Όταν το σύστημα αποτυγχάνει

Τέτοιες αδυναμίες ώθησαν τους παρατηρητές να συμπεράνουν ότι η αποτυχία είναι αναπόφευκτη -ότι σε περιόδους κρίσης, οι πολίτες θα κοιτάξουν τους δικούς τους ηγέτες, και οι κυβερνήσεις θα φροντίσουν τους δικούς τους πολίτες σε βάρος των παγκόσμιων ανησυχιών. Ωστόσο, το ιστορικό άλλων κρίσεων τα τελευταία χρόνια, ειδικά η τελευταία παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, υποδηλώνει ότι τα κυρίαρχα κράτη είναι αρκετά ικανά να συντονίσουν τις απαντήσεις σε κοινές παγκόσμιες προκλήσεις, υπό την προϋπόθεση ότι οι ηγέτες τους θα έχουν μια φωτισμένη άποψη για τα μακροπρόθεσμα εθνικά συμφέροντα των χωρών τους.

Το 2008–9, πρώτα ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους [ο νεότερος] και έπειτα ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα ηγήθηκαν της διεθνούς συνεργασίας για την παγκόσμια πιστωτική κρίση, βοηθώντας την αποτροπή της καθόδου του κόσμου σε μια άλλη Μεγάλη Ύφεση. Ο Μπους συγκάλεσε την πρώτη συνάντηση των ηγετών [8] του G-20 τον Νοέμβριο του 2008. Η ομάδα συναντήθηκε δύο φορές το 2009, τον πρώτο χρόνο του Ομπάμα στην εξουσία, συντονίζοντας μαζικά πακέτα τόνωσης για την αποκατάσταση της παγκόσμιας ρευστότητας, επεκτείνοντας τους πόρους και τις εντολές του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας, και αποφεύγοντας το είδος των διακριτικών εμπορικών και νομισματικών πολιτικών που είχαν κατακερματιστεί και αποδυναμώσει την παγκόσμια οικονομία στις αρχές της δεκαετίας του 1930. Το μάθημα είναι σαφές: οι πολυμερείς θεσμοί είναι ό,τι τους κάνουν τα κράτη και οι ηγέτες τους.

Ο Γενικός Διευθυντής του ΠΟΥ, Tedros Ghebreyesus, σε μια διαδικτυακή συνέντευξη Τύπου, τον Μάρτιο του 2020. Zheng Huansong / Xinhua News Agency / eyevine
-------------------------------------------------------

Ο αείμνηστος Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ, κατά την διάρκεια της θητείας του ως πρεσβευτής των ΗΠΑ στον ΟΗΕ, έκανε μια παρόμοια επισήμανση επικρίνοντας την τεμπέλικη συνήθεια να τιμωρείται ο ΟΗΕ για αποτυχίες της πολυμέρειας. Μια τέτοια κριτική, είπε ο Χόλμπρουκ, μοιάζει με το να «κατηγορείται το [στάδιο] Madison Square Garden όταν χάνουν οι Knicks». Ακόμα και κατά την διάρκεια των κρίσεων, οι διεθνείς θεσμοί δεν εμπλέκονται αυτόνομα στην δράση. Πρέπει να ενθαρρυνθούν από τα κράτη-μέλη τους, τα οποία κρατούν πάντοτε το μαστίγιο. Οι γραμματείες των πολυμερών οργανισμών μπορούν να αναλάβουν κάποια πρωτοβουλία, αλλά το πράττουν πάντα υπό περιορισμούς, ως πράκτορες των κρατικών Αρχών τους. Στον βαθμό που υπάρχει παγκόσμια διακυβέρνηση, τα κράτη -ειδικά οι μεγάλες δυνάμεις- παραμένουν οι πραγματικοί κυβερνήτες.

Δυστυχώς, ισχυρές χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα απέτυχαν να διαδραματίσουν αυτόν τον ζωτικό ηγετικό ρόλο κατά την διάρκεια της κρίσης του κορωνοϊού. Σύμφωνα με την προηγούμενη ρητορική και τις ενέργειές του, ο Τραμπ ακολούθησε τα «Πρώτα η Αμερική» ένστικτά του και υιοθέτησε μια εθνικιστική απάντηση στην πανδημία, χαρακτηρίζοντας την COVID-19, την ασθένεια που προκαλείται από τον νέο κορωνοϊό, όχι ως απειλή για την παγκόσμια δημόσια υγεία αλλά ως επίθεση κατά της εθνικής κυριαρχίας των Ηνωμένων Πολιτειών και της ασφάλειας των πολιτών τους. Όπως όταν ασχολήθηκε με το θέμα των μεταναστών και των προσφύγων, η πρώτη του παρόρμηση ήταν να αυστηροποιήσει τα σύνορα των ΗΠΑ ενάντια σε αυτό που επέμενε να αποκαλεί «ξένο» ή «κινέζικο» ιό [9]. Δεν υπήρχε καμία αίσθηση στην αντίδραση του Τραμπ ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν οποιαδήποτε ευθύνη να ξεκινήσουν ή ακόμη και να συμμετάσχουν σε μια συλλογική παγκόσμια απάντηση.

Εν τω μεταξύ, οι Κινέζοι ηγέτες αρνήθηκαν να συνεργαστούν με τους ομολόγους τους στο G-20 και τον ΟΗΕ, επειδή φοβούνταν την έκθεση και την αμηχανία. Οι διαβουλεύσεις στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, ειδικότερα, θα αποκάλυπταν την έλλειψη διαφάνειας της Κίνας όσον αφορά τον χειρισμό της αρχικής έξαρσης [της επιδημίας], καθώς και την εκστρατεία της για παραπληροφόρηση σχετικά με την προέλευση του ιού, οξύνοντας την διεθνή κριτική και απογοητεύοντας τα γεωπολιτικά σχέδια του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος. Η επιθυμία της Κίνας να αποφύγει αυτά τα αποτελέσματα και η έγνοια των Ηνωμένων Πολιτειών να εκθέσουν την κινεζική ψευδολογία εμπόδισε το Συμβούλιο Ασφαλείας να εγκρίνει ένα ισχυρό ψήφισμα για τον κορωνοϊό, που θα είχε την δεσμευτική δύναμη του διεθνούς δικαίου, επιτρέποντάς του να μειώσει τα πολιτικά εμπόδια προς την συνεργασία.

Σε έναν πιο κοσμοπολίτικο κόσμο, άλλοι ηγέτες ίσως θα μπορούσαν να έχουν γεμίσει το κενό που άφησε η αμέλεια της Ουάσιγκτον και η συκοφαντία του Πεκίνου. Αλλά αυτός δεν είναι ο κόσμος στον οποίο διαμορφώθηκε η κρίση. Κατά τα τελευταία δώδεκα χρόνια, ο ανταγωνισμός των μεγάλων δυνάμεων έχει αυξηθεί και η τύχη της δημοκρατίας έχει εξασθενίσει. Ο αυξανόμενος λαϊκισμός και ο εθνικισμός [10] έχουν αποδυναμώσει τα εγχώρια θεμέλια για πολυμερή συνεργασία ενδυναμώνοντας τους αυταρχικούς δεσπότες και αποδυναμώνοντας την δημόσια υποστήριξη για τον φιλελεύθερο διεθνισμό. Η παγκόσμια δημόσια υγεία, από καιρό μονωμένη από την γεωπολιτική αντιπαλότητα και την εθνικιστική δημαγωγία, έγινε ξαφνικά ένα πεδίο πολιτικής μάχης, εξουδετερώνοντας την παγκόσμια απάντηση στην πανδημία.

Ο Tedros και ο Xi στο Πεκίνο, στην Κίνα, τον Ιανουάριο του 2020. Ju Peng / Xinhua News Agency / eyevine
----------------------------------------------------