Πώς θα σπάσει ο κύκλος της σύγκρουσης με την Ρωσία

Σε μια προσπάθεια να κάνουν ακριβώς αυτό, η RAND Corporation και το Ίδρυμα Friedrich Ebert ζήτησαν από μια ομάδα μη κυβερνητικών εμπειρογνωμόνων από τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ευρώπη, την Ρωσία, και πέντε μετασοβιετικές ευρασιατικές χώρες να διευθετήσουν μια αμοιβαία αποδεκτή περιφερειακή συμφωνία. Όλοι οι συμμετέχοντες, συμπεριλαμβανομένου εμού, ενεργούσαν με την ιδιότητα των ιδιωτών και έτσι είχαν την δυνατότητα να τολμήσουν να πάνε πέρα από τα όρια των πολιτικών της χώρας τους. Ωστόσο, όλοι έπρεπε ακόμη να λάβουν υπόψη την δυνητική υποδοχή οποιασδήποτε προτεινόμενης συμφωνίας στην πατρίδα. Το έγγραφο [11] που συντάξαμε ήταν εξ ορισμού ένας συμβιβασμός που δεν αντικατόπτριζε πλήρως τις απόψεις κανενός μεμονωμένου συγγραφέα ή δεν ικανοποιούσε πλήρως τους μαξιμαλιστικούς στόχους οποιασδήποτε χώρας, αλλά θα μπορούσε επομένως να υποδείξει το πού θα μπορούσε να οδηγήσει μια πολυμερής διαπραγμάτευση.

Δεν ήταν εύκολο να ενώσουμε μια ομάδα που περιελάμβανε συγγραφείς από χώρες όπως η Ρωσία και η Ουκρανία, που ουσιαστικά βρίσκονται σε πόλεμο. Αλλά τελικά καταλήξαμε σε μια συνολική πρόταση για μια αναθεωρημένη περιφερειακή τάξη [πραγμάτων] που καλύπτει την ασφάλεια, τις περιφερειακές συγκρούσεις, και την οικονομική ολοκλήρωση. Η πρότασή μας θα δημιουργούσε ένα νέο συμβουλευτικό σώμα για την εμπλοκή των μεγάλων δυνάμεων στην περιφερειακή ασφάλεια, νέους κανόνες για την συμπεριφορά του ΝΑΤΟ και του, υπό την ηγεσία της Ρωσίας, Οργανισμού της Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας (Collective Security Treaty Organization) προς τα μη μέλη (όπως η μη αμφισβήτηση της νομιμοποίησης του άλλου και των σημερινών μελών του), και την προσφορά πολυμερών εγγυήσεων ασφάλειας και άλλων μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης σε αδέσμευτα κράτη. Θα διευκόλυνε το αυξημένο πολυκατευθυντικό εμπόριο εντός της περιοχής˙ θα καθιέρωνε τον τακτικό διάλογο μεταξύ της ΕΕ, της, υπό την ηγεσία της Ρωσίας, Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης (Eurasian Economic Union, ΕΑΕU) και των μη μελών αυτών των εμπορικών μπλοκ˙ και θα θέσπιζε νέους κανόνες για την αποφυγή μελλοντικών κρίσεων. Τέλος, το σχέδιό μας θα παρείχε μηχανισμούς και διαδικασίες για την άμεση βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των ανθρώπων που ζουν σε ζώνες περιφερειακών συγκρούσεων και τελικά την πρόοδο προς αμοιβαία συμφωνηθείσες διευθετήσεις.

Η προσέγγισή μας αντικατοπτρίζει το γεγονός ότι οι διαφωνίες για την ασφάλεια, τις περιφερειακές συγκρούσεις, και την περιφερειακή ολοκλήρωση είναι όλες αλληλένδετες. Για παράδειγμα, οι αυτονομιστικές συγκρούσεις της Γεωργίας θα έπρεπε να αντιμετωπιστούν με έναν αμοιβαία αποδεκτό τρόπο, εάν η Τιφλίδα επρόκειτο να εξετάσει ένα καθεστώς αδεσμεύτου. Και αντιστρόφως, αυτές οι συγκρούσεις θα παραμείνουν ανεπίλυτες αν δεν υπάρξει κίνηση προς μια κοινή προσέγγιση για το περιφερειακό καθεστώς ασφάλειας. Οι διαφωνίες για αυτά τα ζητήματα δεν μπορούν να διαχωριστούν, και επομένως οι λύσεις πρέπει να συνδυαστούν.

Για να δείτε πώς μπορεί να λειτουργήσει αυτό στην πράξη, αναλογιστείτε την δυσκολότερη και πιο σχετική περίπτωση για σήμερα: την Ουκρανία. Σε αντάλλαγμα για την οικειοθελή υιοθέτηση ενός καθεστώτος αδεσμεύτου, το Κίεβο θα μπορούσε να λάβει τόσο πολυμερείς εγγυήσεις ασφάλειας όσο και ρωσικές δεσμεύσεις για στρατιωτική αυτοσυγκράτηση, συμπεριλαμβανομένης της περιοχής των συνόρων. Η Ρωσία και η Δύση θα πραγματοποιούσαν τακτικές διαβουλεύσεις για θέματα ασφάλειας και, κυρίως, θα δεσμεύονταν να επιδιώξουν αμοιβαία συναίνεση πριν κάνουν αλλαγές στην περιφερειακή αρχιτεκτονική ασφάλειας. Θα δεσμεύονταν να σεβαστούν το αδέσμευτο της Ουκρανίας. Οι τρέχουσες διαπραγματεύσεις για την περιοχή της Ντονμπάς, στη νοτιοανατολική Ουκρανία, θα είχαν επιταχυνθεί σημαντικά ως μέρος μιας νέας διεθνούς δέσμευσης για την διευθέτηση της σύγκρουσης. Και εκτός από την τρέχουσα συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με την ΕΕ, η Ουκρανία θα επωφελείτο από την αποκατάσταση του εμπορίου με την Ρωσία (που τώρα παρεμποδίζεται από τις τιμωρητικές κυρώσεις της Μόσχας) και την δημιουργία ενός μηχανισμού τριμερούς διαβούλευσης με την ΕΕ και την EAEU. Αυτές οι διευθετήσεις θα παρείχαν πολύ μεγαλύτερη ασφάλεια, σταθερότητα, και ευημερία στην Ουκρανία από το status quo -ακόμα κι αν η Ρωσία δεν απειλούσε με επικείμενη εισβολή.

ΣΚΕΠΤΙΚΟ ΜΕ ΠΑΡΩΠΙΔΕΣ

Φυσικά, δεν θα καλωσόριζαν όλοι μια τέτοια εναλλακτική ρύθμιση, και αυτή η κρίση το έχει κάνει ακόμη λιγότερο πιθανό. Πολλοί θεωρούν την αναζήτηση αμοιβαίας συμφωνίας για μια σταθερή περιφερειακή τάξη [πραγμάτων] ως ισοδύναμη με κατευνασμό. Αυτή η άποψη έχει ως αποτέλεσμα να καταπνίγεται ο διάλογος και να τερματίζονται οι συζητήσεις για εναλλακτικές. Δεν είναι ίσως αναπάντεχο ότι η πρότασή μας δεν αντιμετωπίζει ανταγωνισμό στην αγορά των ιδεών. Ωστόσο, τόσο οι Ρώσοι όσο και οι Δυτικοί κυβερνητικοί αξιωματούχοι με τους οποίους συζητήσαμε την πρότασή μας —η οποία γράφτηκε πριν από την τρέχουσα κρίση— έδειξαν ότι είχαν μικρό κίνητρο για συμβιβασμό. Κάθε πλευρά πίστευε ότι είχε το μακροπρόθεσμο πλεονέκτημα έναντι της άλλης στην περιοχή. Οι πρώτοι μπορούσαν να βασιστούν στην ευνοϊκή ισορροπία στρατιωτικής ισχύος, ενώ οι δεύτεροι θεωρούσαν την δύναμη έλξης τους ως ασταμάτητη. Όσοι ήταν από κράτη που βρίσκονται στο ενδιάμεσο ήταν τρομοκρατημένοι από την πόλωση των συζητήσεων στις χώρες τους για αυτά τα ζητήματα και από την αντιληπτή αδυναμία τους να επηρεάσουν τις αποφάσεις των μεγάλων δυνάμεων. Ένας πρώην ανώτερος Ουκρανός αξιωματούχος μάς είπε ότι φοβόταν ότι η πρότασή μας θα εξεταζόταν μόνο «μετά από μια μεγάλη καταστροφή». Ωστόσο, συναντήσαμε πολλούς -τόσο εντός όσο και εκτός κυβέρνησης- που αναγνώρισαν ότι το status quo δεν εξυπηρετεί κανέναν και ήταν πρόθυμοι να εξετάσουν εναλλακτικές όπως η δική μας.