Η πανδημία και το τέλος της διεθνούς οικονομικής «κανονικότητας»

Αυτό που φαίνεται επί του παρόντος να προτάσσεται, είναι η πρόκληση ενός ήπιου και ελεγχόμενου πληθωρισμού που θα μείωνε τα επίπεδα του παγκόσμιου χρέους και θα συμβάδιζε με την σταδιακή αύξηση του ρυθμού ανάπτυξης του παγκόσμιου ΑΕΠ, που οι πιο αισιόδοξοι αναλυτές πιστεύουν ότι θα προκύψει ως αποτέλεσμα των καινοτομιών της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης. Αυτό σημαίνει ότι τα επιτόκια, μάλλον θα παραμείνουν χαμηλά για αρκετό ακόμη διάστημα, αλλά αυτό το ενδεχόμενο υποκρύπτει ένα διαφορετικό είδος κινδύνου: να πληγούν οι αποδόσεις των επενδυτών που έχουν τοποθετήσει τα χρήματά τους σε ομόλογα υψηλής εξασφάλισης, τα οποία έχουν πλέον μηδενικές ή και αρνητικές αποδόσεις (ομόλογα αξίας 16,5 τρισ. δολαρίων έχουν αρνητικές αποδόσεις [15], πράγμα που σημαίνει ότι οι επενδυτές όχι μόνο δεν απολαμβάνουν κάποιο κέρδος, αλλά στην πραγματικότητα πληρώνουν από την τσέπη τους για να τα κατέχουν). Ο μεγαλύτερος φόβος στην περίπτωση αυτή, είναι μια πιθανή κατάρρευση των ασφαλιστικών ταμείων των κρατών που συνήθως επενδύουν σε τέτοιου είδους ομόλογα, με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν οι συντάξεις των εργαζομένων, αλλά και οι παροχές υγείας και κοινωνικής πρόνοιας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την διατήρηση της κοινωνικής ομαλότητας.

Η απόφαση για το ποια εισοδήματα θα πληγούν περισσότερο, αυτά των επιχειρήσεων ή των εργαζομένων είναι καθαρά πολιτική, αλλά σε κάθε περίπτωση δεν υφίστανται εύκολες λύσεις. Δεδομένου ότι το παγκόσμιο χρέος έχει φτάσει σε δυσθεώρητα επίπεδα, αν τα επιτόκια αυξηθούν απότομα με σκοπό να μειωθεί ο πληθωρισμός και να εξασφαλιστεί η επιβίωση των ασφαλιστικών ταμείων, θα προκύψουν χρεοκοπίες κρατών και ιδιωτικών επιχειρήσεων, με αποτέλεσμα να προκληθεί υψηλή ανεργία και κατ’ επέκταση να μειωθούν εκ νέου οι εισφορές προς το σύστημα κοινωνικής πρόνοιας.

Η παρούσα κατάσταση δείχνει ότι μάλλον δεν υπάρχουν «αναίμακτες» οικονομικές λύσεις. Η παγκόσμια οικονομική επανεκκίνηση, με όποιον τρόπο και αν τελικά προκληθεί, θα οδηγήσει αναπόφευκτα στην απώλεια εισοδημάτων και πλούτου για ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Σοβαρές τραπεζικές και εταιρικές πτωχεύσεις, απώλειες καταθέσεων, μειώσεις συντάξεων, επέκταση της φορολογίας, και έλεγχος κεφαλαίων δεν μπορούν να αποκλειστούν και πιθανότατα να καταλήξουμε -έπειτα από μια νέα σοβαρή διεθνή οικονομική κρίση- σ’ ένα νέο είδος οικονομικών συναλλαγών, χωρίς την παρουσία του φυσικού χρήματος.

Η εμπιστοσύνη των πολιτών απέναντι στις κρατικές δομές θα δοκιμαστεί και η εμφάνιση κινημάτων τύπου «κίτρινα γιλέκα» θα ενταθεί, απαιτώντας από τις κυβερνήσεις να επιβάλλουν αυστηρότερα κατασταλτικά μέτρα.

Η επέκταση του έλεγχου του χρήματος, θα διευκόλυνε την άσκηση της νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής για τις κεντρικές τράπεζες, μέσω της απευθείας πίστωσης χρήματος «ορισμένης χρονικής διάρκειας» [16] στους ψηφιακούς λογαριασμούς των πολιτών (θεωρούμενου ως ένα είδος βασικού εισοδήματος), αλλά και θα επέτρεπε τον πλήρη έλεγχο των συναλλαγών προκειμένου να αποτραπούν φαινόμενα φοροαποφυγής, φοροδιαφυγής και χρηματοδότησης παράνομων δραστηριοτήτων.

Η επιθυμία των κεντρικών τραπεζών να περιορίσουν τις συναλλαγές μέσω ιδιωτικών ψηφιακών νομισμάτων τύπου Bitcoin, εκδίδοντας τα δικά τους κρατικά ψηφιακά νομίσματα (central bank digital currencies), πέραν του δεδηλωμένου δημοσίως σκοπού του περιορισμού των αδιαφανών συναλλαγών, ενέχει και έναν μεγάλο κίνδυνο: να καταλήξει στον απόλυτο έλεγχο των συναλλαγών και συνεπώς των καταναλωτικών, προσωπικών, και ιδεολογικών προτιμήσεων των πολιτών, ως μια πρώτη γραμμή άμυνας απέναντι στους αντιφρονούντες του εκάστοτε πολιτικού συστήματος.

Αν, μάλιστα, οι προβλέψεις των πιο απαισιόδοξων οικονομολόγων για επερχόμενο οικονομικό όλεθρο επιβεβαιωθούν, τότε το πέρασμα στη νέα ψηφιακή οικονομία δεν αποκλείεται να καταστεί το βασικό όχημα κοινωνικού ελέγχου των πολιτών από αυταρχικά και ανελεύθερα πολιτικά καθεστώτα.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ: