Ο απειλητικός συνδυασμός θρησκείας και πυρηνικών όπλων της Ρωσίας | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ο απειλητικός συνδυασμός θρησκείας και πυρηνικών όπλων της Ρωσίας

Η πίστη και η βία πηγαίνουν χέρι-χέρι στο Κρεμλίνο

Εάν ο Πούτιν προωθήσει τον εαυτό του ως έναν μεσσιανικό στρατηγικό δρώντα στα μάτια των ανταγωνιστών του και εμποτίσει τις πυρηνικές απειλές με αποκαλυπτική ρητορική, ο εξαναγκασμός του θα μπορούσε να γίνει ιδιαίτερα αποτελεσματικός. Οι θρησκευτικοί δρώντες συχνά δίνουν την εντύπωση ότι είναι αναπότρεπτοι, ενισχύοντας την αξιοπιστία των απειλών τους. Ο Πούτιν σίγουρα έχει υποστηρίξει αυτόν τον ρόλο. Ο Ρώσος πρόεδρος έκανε διάφορες μεσσιανικές δηλώσεις πριν από αυτήν την κρίση, και έχει πλαισιώσει τον πόλεμο ως μια σύγκρουση μεταξύ των δυνάμεων του φωτός και των δυνάμεων του κακού. Ο Πούτιν προφανώς βλέπει τον εαυτό του ως μια ιστορική προσωπικότητα [3], που σχεδόν καλείται από την Θεία Πρόνοια να προστατεύσει τον ρωσικό πολιτισμό. Ως αποτέλεσμα, η Δύση, η οποία ήδη αμφισβητεί τον ορθολογισμό του, μπορεί τώρα να τον δει ως άφοβο να κλιμακώσει.

Αλλά αν ο Πούτιν συγχωνεύει την θρησκευτική ρητορική και τους πυρηνικούς κραδασμούς, δεν σημαίνει ότι είναι παράφρων. Αντίθετα, είναι μια μοναδική ανάμειξη της γνήσιας κοσμοθεωρίας του σε συνδυασμό με πρακτικές σκέψεις. Οι στρατηγικοί, «υπολογισμοί του τρελού» και τα φυσικά συναισθήματα του Πούτιν μπορεί να είναι αλληλοενισχυόμενα. Όταν βρίσκεται στην γωνία, απογοητευμένος και ανήσυχος για την δική του επιβίωση, ο πρόεδρος της Ρωσίας μπορεί να γίνει πιο μεσσιανικός. Ταυτόχρονα, μπορεί να εκμεταλλευτεί σκόπιμα μια αποκαλυπτική εικόνα για να ενισχύσει τον καταναγκασμό, ειδικά εάν η Δύση κλιμακώσει περαιτέρω και ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν πάει όπως είχε σχεδιαστεί. Θρησκευτικές δηλώσεις που έχουν χρησιμοποιήσει ο στρατός, οι αξιωματούχοι της άμυνας, και οι πολιτικοί της Ρωσίας σε προηγούμενες συγκρούσεις θα βοηθήσουν το Κρεμλίνο να μοχλεύσει περαιτέρω την ασάφεια και να αυξήσει την Δυτική σύγχυση.

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΣΧΙΣΜΑΤΑ

Εάν το Κρεμλίνο προσπαθήσει να εκμεταλλευτεί την εικόνα του ως δρώντος που καθοδηγείται από την πίστη, αυτό μπορεί να είναι αποσταθεροποιητικό τόσο εξωτερικά όσο και εσωτερικά. Κανείς δεν έχει αντιμετωπίσει ποτέ μεσσιανική πυρηνική σηματοδότηση από ένα κράτος. Οι αναλυτές δυσκολεύονται να αποκρυπτογραφήσουν έναν «κανονικό» Πούτιν˙ ένας «θρησκευτικο-πυρηνικός» [Πούτιν] θα είναι ακόμη πιο περίπλοκος. Αυτό θα μπορούσε να παραλύσει το ΝΑΤΟ και να το οδηγήσει σε υποχώρηση, ανοίγοντας τον δρόμο για περισσότερη συμβατική ρωσική κλιμάκωση. Θα μπορούσε επίσης να ωθήσει το ΝΑΤΟ προς μια προληπτική ενέργεια, κάτι που πιθανότατα θα σήμαινε το να εξαπολύσει χτυπήματα σχεδιασμένα να αφοπλίσουν το πυρηνικό οπλοστάσιο της Ρωσίας. Και οι δύο επιλογές θα οδηγούσαν σε καταστροφές, τόσο για τον ουκρανικό λαό όσο και για την ανθρωπότητα.

Η θρησκευτική πυρηνική στάση θα μπορούσε επίσης να προκαλέσει εσωτερική αστάθεια. Όσο πιο άβολα αισθανθούν οι ελίτ, το κοινό, και ο στρατός της Ρωσίας με τις απώλειες, τους πολεμικούς στόχους, και την ίδια την βαρβαρότητα της χώρας τους, τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες να καταφύγει η Μόσχα στον απερίσκεπτο πυρηνικό καταναγκασμό για να προσπαθήσει να κερδίσει γρήγορα την σύγκρουση. Αλλά κάτι τέτοιο θα απαιτήσει αιτιολόγηση στο εσωτερικό, και η ρητορική που θα προκύψει θα είναι πιθανώς και πάλι μεσσιανική και θρησκευτική.

Αυτή την φορά, ωστόσο, η ρητορική θα απευθύνεται σε Ρώσους. Το ζήτημα της στρατιωτικής υπακοής, ειδικά στις πυρηνικές δυνάμεις, θα γίνει τότε οξύ. Ο εξαιρετικός δεσμός εκκλησίας και στρατού είναι βαθύτερος μέσα στο πυρηνικό Σώμα, αλλά δεν υπάρχει τρόπος να καθοριστεί εάν οι ιερείς εντός του Σώματος θα ενισχύσουν ή θα εμποδίσουν την σταθερότητα στην διοίκηση και τον έλεγχο του συστήματος. Από τη μια πλευρά, υπάρχουν λόγοι να υποθέσουμε ότι θα οδηγούσε σε μεγαλύτερη υπακοή και δέσμευση εάν φθάσει μια εντολή —συμπεριλαμβανομένης της διενέργειας ενός χτυπήματος. Δεν είναι αδιανόητο, ωστόσο, ο κλήρος να ενθάρρυνε τους χειριστές των πυρηνικών να αψηφήσουν μια οδηγία. Το μη στρατιωτικό ρωσικό εκκλησιαστικό κατεστημένο είναι ιεραρχικό, αλλά όχι μονολιθικό, και ο τρέχων πόλεμος μπορεί να ριζοσπαστικοποιήσει περαιτέρω τα ανταγωνιστικά στρατόπεδα εντός της εκκλησίας, συμπεριλαμβανομένων των μελών της στην πυρηνική κοινότητα. Η μεσσιανική πυρηνική σηματοδότηση θα μπορούσε να είναι δίκοπο μαχαίρι. Η πυρηνική απειλή του Πούτιν μπορεί επίσης να λειτουργήσει ως καταλύτης για την εσωτερική αστάθεια, εάν η κυβερνώσα ελίτ και ο στρατός επιδιώξουν να απομακρύνουν [4] τον απερίσκεπτο πρόεδρο από την εξουσία —και άλλες ομάδες μέσα από το κατεστημένο ασφαλείας αντιδράσουν.

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

Ο κόσμος βρίσκεται σε ένα επικίνδυνο μονοπάτι. Καθοδηγούμενος από μια μεσσιανική αυτοαντίληψη, ο Πούτιν προσπαθεί να διορθώσει όσα θεωρεί ιστορικά λάθη και να αυξήσει την ρωσική γεωπολιτική ισχύ. Είναι απίθανο να κάνει πίσω. Η Ουάσιγκτον, με την σειρά της, επιδιώκει να τον περιορίσει και να τον τιμωρήσει ανελέητα, θεωρεί κάθε συμβιβασμό ως απαράδεκτο κατευνασμό, και χρησιμοποιεί αυτόν τον πόλεμο για να αποτρέψει το Πεκίνο από το να γίνει αντιστοίχως διεκδικητικό [5] στην Ασία ή αλλού. Αυτές οι συμπεριφορές σημαίνουν ότι η Μόσχα και η Ουάσιγκτον δεν αφήνουν η μια στην άλλη μια διέξοδο. Αντίθετα, συνεχίζουν να ανεβαίνουν την σκάλα της κλιμάκωσης, καθώς ο θάνατος, η καταστροφή, και η τραγωδία αυξάνονται στην Ουκρανία. Η προσθήκη ενός θρησκευτικού συστατικού θα περιπλέξει περαιτέρω τα πράγματα.