Το τίμημα της υποχώρησης

Επειδή αυτή η τάση υποχώρησης των ΗΠΑ από τη Μέση Ανατολή αναπτυσσόταν την τελευταία δεκαετία, και επειδή οι ηγέτες της περιοχής είναι πάντα ευαίσθητοι στις μετατοπίσεις της ισορροπίας δυνάμεων, αναζητούσαν εναλλακτικούς εγγυητές της ασφάλειάς τους εδώ και αρκετό καιρό. Η Ρωσία έσπευσε να δείξει το ενδιαφέρον της, παρεμβαίνοντας στρατιωτικά στον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας το 2015 για να σώσει το καθεστώς του Μπασάρ αλ Άσαντ [3]. Εκείνη την εποχή, οι Ηνωμένες Πολιτείες επιδίωκαν την αλλαγή καθεστώτος στην Αίγυπτο, στην Λιβύη, και στην Συρία. Η αντίθεση δεν παραβλέφθηκε από τους Άραβες ηγέτες της περιοχής: η Ρωσία είχε γίνει μια δύναμη του status quo στη Μέση Ανατολή˙ οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν εκείνες που φαίνονταν να προωθούν την αστάθεια.

Ωστόσο, αυτό δεν επέφερε μια απερίσκεπτη ορμή στην αγκαλιά της Μόσχας. Οι αναμνήσεις της σοβιετικής αποσταθεροποιητικής συμπεριφοράς και η ελπίδα ότι ένας νέος πρόεδρος στην Ουάσιγκτον θα μπορούσε να αλλάξει τα πράγματα οδήγησαν σε πιο προσεκτικές διερευνήσεις. Αλλά με την πάροδο του χρόνου, οι Άραβες ηγέτες έχουν αισθανθεί άνετα με μια στρατηγική υπεκφυγών που περιλαμβάνει θερμότερες σχέσεις με την Ρωσία.

KΑΙΡΟΣ ΓΙΑ ΗΠΙΟΤΕΡΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Για τους Ισραηλινούς, ο υπολογισμός δεν είναι τόσο διαφορετικός, παρά τη μεγάλη εξάρτησή τους από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η υπαρξιακή απειλή τους είναι το Ιράν. Σε τρία από τα τέσσερα σύνορα του Ισραήλ, οι Ιρανοί πληρεξούσιοι συγκεντρώνουν δύναμη: η Χαμάς στην Γάζα, η Χεζμπολάχ στον Λίβανο, και οι πολιτοφυλακές που ελέγχονται από το Ιράν στην Συρία. Το Ισραήλ πολεμά αυτό που αποκαλεί «ο πόλεμος μεταξύ των πολέμων» για να αποτρέψει τη μεταφορά, μέσω της Συρίας, των προηγμένων ιρανικών πυραύλων και συστημάτων καθοδήγησης στην Χεζμπολάχ στον Λίβανο, και για να αποτρέψει τις προσπάθειες πολιτοφυλακών που υποστηρίζονται από το Ιράν να ανοίξουν άλλο ένα μέτωπο με το Ισραήλ στα Υψώματα του Γκολάν.

Η στρατιωτική παρουσία της Ρωσίας στην Συρία την κάνει μεγαλύτερο παίκτη σε αυτή την σύγκρουση από όσο είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες διατηρούν περιορισμένη δύναμη στην ανατολική Συρία, για να πολεμήσουν το Ισλαμικό Κράτος (ή ISIS), αλλά έχουν αφήσει το Ισραήλ να τα βγάλει πέρα στην υπόλοιπη χώρα. Ο μόνος τρόπος με τον οποίο το Ισραήλ μπορεί να συνεχίσει τις συχνές εναέριες επιθέσεις του σε ιρανικούς στόχους στην Συρία είναι εάν η ρωσική αεροπορία συναινέσει στην χρήση του συριακού εναέριου χώρου από το Ισραήλ. Για αυτόν τον λόγο, ο [τότε] Ισραηλινός πρωθυπουργός Βενιαμίν Νετανιάχου έκανε δέκα επισκέψεις στην Ρωσία, μεταξύ 2015 και 2020, για να υποβάλλει τα σέβη του στον Πούτιν, να εξασφαλίσει την συνεργασία του Ρώσου προέδρου, και να βεβαιωθεί ότι οι επιχειρήσεις της ρωσικής και της ισραηλινής αεροπορίας στην Συρία δεν θα αλληλεμποδίζονται. Ομοίως, μόλις ο Μπένετ [4] έγινε πρωθυπουργός πέρυσι, δεν έχασε χρόνο για να επιβεβαιώσει αυτές τις ρυθμίσεις σε μια επίσκεψη στο Κρεμλίνο τον Οκτώβριο του 2021.

Τον Ιανουάριο αυτού του έτους, ωστόσο, το ρωσικό υπουργείο Άμυνας ανακοίνωσε ότι ρωσικά και συριακά αεροσκάφη είχαν διενεργήσει κοινή περιπολία πάνω από τα Υψώματα του Γκολάν και ότι αυτές οι περιπολίες θα συνεχιστούν. Αυτή ήταν μια συμβολική προειδοποίηση προς το Ισραήλ, που σηματοδότησε στην Ιερουσαλήμ ότι εάν ο Πούτιν το ήθελε [5], θα μπορούσε εύκολα να βάλει τέλος στις ισραηλινές στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Συρία. Εάν το Ισραήλ σκεφτόταν να συμπαραταχθεί δημοσίως με τις Ηνωμένες Πολιτείες για την Ουκρανία, η Μόσχα μόλις είχε σηματοδοτήσει ότι θα έπρεπε να πληρώσει ένα ακριβό στρατηγικό τίμημα.

Οι σύμμαχοι και οι εταίροι των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή δεν είναι κρίσιμοι για την προσπάθεια να αποτραπεί η Ρωσία από το να εισβάλει στην Ουκρανία. Μπορεί ακόμη και να είναι πρόθυμοι να βοηθήσουν περιφερειακά: το Κατάρ θα μπορούσε να εκτρέψει προμήθειες φυσικού αερίου από τα μακροχρόνια συμβόλαια στην Ασία στην ευρωπαϊκή spot αγορά, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα θα μπορούσαν να μειώσουν την πίεση στις τιμές του πετρελαίου σε περίπτωση εισβολής, και το Ισραήλ μπορεί να συνεχίσει να στέλνει ιδιωτικά μηνύματα στο Κρεμλίνο, προτρέποντας για αποκλιμάκωση.

Αλλά η δημόσια σιωπή όλων αυτών των χωρών σε αυτήν την κρίση αποκαλύπτει πολλά για τη νέα γεωπολιτική της Μέσης Ανατολής. Η Ρωσία έχει γίνει παίκτης στην περιοχή, καλύπτοντας εν μέρει το κενό που αφήνει η υποχώρηση των ΗΠΑ. Και σε ορισμένους συμμάχους των ΗΠΑ η Μόσχα φαίνεται πιο αξιόπιστη από την Ουάσιγκτον. Δεν μπορεί να ξεπεραστεί αυτή η θεμελιώδης ανταλλαγή, δεδομένης της πραγματικότητας ότι μια ανερχόμενη Κίνα και μια επιθετική Ρωσία απαιτούν μεγαλύτερη προσοχή από τις ΗΠΑ. Αντί να απαιτεί από τους εταίρους και τους συμμάχους του στη Μέση Ανατολή να πάρουν θέση δημοσίως, ο Μπάιντεν θα πρέπει να είναι λιγότερο σκληρός μαζί τους. Και αυτό εκτείνεται πέρα από τις δηλώσεις και τις αποδοκιμασίες για την Ουκρανία. Η Ουάσιγκτον ίσως χρειαστεί να άρει την τιμωρία του Σαουδάραβα πρίγκιπα-διαδόχου εάν ο Μπάιντεν χρειαστεί από τον MBS να μειώσει την τιμή του πετρελαίου. Η πίεση των ΗΠΑ στην Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα για να τερματίσουν τον πόλεμό τους στην Υεμένη ίσως χρειαστεί να δώσει την θέση της στην υποστήριξη των προσπαθειών τους να αποτρέψουν την επιθετικότητα των Χούτι που υποστηρίζονται από το Ιράν. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ίσως υποχρεωθούν να συνεχίσουν να δίνουν ελευθερία κινήσεων στο Ισραήλ για να αντιμετωπίσει τις περιφερειακές υπονομεύσεις του Ιράν, ακόμη και καθώς ο Μπάιντεν επανέρχεται στην πυρηνική συμφωνία με το Ιράν. Και η συνεργασία με την Αίγυπτο στην Γάζα και στην Λιβύη ίσως χρειαστεί να έχει προτεραιότητα έναντι των απαιτήσεων των ΗΠΑ να χαλαρώσει ο Σίσι την καταστολή του στο εσωτερικό.