021. Jérôme Tubiana / Foreign Affairs
----------------------------------------

Όμως, ό, τι συναισθήματα ενότητας είχε αρχίσει να εμπνέει η εξέγερση αποδείχθηκαν φευγαλέα, καθώς οι διαδηλωτές απογοητεύτηκαν με τον ρυθμό της αλλαγής. Ειδικότερα, οι μη Άραβες Νταρφουρινοί παραπονέθηκαν ότι η επανάσταση περιορίστηκε στο Χαρτούμ και ότι το Νταρφούρ φάνηκε να έχει κολλήσει στην εποχή του Μπασίρ. Στην πραγματικότητα, τουλάχιστον μια εντυπωσιακή αλλαγή είχε σημειωθεί: οι μη Άραβες Νταρφουρινοί μπόρεσαν να εκφράσουν την απογοήτευσή τους συνεχίζοντας να διοργανώνουν διαδηλώσεις διαμαρτυρίας, πράξεις πολιτικής ανυπακοής που οι σουδανικές δυνάμεις θα είχαν συντρίψει αμέσως στο παρελθόν. Με περισσότερη ελευθερία να μιλήσουν, οι μη Άραβες Νταρφουρινοί άρχισαν να κινητοποιούνται όχι μόνο για την δημοκρατία αλλά και για το δικαίωμα να επιστρέψουν στις πατρογονικές εστίες τους και για την έξωση των Αράβων εποίκων.

Οι αραβικές κοινότητες στο Νταρφούρ ένιωθαν ότι απειλούνται από αυτά τα αιτήματα. Είχαν επίσης αυξημένες δικές τους προσδοκίες. Ένας από τους στρατιωτικούς ηγέτες που έδιωξαν τον Μπασίρ, ο Mohamed Hamdan Dagalo, γνωστός με το ψευδώνυμο «Hemeti», ήταν ένας ελάχιστα γνωστός νέος ηγέτης των Janjaweed όταν ξεκίνησε ο πόλεμος στο Νταρφούρ. Δέκα χρόνια αργότερα, ο Μπασίρ τον επέλεξε να ηγηθεί των νεοσυσταθέντων RSF, οι οποίες σταδιακά έγιναν η Πραιτοριανή Φρουρά του δικτάτορα. Ο Μπασίρ προφανώς πίστευε ότι ένας αυτοδίδακτος έμπορος καμηλών στην ηλικία των 40 θα ήταν πιο πιστός σε αυτόν από τους παλιούς στρατηγούς του στρατού. Έκανε λάθος.

Ένα μέλος των RSF φρουρεί έναν σταθμό νερού της ερήμου στο Βόρειο Νταρφούρ, τον Οκτώβριο του 2020. Jérôme Tubiana / Foreign Affairs
------------------------------------------

Ο ρόλος του Hemeti στην στρατιωτική κατάληψη [της εξουσίας] το 2019 του προσέδωσε την δεύτερη ισχυρότερη θέση στη μεταβατική κυβέρνηση του Σουδάν. Οι Άραβες του Νταρφούρ ένιωθαν ενθαρρυμένοι, πιστεύοντας ότι ο Hemeti θα τους βοηθούσε να εδραιώσουν εξουσία πάνω στα εδάφη και τους πόρους που είχαν αποκτήσει χάρη στις Janjaweed. Όμως, ο Χέμετι προσπάθησε σκληρά να υποβαθμίσει το πολεμικό παρελθόν του και να παρουσιαστεί ως ειρηνευτής, κηρύσσοντας συμφιλίωση μεταξύ φυλών και μάλιστα ηγήθηκε των διαπραγματεύσεων με ορισμένες σε μεγάλο βαθμό μη αραβικές σουδανικές ανταρτικές ομάδες, οι οποίες κατέληξαν σε μια ειρηνευτική συμφωνία τον Αύγουστο του 2020.

Μεταξύ των διατάξεων της ειρηνευτικής συμφωνίας ήταν η δέσμευση της κυβέρνησης να επιβλέπει την εκκένωση εδαφών που καταλήφθηκαν κατά την διάρκεια του πολέμου, επιτρέποντας την ασφαλή επιστροφή των εκτοπισμένων ανθρώπων όπως οι Masalit. Αυτό ανησυχούσε τις αραβικές κοινότητες του Νταρφούρ, οι οποίες συμμετείχαν στις επιθέσεις σε μη αραβικούς καταυλισμούς και χωριά και, αργότερα, οργάνωσαν μια «καθιστική διαδήλωση των αραβικών φυλών» στην El Geneina, απαιτώντας να καταργηθούν οι καταυλισμοί των εκτοπισμένων γύρω από την πόλη.

Μια επαναστατική τοιχογραφία στο Nyertiti, στο Κεντρικό Νταρφούρ, τον Φεβρουάριο του 2021. Jérôme Tubiana / Foreign Affairs
----------------------------------------------------

«Η ΕΙΡΗΝΗ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΝΟΗΜΑ»

Σε όλη αυτή την αναταραχή, η νέα μεταβατική κυβέρνηση στο Χαρτούμ αποδείχθηκε αναποτελεσματική. Δεν έχει ακόμη εφαρμόσει πολλές από τις διατάξεις της ειρηνευτικής συμφωνίας του 2020 ούτε έχει προστατεύσει τους μη Άραβες Νταρφουρινούς από την κλιμακούμενη βία. Δεν έχει ακόμη παραδώσει τον Μπασίρ και δύο άλλους πρώην ανώτερους αξιωματούχους στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, όπως ορίζεται στην ειρηνευτική συμφωνία. Μέρος του προβλήματος είναι ότι ορισμένοι από αυτούς που είναι υπεύθυνοι για προηγούμενα εγκλήματα εξακολουθούν να είναι στα πράγματα. Εκτός από τον Hemeti, ο ανώτατος μεταβατικός στρατιωτικός αξιωματούχος της χώρας, στρατηγός Abdel Fattah al-Burhan, πολέμησε στο Νταρφούρ και φέρεται να έχει εμπλακεί σε επιθέσεις εναντίον μη αραβικών κοινοτήτων.