Ο απειλητικός συνδυασμός θρησκείας και πυρηνικών όπλων της Ρωσίας | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ο απειλητικός συνδυασμός θρησκείας και πυρηνικών όπλων της Ρωσίας

Η πίστη και η βία πηγαίνουν χέρι-χέρι στο Κρεμλίνο

Από εδώ και πέρα, αν η κατάσταση το απαιτήσει, η Μόσχα θα υποχρεωθεί να παρουσιάσει περισσότερες σηματοδοτήσεις κλιμάκωσης. Θα μπορούσε να αποσυρθεί από την Συνθήκη για την Ολοκληρωμένη Απαγόρευση των Πυρηνικών Δοκιμών (Comprehensive Nuclear Test Ban Treaty) και στην συνέχεια να διενεργήσει μια πυρηνική δοκιμή. Θα μπορούσε να αναπτύξει πυρηνικά όπλα στην Λευκορωσία, στο Καζακστάν, ή στην Συρία —αντιστοιχίζοντας τις πυρηνικές αναπτύξεις των ΗΠΑ πέρα από την εθνική τους επικράτεια. Θα μπορούσε επίσης να γίνει η πρώτη χώρα στην ιστορία που θα χρησιμοποιήσει υπερηχητικά όπλα σε μια ζώνη μάχης, για παράδειγμα στην Συρία και μετά στην Ουκρανία. Σε συνέχεια αυτού, θα μπορούσε [να διεξάγει] ένα πυρηνικό χτύπημα σε μια ακατοίκητη τοποθεσία, πριν χρησιμοποιήσει πράγματι πυρηνικά όπλα σε έναν στόχο πέρα από την Ουκρανία ή στο πεδίο της μάχης.

ΠΥΡΗΝΙΚΟΣ ΙΕΡΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

Εάν τα Δυτικά κατεστημένα συνεχίσουν να απορρίπτουν την πυρηνική σηματοδότηση της Μόσχας, όπως έχουν κάνει με την πρόσφατη διαταγή του Πούτιν, η Μόσχα ίσως να μην αυξήσει μόνο το διακύβευμα ακόμη περισσότερο. Μπορεί επίσης να προσθέσει μια θρησκευτική, αποκαλυπτική παραλλαγή στην δραστηριότητά της.

Ο κόσμος έχει εισέλθει στο πυρηνικό πεδίο με φόντο έναν δεσμό τριών δεκαετιών [2] μεταξύ της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, του αμυντικού κατεστημένου της χώρας, και των πυρηνικών της δυνάμεων —ένα φαινόμενο γνωστό ως ρωσική πυρηνική ορθοδοξία (Russian nuclear orthodoxy). Το τελευταίο είναι μια μεταφορά για μια ευρέως διαδεδομένη κοινή πεποίθηση, την οποία συμμερίζεται και ο ίδιος ο Πούτιν, ότι για να διατηρήσει τις παραδοσιακές εθνικές της αξίες και τον Ορθόδοξο χαρακτήρα της, η Ρωσία πρέπει να διασφαλίσει ότι είναι μια ισχυρή πυρηνική δύναμη (και το αντίστροφο). Το 2007, για παράδειγμα, ο Πούτιν παρατήρησε δημοσίως ότι τα πυρηνικά όπλα και η Ορθοδοξία είναι οι δύο πυλώνες του ρωσικού κράτους: ο πρώτος [είναι] ο κύριος εγγυητής της εξωτερικής ασφάλειας, και ο δεύτερος [είναι] η κύρια πηγή της ηθικής-πνευματικής ευημερίας του έθνους. Δεν πιστεύουν πλήρως αυτή τη μυστικιστική αντίληψη όλοι στο κατεστημένο της Ρωσίας. Αλλά οι ελίτ της άμυνας της Ρωσίας έχουν γενικά πιστέψει σε ένα μείγμα εθνικισμού, μιλιταρισμού, και συντηρητικής φιλοσοφίας. Καθόλου αναπάντεχα, ο ρωσικός Ορθόδοξος κλήρος που εργάζεται στον στρατό έχει διεισδύσει σε όλα τα επίπεδα της διοίκησης στην πυρηνική τριάδα και έχει πάρει θέση ως θεματοφύλακας της στρατηγικής προοπτικής του κράτους.

Οι θρησκευτικές και φιλοσοφικές απόψεις του Πούτιν, εν τω μεταξύ, έχουν ενσωματωθεί στο γεωπολιτικό όραμα και στις πολιτικές επιλογές του. Το Κρεμλίνο προσέφερε περιστασιακά μεσσιανικό και θρησκευτικό πλαίσιο για τους πολεμικούς στόχους του στην Κριμαία και στην Συρία, και, κυριολεκτικά, έριξε με αλεξίπτωτο κληρικούς μαζί με στρατιώτες σε ζώνες μάχης. Υπάρχει ένας παρόμοιος δεσμός κράτους-εκκλησίας και στον σημερινό πόλεμο. Ο Πατριάρχης Κύριλλος, ο επικεφαλής της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, επιδίωξε να αποστασιοποιηθεί δημοσίως από την επιχείρηση. Όμως το Κρεμλίνο διατυπώνει την εισβολή ως την απελευθέρωση των Σλάβων αδελφών, και αρκετές μέρες πριν πέσουν οι πρώτες βόμβες, ο Πατριάρχης έκανε ένα κήρυγμα για την «επιστροφή του ασώτου υιού». Την τρίτη ημέρα του πολέμου, αναφέρθηκε στην σύγκρουση στην Ουκρανία και ζήτησε από τον Θεό να σώσει τα ιστορικά ρωσικά εδάφη –την Λευκορωσία, την Ρωσία, και την Ουκρανία- από τους εσωτερικούς εχθρούς και τις εξωτερικές δυνάμεις του κακού (χωρίς να αναφέρει ρητά την επιχείρηση). Ευχαρίστησε επίσης τον διοικητή των αερομεταφερόμενων στρατευμάτων, ένα επίλεκτο τμήμα του ρωσικού στρατού που πολεμά επί του παρόντος στην Ουκρανία, στα 60ά του γενέθλια, για την συμβολή του στην ρωσική εθνική ασφάλεια.

Ο Πούτιν, και πολλοί στην άμεση ακολουθία του, διακινδυνεύουν να χάσουν τα πάντα στην ουκρανική επιχείρηση. Δεν έχουν την πολυτέλεια να ηττηθούν. Είναι επομένως απίθανο να υποχωρήσουν και μπορεί να είναι πρόθυμοι να ανέβουν πολύ ψηλά στην σκάλα της κλιμάκωσης, μέχρι το πυρηνικό σκαλοπάτι. Εάν η εισβολή πάει λάθος, για παράδειγμα, θα επιδιώξουν να κλιμακώσουν, ώστε να μπορέσουν να τερματίσουν τον πόλεμο σύμφωνα με τους ρωσικούς όρους, ακόμα κι αν κάτι τέτοιο απαιτήσει πρωτοφανή πυρηνικό καταναγκασμό. Αυτό σημαίνει ότι οι απειλές τους μπορεί να στοχεύσουν τόσο την Δύση όσο και την Ουκρανία: την πρώτη για να αποτρέψουν το ΝΑΤΟ από το να ενισχύσει τον ουκρανικό στρατό και την δεύτερη για να κάνουν το Κίεβο να αποδεχθεί μια διευθέτηση, εάν τα συμβατικά μέσα δεν επιτρέψουν στη Μόσχα να επιβάλει την βούλησή της. Αυτό θα τηρήσει την θεωρία της νίκης της Ρωσίας -θα τρομάξει τους εχθρούς ώστε να μην επέμβουν, θα τους αποτρέψει από το να εξοπλίσουν την Ουκρανία, και θα επιβάλλει στο Κίεβο να κάνει ειρήνη.

Πριν από τον πόλεμο, η Μόσχα υπέθετε ότι σε οποιονδήποτε ανταγωνισμό στην περιφέρειά της, οι αντίπαλοι της Ρωσίας θα αντιλαμβάνονταν εγγενώς τις πυρηνικές απειλές της ως αξιόπιστες και θα υποχωρούσαν, επειδή η ισορροπία των συμφερόντων που διακυβεύονταν θα ευνοούσε τη Μόσχα. Αλλά τώρα, που τόσο η Ρωσία όσο και η Δύση είναι βαθύτερα εμπλεκόμενες, η Ρωσία μπορεί να πιστέψει ότι οι συμβατικές απειλές από μόνες τους είναι ανεπαρκείς. Αλλά καλλιεργώντας την φήμη ως ενός δρώντος που καθοδηγείται από την πίστη, η Ρωσία θα μπορούσε να κάνει την Δύση να την αντιληφθεί ως τρελή, βοηθώντας [την] σε διαπραγματεύσεις καταναγκασμού εν καιρώ πολέμου.