Η μάχη της Ρωσίας για τη Μαύρη Θάλασσα

Η διεκδικητική συμπεριφορά της Μόσχας έχει ενοχλήσει τα άλλα παραλιακά κράτη της Μαύρης Θάλασσας, συμπεριλαμβανομένων της Γεωργίας και της Ουκρανίας. Η Ρωσία έχει ήδη εισβάλει και στις δύο χώρες σε μια προσπάθεια να τις αποτρέψει από την ένταξή τους στο ΝΑΤΟ και συνεχίζει να κατέχει τμήματα του εδάφους τους. Ως αποτέλεσμα, αμφότερες έχουν αντιπαλότητες με τη Μόσχα και αμφότερες εργάζονται με το ΝΑΤΟ για να ενισχύσουν την θαλάσσια άμυνά τους. Η επιμονή του Πούτιν ότι οι Ουκρανοί και οι Ρώσοι είναι «ένας λαός» και ότι η ουκρανική συνεργασία με το ΝΑΤΟ αποτελεί απειλή εθνικής ασφάλειας για την Ρωσία έχει επιδεινώσει περαιτέρω τις εντάσεις, προκαλώντας φόβους για μια διευρυμένη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Η Ρουμανία, ένας ένθερμος σύμμαχος του ΝΑΤΟ, είναι επίσης επιφυλακτική για τις στρατιωτικές δυνατότητες της Ρωσίας και καχύποπτη για τις προθέσεις της. Η Βουλγαρία μέλος του ΝΑΤΟ έχει στενότερες, πιο περίπλοκες σχέσεις με τη Μόσχα, αλλά παραμένει προσηλωμένη στην Δυτική ολοκλήρωση. Τόσο η Ρουμανία όσο και η Βουλγαρία ευνοούν τη μεγαλύτερη παρουσία των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ στην περιοχή.

Αλλά το κράτος της Μαύρης Θάλασσας, η στάση του οποίου απέναντι στην Ρωσία θα επηρεάσει περισσότερο την προσπάθεια του Πούτιν για ναυτική κυριαρχία στην περιοχή, είναι η Τουρκία. Η Ρωσία και η Τουρκία έχουν μακρά ιστορία συγκρούσεων, πολλές από τις οποίες έχουν συμβεί στη Μαύρη Θάλασσα. Αλλά από την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος εναντίον του Τούρκου προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, το 2016, οι δύο χώρες ήρθαν πιο κοντά, κυρίως επειδή ο Πούτιν υποστήριξε το αφήγημα του Ερντογάν για την απόπειρα πραξικοπήματος και απέφυγε να επικρίνει τον Τούρκο πρόεδρο για την καταστολή των αντιπάλων του. Σε μια ένδειξη του νέου φλερτ, η Τουρκία αγόρασε προηγμένα συστήματα αεράμυνας S-400 από τη Μόσχα, εξοργίζοντας το ΝΑΤΟ και ωθώντας τις Ηνωμένες Πολιτείες να απομακρύνουν την Τουρκία από το πρόγραμμα των μαχητικών αεροσκαφών F-35.

Ωστόσο, οι σχέσεις Τουρκίας-Ρωσίας [4] δεν ήταν πλήρως συνεργατικές. Οι δύο τους υποστήριξαν αντίπαλες στρατιωτικές δυνάμεις στην Λιβύη και την Συρία. Και κατά την διάρκεια του πρόσφατου πολέμου στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, η Τουρκία υποστήριξε το Αζερμπαϊτζάν ενώ η Ρωσία μεσολάβησε μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν. Μετά την κατάπαυση του πυρός, η Ρωσία έπρεπε να αποδεχτεί έναν τουρκικό ειρηνευτικό ρόλο στο «εγγύς εξωτερικό» της. Οι εντάσεις έχουν φουντώσει επίσης για την ισχυρή υποστήριξη του Ερντογάν προς την Ουκρανία και την δημόσια θέση του ότι η Κριμαία είναι ουκρανική και όχι ρωσική. Τον Ιούλιο, η Τουρκία παρέδωσε το πρώτο της ένοπλο μη επανδρωμένο αεροσκάφος στο πολεμικό ναυτικό της Ουκρανίας, ένα σημάδι εμβάθυνσης των τουρκο-ουκρανικών στρατιωτικών σχέσεων που είναι βέβαιο ότι θα ενοχλήσουν την Ρωσία.

Η Άγκυρα έχει σημαντική μόχλευση στη Μόσχα, επειδή μπορεί να παραχωρήσει ή να αρνηθεί την πρόσβαση των πλοίων του ΝΑΤΟ στη Μαύρη Θάλασσα. Τα τελευταία 85 χρόνια, η Τουρκία ρυθμίζει την εμπορική και στρατιωτική θαλάσσια κυκλοφορία μέσα και έξω από τη [Μαύρη] θάλασσα σύμφωνα με την Σύμβαση του Μοντρέ, η οποία διασφαλίζει την ελεύθερη διέλευση των πλοίων από τα τουρκικά στενά σε καιρό ειρήνης και έχει μια σειρά διατάξεων για την ρύθμιση της διέλευσης πολεμικών πλοίων -για παράδειγμα, απαιτώντας να ειδοποιηθεί εκ των προτέρων η Τουρκία. Η Άγκυρα έχει διατηρήσει μια συνεπή πολιτική αμεροληψίας κατά την εφαρμογή της Σύμβασης του Μοντρέ, πράγμα που σημαίνει ότι έχει αρνηθεί περιστασιακά την πρόσβαση στα πλοία του ΝΑΤΟ.

Τα τελευταία χρόνια, οι Ηνωμένες Πολιτείες ώθησαν την Τουρκία να υιοθετήσει μια πιο φιλελεύθερη ερμηνεία της Σύμβασης του Μοντρέ, ώστε το ΝΑΤΟ να επεκτείνει την παρουσία του στη Μαύρη Θάλασσα. Η Τουρκία έχει απορρίψει μέχρι στιγμής αυτά τα αιτήματα, αλλά μπορεί να είναι στα πρόθυρα να ανατρέψει την σύμβαση για τους δικούς της λόγους: ο Ερντογάν έχει προτείνει ένα αμφιλεγόμενο έργο διώρυγας που θα εκτρέψει την θαλάσσια κυκλοφορία μακριά από το στενό του Βόσπορου σε μια τεχνητή πλωτή οδό, δυτικά της Κωνσταντινούπολης. Αυτό το νέο κανάλι δεν θα εμπίπτει στους όρους του Μοντρέ, πράγμα που σημαίνει ότι τα πολεμικά πλοία του ΝΑΤΟ θα μπορούσαν θεωρητικά να απολαύσουν απεριόριστη διέλευση στη Μαύρη Θάλασσα. Δεν αποτελεί έκπληξη ότι ο Πούτιν επέκρινε αυτό το έργο και πίεσε τον Ερντογάν να διατηρήσει την Σύμβαση του Μοντρέ.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΜΟΣΧΑ

Η κυβέρνηση Μπάιντεν πρέπει να αποφασίσει πώς θα απαντήσει [5] στην αυξανόμενη στρατιωτική παρουσία του Κρεμλίνου στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας και την προσπάθειά του να ελέγξει τα ύδατα γύρω από την Κριμαία. Επιπλέον, τα στοιχήματα είναι υψηλότερα από μόνο την Ρωσία και τη Μαύρη Θάλασσα. Η τύχη των χωρικών υδάτων της Κριμαίας θα μπορούσε να έχει μεγάλη απήχηση στην Θάλασσα της Νότιας Κίνας, όπου το Πεκίνο διεκδικεί την κυριαρχία στα περισσότερα από τα χωρικά της ύδατα.

Η αντιμετώπιση του παιχνιδιού της Ρωσίας για τη ναυτική κυριαρχία στη Μαύρη Θάλασσα θα χρειαστεί να εμπλέξει την Τουρκία, δεδομένου ότι ελέγχει την πρόσβαση στη Μαύρη Θάλασσα. Μέχρι στιγμής, η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει υιοθετήσει μια προσεκτική προσέγγιση απέναντι στην Άγκυρα, διαφωνώντας [με την Τουρκία] σε ζητήματα όπως η δημοκρατική οπισθοδρόμηση της Τουρκίας και το ιστορικό της στα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά καθιερώνοντας λειτουργικές σχέσεις με την κυβέρνηση Ερντογάν σε μια σειρά θεμάτων σημαντικών για τις Ηνωμένες Πολιτείες, συμπεριλαμβανομένης της τρομοκρατίας. Το αδιέξοδο για την αγορά των S-400 από την Τουρκία και η επακόλουθη εξαίρεσή της από το πρόγραμμα μαχητικών αεροσκαφών F-35 παραμένει ωστόσο ανεπίλυτο. Ο Ερντογάν δεν είναι διατεθειμένος να θέσει σε κίνδυνο τους δεσμούς του με τη Μόσχα, όσο περίπλοκοι και αν είναι, ακόμη και ενώ αυτοπαρουσιάζεται ως ο απαραίτητος συνεργάτης της Ουάσινγκτον στην αντιμετώπιση της Ρωσίας. Ωστόσο, η κυβέρνηση Μπάιντεν θα πρέπει να πιέσει την Τουρκία να συνεργαστεί πιο ενεργά με το ΝΑΤΟ για να αντιμετωπίσει την Ρωσία στη Μαύρη Θάλασσα.