Η μάχη της Ρωσίας για τη Μαύρη Θάλασσα

Στις 25 Ιουλίου, ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν έκανε μια ενθουσιαστική ομιλία στην Αγία Πετρούπολη για να τιμήσει την 325η επέτειο από την ίδρυση του ρωσικού ναυτικού. Μιλώντας μπροστά από ένα άγαλμα του ιδρυτή του στόλου (και του αγαπημένου τσάρου του Πούτιν), του Μεγάλου Πέτρου, δήλωσε: «Σήμερα, το ρωσικό ναυτικό έχει ό, τι χρειάζεται για να εξασφαλίσει την υπεράσπιση της πατρίδας μας και των εθνικών μας συμφερόντων. Είμαστε ικανοί να ανιχνεύσουμε οποιονδήποτε υποβρύχιο, επιφανειακό ή αερομεταφερόμενο αντίπαλο και να του καταφέρουμε ένα άμεσο χτύπημα αν χρειαστεί».

Κατά την διάρκεια της Παρέλασης για την Ημέρα του Ρωσικού Ναυτικού στην Σεβαστούπολη, στην Κριμαία, τον Ιούλιο του 2021. Alexey Pavlishak / Reuters
--------------------------------------------------

Η ομιλία του Πούτιν συνοδεύτηκε από μια εντυπωσιακή παρέλαση ναυτικού εξοπλισμού -αποδείξεις των ισχυρισμών του και του στρατιωτικού εκσυγχρονισμού της Ρωσίας τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Η αναβίωση της χώρας ως ναυτική δύναμη έχει προξενήσει τα μεγαλύτερα κύματά της στη Μαύρη Θάλασσα, όπου η Ρωσία προσπάθησε να δημιουργήσει μια νέα ναυτική σφαίρα επιρροής. Οι κινήσεις της Μόσχας εκεί, συμπεριλαμβανομένης της αναβάθμισης του στόλου της στη Μαύρη Θάλασσα και της διεκδίκησης των χωρικών υδάτων γύρω από την Κριμαία, απειλούν να ανατρέψουν την ισορροπία δυνάμεων στη Μαύρη Θάλασσα και την ανατολική Μεσόγειο και να θέσουν σε κίνδυνο την ελευθερία της ναυσιπλοΐας -όχι μόνο σε αυτά τα ύδατα αλλά στα ύδατα σε όλο τον κόσμο.

Η ΡΩΣΙΑ ΕΠΙΣΤΡΕΦΕΙ

Για αιώνες, η Ρωσία θεωρούσε τη Μαύρη Θάλασσα ως κεντρική για την ασφάλειά της. Η Μεγάλη Αικατερίνη προσάρτησε την Κριμαία από τους Οθωμανούς Τούρκους το 1783 και ο σύζυγός της, ο πρίγκιπας Γρηγόριος Ποτέμκιν, δημιούργησε τον στόλο της Μαύρης Θάλασσας στην Σεβαστούπολη το ίδιο έτος. Τον δέκατο ένατο αιώνα, η Ρωσία ανταγωνίστηκε τις μεγάλες δυνάμεις της Ευρώπης και την Οθωμανική Αυτοκρατορία για επιρροή εντός και γύρω από τη Μαύρη Θάλασσα. Αλλά δεν ήταν παρά μέχρι τον Ψυχρό Πόλεμο που η Σοβιετική Ένωση έγινε η κυρίαρχη δύναμη στην περιοχή, αντισταθμισμένη μόνο από ένα μέλος του ΝΑΤΟ, την Τουρκία. Οι Σοβιετικοί χρησιμοποίησαν επίσης τη Μαύρη Θάλασσα για να προβάλλουν ισχύ στην ανατολική Μεσόγειο.

Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, ωστόσο, η Ρωσία γνώρισε μια απότομη αναστροφή της τύχης της στη Μαύρη Θάλασσα: η Γεωργία και η Ουκρανία έγιναν ανεξάρτητες χώρες και επιδίωξαν την ένταξη στην Δύση, και η Βουλγαρία και η Ρουμανία προσχώρησαν στο ΝΑΤΟ το 2004. Ως αποτέλεσμα, η Ρωσία έχασε πρόσβαση σε τμήματα της ακτογραμμής της Μαύρης Θάλασσας που προηγουμένως είχε ελέγξει άμεσα ή έμμεσα. Η Ρωσία και η Ουκρανία συμφώνησαν να χωρίσουν μεταξύ τους τον στόλο της Μαύρης Θάλασσας, ο οποίος παρέμεινε με έδρα την Σεβαστούπολη. Το 2010, το Κίεβο ανανέωσε την μίσθωση του στόλου της από τη Μόσχα μέχρι το 2042, αλλά αφότου ο φιλορώσος πρόεδρος Βίκτορ Γιανουκόβιτς εγκατέλειψε την Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2014 και μια νέα φιλοδυτική κυβέρνηση ανέλαβε [την εξουσία], ο Πούτιν φοβόταν ότι [η Ουκρανία] ίσως να αποχωρήσει από την συμφωνία αυτή.

Έτσι ξεκίνησε η επιθετική επιστροφή της Ρωσίας στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας. Τον Μάρτιο του 2014, η Μόσχα προσάρτησε [2] την Κριμαία και κατέλαβε τα περισσότερα ουκρανικά πλοία στην Σεβαστούπολη, αναγκάζοντας το ουκρανικό ναυτικό να μεταφέρει την έδρα του στην Οδησσό. Ο Πούτιν δικαιολογούσε αυτές τις κινήσεις υποστηρίζοντας ότι «τα πλοία του ΝΑΤΟ θα είχαν καταλήξει στην πόλη της δόξας του ρωσικού ναυτικού, την Σεβαστούπολη», εάν η Ρωσία δεν είχε καταλάβει προληπτικά την Κριμαία. Έκτοτε, η Ρωσία τριπλασίασε την de facto ακτογραμμή της στη Μαύρη Θάλασσα και ενίσχυσε τις πυραυλικές της δυνάμεις στην περιοχή, ενισχύοντας την θέση της εκεί μέσω ενός συνδυασμού στρατιωτικών, διπλωματικών, οικονομικών, ενεργειακών, και πληροφοριακών τακτικών.

Η Ρωσία επαναβεβαίωσε την κυριαρχία της στη Μαύρη Θάλασσα εν μέρει μέσω μιας σημαντικής ναυτικής ανοικοδόμησης. Ο Πούτιν εργαζόταν για την αναβίωση της ρωσικής θαλάσσιας δύναμης από τότε που μπήκε στο Κρεμλίνο πριν από δύο δεκαετίες, αντιστρέφοντας μια περίοδο ραγδαίας ναυτικής παρακμής και δημιουργώντας ένα πιο ευέλικτο, μοντέρνο και πολλαπλών χρήσεων ναυτικό. Από την προσάρτηση του 2014, ωστόσο, η Ρωσία προχώρησε περισσότερο, τοποθετώντας νέες πλατφόρμες, στρατεύματα, και όπλα στη Μαύρη Θάλασσα που με την σειρά τους βοήθησαν να αυξήσει την επιρροή της στην ανατολική Μεσόγειο, ένα κρίσιμο θέατρο επιχειρήσεων της Μόσχας για την υποστήριξη του Σύρου προέδρου, Μπασάρ αλ-Άσαντ. Η Ρωσία εκσυγχρόνισε επίσης τη ναυτική της βάση στην Ταρτούς της Συρίας, ως μέρος της ευρύτερης προσπάθειάς της να επιστρέψει στη Μέση Ανατολή.

Ταυτόχρονα, η Μόσχα ισχυρίστηκε ότι τα χωρικά ύδατα γύρω από την Κριμαία είναι ρωσικά ύδατα και προσπάθησε να τα ελέγξει. Στις 23 Ιουνίου, για παράδειγμα, το βρετανικό αντιτορπιλικό HMS Defender εισήλθε για λίγο στην ζώνη των 12 μιλίων γύρω από την Κριμαία, όπως ήταν το δικαίωμά του βάσει της διάταξης περί «αβλαβούς διέλευσης» της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας. Το Ηνωμένο Βασίλειο είχε προγραμματίσει την άσκηση -και πήρε δημοσιογράφους στο πλοίο- για να αμφισβητήσει τον ισχυρισμό της Ρωσίας για τα ύδατα που περιβάλλουν την Κριμαία και να διεκδικήσει την ελευθερία της ναυσιπλοΐας. Η Ρωσία όμως απάντησε θυμωμένα, εξαπολύοντας προειδοποιητικά πυρά κατά του βρετανικού αντιτορπιλικού και αργότερα καταγγέλλοντας αυτό που ο Πούτιν αποκάλεσε βρετανο-αμερικανική πρόκληση. Ήταν μια πρόγευση του είδους της ναυτικής αντιπαράθεσης που είναι πιθανό να γίνει πιο συνηθισμένη καθώς η Ρωσία στοχεύει να αναγκάσει τον κόσμο να αποδεχτεί την προσάρτηση της Κριμαίας, και αμφότερες η Ρωσία όσο και η Κίνα [3] επιδιώκουν να διαβρώσουν τους μακροχρόνιους θαλάσσιους κανόνες.

ΝΕΥΡΙΚΟΙ ΓΕΙΤΟΝΕΣ