Γιατί απέτυχε η κλιματική πολιτική

Η αναγκαία πολιτική για την επίτευξη διεθνών στόχων για το κλίμα μοιάζει πολύ διαφορετική από κάθε καθεστώς [τιμολόγησης] που βρίσκεται σήμερα σε λειτουργία. Πρέπει να έχει την τιμή που έχει υιοθετήσει η Σουηδία ή η Ελβετία, και το ποσοστό κάλυψης της Καλιφόρνιας -κάτι σαν τιμή 100 δολαρίων ανά τόνο διοξειδίου του άνθρακα και σχεδόν 100% κάλυψη. Οι υψηλές και εναρμονισμένες τιμές άνθρακα είναι το κλειδί για την πολιτική για την κλιματική αλλαγή, αλλά αυτές οι τιμές που υπάρχουν σήμερα τείνουν να είναι χαμηλές και κατακερματισμένες.

ΠΡΑΣΙΝΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Οι κυβερνήσεις πρέπει επίσης να αυξήσουν την υποστήριξή τους για τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών άνθρακα [3]. Ακριβώς όπως οι χώρες χρησιμοποίησαν εξαιρετικά κίνητρα για την ανάπτυξη εμβολίων της COVID-19 σε χρόνο ρεκόρ, πρέπει να χρησιμοποιήσουμε όλη μας την εφευρετικότητα για να επιταχύνουμε την ανάπτυξη τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών άνθρακα.

Ο λόγος για τον επείγοντα χαρακτήρα είναι ότι η μετάβαση σε μια παγκόσμια οικονομία χαμηλού ή μηδενικού άνθρακα θα απαιτήσει την αντικατάσταση μεγάλων τμημάτων της ενεργειακής μας υποδομής και/ή την ανάπτυξη ολοκαίνουργιων τεχνολογιών αφαίρεσης άνθρακα. Τα ορυκτά καύσιμα αντιπροσώπευαν το 84% της παγκόσμιας κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας το 2019. Με μια πρόχειρη εκτίμηση, θα χρειαστούν από 100 έως 300 τρισεκατομμύρια δολάρια νέου κεφαλαίου για να επιτευχθούν μηδενικές καθαρές εκπομπές κατά τις επόμενες τέσσερις δεκαετίες. Και μεγάλο μέρος αυτού του νέου κεφαλαίου πρέπει να έρθει με τη μορφή τεχνολογιών που είναι σε μεγάλο βαθμό αναπόδεικτες ή ανώριμες σήμερα. Χρειάζεται επειγόντως έρευνα και ανάπτυξη (Ε&Α) για να καταστεί αυτό δυνατό.

Γιατί είναι απαραίτητη η κρατική υποστήριξη; Από οικονομική άποψη, η Ε&Α πάσχει από μια σοβαρή παρενέργεια με τον ίδιο τρόπο όπως και η κλιματική αλλαγή. Οι δημόσιες αποδόσεις για την πράσινη καινοτομία είναι πολύ μεγαλύτερες από τις ιδιωτικές αποδόσεις. Πράγματι, υπάρχει μια διπλή παρενέργεια για την Ε&Α χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Οι πράσινοι εφευρέτες λαμβάνουν εξαρχής μόνο ένα μικρό μέρος των αποδόσεων των καινοτομιών τους, και στην συνέχεια οι χαμηλές τιμές των εκπομπών επιδεινώνουν το πρόβλημα.

Η δέσμευση και η απομόνωση άνθρακα (carbon capture and sequestration, CCS) παρέχει ένα καλό παράδειγμα αυτής της διπλής παρενέργειας. Οι οικονομικές αποδόσεις από την έρευνα και την εμπορευματοποίηση της CCS διαχέονται σε άλλες εταιρείες και μελλοντικούς καταναλωτές. Αλλά ο δεσμευμένος άνθρακας δεν έχει αξία στις περισσότερες χώρες, επειδή οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα είναι δραστικά υποτιμημένες, γεγονός που καθιστά τις επενδύσεις σε CCS εμπορικά μη βιώσιμες -και επομένως είναι εκτός συζήτησης στις αίθουσες συνεδριάσεων των εταιρειών.

Η ίδια λογική ισχύει για την προηγμένη πυρηνική ενέργεια, την πυρηνική σύντηξη, και την ανθούσα οικονομία του υδρογόνου: τίποτε από αυτά δεν έχει πλεονέκτημα έναντι των ορυκτών καυσίμων, εφόσον οι τιμές του άνθρακα παραμένουν χαμηλές. Το υδρογόνο δεν θα γίνει ποτέ ο ενεργειακός φορέας του μέλλοντος όταν οι τιμές του άνθρακα είναι στα 2 δολάρια ανά τόνο.

Πρέπει να τονιστεί ότι η πρωταρχική αξίωση είναι η υποστήριξη της Έρευνας και Ανάπτυξης, όχι της παραγωγής. Η ανάπτυξη νέων τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών άνθρακα και πηγών ενέργειας είναι πολύ πιο σημαντική από την επιδότηση της τρέχουσας γενιάς εξοπλισμού χαμηλών εκπομπών άνθρακα σε αυτοκίνητα, σπίτια, και βιομηχανία.

Ο ερευνητικός προϋπολογισμός της αμερικανικής κυβέρνησης αποκαλύπτει σήμερα άστοχες εθνικές προτεραιότητες. Το 2019, οι ομοσπονδιακές δαπάνες Ε&Α για στρατιωτικά συστήματα -όπως αεροσκάφη, drones, τεχνητή νοημοσύνη, ρομπότ, και πυρηνικά όπλα- ανήλθαν σε 60 δισεκατομμύρια δολάρια. Αντίθετα, η προηγμένη ενέργεια και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έλαβαν μόνο 2 δισεκατομμύρια δολάρια σε κρατική χρηματοδότηση Ε&Α. Ενώ μπορεί να υπάρχει πολιτική λογική σε αυτήν την ανισότητα, δεν υπάρχει κοινωνική λογική για την ανισορροπία, δεδομένων των κλιματικών απειλών [4] που αντιμετωπίζει ο κόσμος τα επόμενα χρόνια.

Η ΛΕΣΧΗ ΤΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ

Γιατί οι διεθνείς συμφωνίες-ορόσημα όπως το Πρωτόκολλο του Κιότο και η Συμφωνία του Παρισιού δεν κατάφεραν να επηρεάσουν τις τάσεις των εκπομπών; Ο λόγος είναι οι τζαμπατζήδες –κάποιες χώρες παραμελούν να παίξουν τον ρόλο τους, βάζοντας τα εθνικά τους συμφέροντα πάνω από τα παγκόσμια συμφέροντα. Μια χώρα που εμφανίζει αυτό το σύνδρομο μπορεί όχι μόνο να πει «Πρώτα η Αμερική» αλλά και «Μόνο η Αμερική». Οι εθνικιστικές πολιτικές που μεγιστοποιούν τα συμφέροντα ενός κράτους εις βάρος άλλων -οι πολιτικές που βλάπτουν τις άλλες χώρες (beggar-thy-neighbor policies)- είναι ένας κακός τρόπος επίλυσης των παγκόσμιων προβλημάτων [5]. Οι μη συνεργατικές προσεγγίσεις σε διαφορετικά θέματα όπως οι δασμοί, η αλιεία στους ωκεανούς, ο πόλεμος, το διάστημα, και η κλιματική αλλαγή, οδηγούν σε αποτελέσματα που αφήνουν τα περισσότερα ή όλα τα έθνη σε χειρότερη κατάσταση. Το αποτέλεσμα της διάχυτης εκμετάλλευσης (free-riding) είναι ότι η διεθνής κλιματική πολιτική έχει φτάσει σε αδιέξοδο.

Το μοιραίο ελάττωμα στα 25 συνέδρια του ΟΗΕ που οδήγησαν στην Γλασκώβη είναι ότι ήταν ουσιαστικά εθελοντικά. Οι χώρες μπορεί να συμφωνήσουν να αναλάβουν δράση, αλλά δεν υπάρχουν επιπτώσεις εάν αποχωρήσουν από τις συμφωνίες ή παραλείψουν να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους. Όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες εγκατέλειψαν το Πρωτόκολλο του Κιότο, δεν υπήρξαν κυρώσεις. Σε κάθε κλιματική συμφωνία μέχρι σήμερα, δεν έχουν επιβληθεί ποινές για μη συμμετοχή ή για αθέτηση υποσχέσεων. Οι εθελοντικές συνθήκες για την αλλαγή του κλίματος προκαλούν πολύ περιορισμένες μειώσεις εκπομπών -αυτό είναι το μάθημα τόσο της ιστορίας όσο και της οικονομικής θεωρίας, και επικυρώνεται από την τριών δεκαετιών τάση της απο-ανθρακοποίησης που φαίνεται στο Γράφημα 1.