Το κόμμα του ενός

Εκτός από το να παρατείνει την θητεία του Σι, το συνέδριο θα έχει ευρύτερες συνέπειες. Η τελική σύνθεση του Πολιτικού Γραφείου (Politburo) του ΚΚΚ, της Μόνιμης Επιτροπής του Πολιτικού Γραφείου (Politburo’s Standing Committee, PBSC) και της Κεντρικής Στρατιωτικής Επιτροπής (CMC) του PLA θα επηρεάσει αναμφίβολα τα ακριβή, αν και οριακά, περιγράμματα της ανάπτυξης και εκτέλεσης της εσωτερικής και της εξωτερικής πολιτικής της Κίνας. Οι υφιστάμενοι έχουν σημασία, ακόμη και στην όλο και πιο προσωποπαγή δικτατορία της Κίνας. Εάν ο διευθυντής της Κεντρικής Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων, Yang Jiechi, και ο υπουργός Εξωτερικών Wang Yi, οι σημερινοί εκπρόσωποι της εξωτερικής πολιτικής της Κίνας, αποσυρθούν και αντικατασταθούν από ερασιτέχνες ή πιστούς, μπορεί κάποιος να περιμένει ότι ο χώρος για τη μελετημένη διαβούλευση στα διπλωματικά ζητήματα θα συρρικνωθεί ακόμη περισσότερο. Εάν ένας επίτροπος όπως ο Miao Hua ανέλθει στην θέση του αντιπροέδρου της CMC, αυτό θα σημαίνει ότι ο Σι περιβάλλεται από συμβούλους που σκέφτονται κυρίως με πολιτικούς και όχι στρατιωτικούς όρους -μια δυναμική γεμάτη κινδύνους για λανθασμένους υπολογισμούς. Εάν ο He Lifeng, ένας επί μακρόν σύμμαχος του Σι και ο σημερινός επικεφαλής της Εθνικής Επιτροπής Ανάπτυξης και Μεταρρυθμίσεων (National Development and Reform Commission), αντικαταστήσει τον σημερινό οικονομικό τσάρο, Liu He, θα σηματοδοτήσει ότι το Πεκίνο συνεχίζει να δίνει σημασία στην οικονομική ανάπτυξη. Αλλά μαζί με τον He έρχεται και η αναγνώριση ότι η οικονομική πολιτική θα συνεχίσει να προτεραιοποιεί την ατζέντα του Σι για την βιομηχανική πολιτική υψηλής τεχνολογίας και τις προσπάθειες για «αυτάρκεια» σε τομείς που βρίσκονται σε κίνδυνο από τα χάσματα και τους περιορισμούς της παγκόσμιας εφοδιαστικής αλυσίδας. Οι πρόσφατες ενέργειες της κυβέρνησης Μπάιντεν να περιορίσει την πρόσβαση της Κίνας σε τσιπ και συναφή εξαρτήματα πιθανώς ενδυναμώνουν την αποφασιστικότητα του Σι να δημιουργήσει μια «Κίνα-Φρούριο».

Από την άλλη πλευρά, η προαγωγή αξιωματούχων με σαφή ικανότητα, ανεξαρτησία, και ρεαλιστικές τάσεις δεν θα σήμαινε πιθανώς μια ευρεία αλλαγή τροχιάς. Το γεγονός ότι ο Σι επιτυγχάνει μια τρίτη θητεία είναι από μόνο του η σαφέστερη δήλωση της ασυναγώνιστης κυριαρχίας του. Οι συγκεκριμένες αποφάσεις για το προσωπικό, λοιπόν, πρέπει να γίνουν κατανοητές στο πλαίσιο αυτής της ευρύτερης αλήθειας.

Εάν, για παράδειγμα, ο σχεδόν μεταρρυθμιστής, μέλος της PBSC και πρόεδρος της Πολιτικής Συμβουλευτικής Διάσκεψης του Κινεζικού Λαού (Chinese People’s Political Consultative Conference), Wang Yang, αναδειχθεί στην θέση του πρωθυπουργού, αυτό δεν θα σημαίνει ότι ο Σι έχει υποχρεωθεί να ενδώσει στις απαιτήσεις των υποτιθέμενων μεταρρυθμιστών. Μολονότι ο πρωθυπουργός έχει παραδοσιακά την εξουσία να διαχειρίζεται τις οικονομικές υποθέσεις, μια τέτοια προαγωγή μπορεί εύκολα να αναγνωστεί ως τακτική διευκόλυνση, όχι ως υποχρεωτική παραχώρηση. Τα οικονομικά εμπόδια των τελευταίων 12 μηνών μπορεί τώρα να απαιτήσουν από τον Σι να κάνει συμβιβασμούς στον εξουσιαστικό συνασπισμό του προκειμένου να συμβάλει στην διατήρηση του κυβερνητικού συνασπισμού του. Τέτοιες αποφάσεις, ωστόσο, δεν αντικατοπτρίζουν τον περιορισμό της πολιτικής ισχύος του Σι, αλλά μάλλον το γεγονός ότι εάν θέλει να προωθήσει μια πολιτική ατζέντα μέσω του γραφειοκρατικού συστήματος του κόμματος-κράτους, θα πρέπει να προσπαθήσει να δουλέψει μέσα από μια ιλιγγιώδη σειρά ρυθμιστικών και πολιτικών οργάνων τόσο σε εθνικό όσο και σε τοπικό επίπεδο. Κάποιος συμβιβασμός ίσως θα ήταν απαραίτητος για την επίτευξη μεγαλύτερων στόχων.

Όπως και με τον εδώ και καιρό περιθωριοποιημένο σημερινό πρωθυπουργό, Li Keqiang, είναι σαφές ότι υπό τον Σι, τα επίσημα αξιώματα δεν παρέχουν εγγενώς θεσμική ισχύ ή έλεγχο στα χαρτοφυλάκια της πολιτικής —κάτι που αφήνεται στην εύνοια του Σι. Ένας μελλοντικός πρωθυπουργός θα πλοηγηθεί στα ίδια αβαθή με τον προκάτοχό του. Αυτά τα άτομα θα εργάζονται εντός μιας πολιτικής συναίνεσης και δομής που προσανατολίζεται όλο και περισσότερο στις προτιμήσεις του ίδιου του Σι. Μπορεί κάλλιστα να έχουν κάποιο βαθμό αυτενέργειας, αλλά αυτός βρίσκεται εντός ενός συστήματος στο οποίο η αυτονομία συρρικνώνεται ημέρα με την ημέρα, καθώς η φιλοσοφία διακυβέρνησης και η πολιτική ατζέντα του Σι χρησιμεύουν ως πυξίδα. Αμέτρητοι Κινέζοι οικονομικοί αξιωματούχοι μπορεί να θυμώνουν σιωπηρά με την συνέχιση της καταστροφικής πολιτικής της «μηδενικής Covid» [7] και πολλοί απαράτσικ στο υπουργείο Εξωτερικών κατανοούν σίγουρα την ζημιά που προκαλεί η στενή και μόνιμη σχέση του Σι με τον Πούτιν στην ευρύτερη φήμη της Κίνας. Αλλά οποιαδήποτε διαμαρτυρία τους δεν θα μετατοπίσει την πολιτική υπό την εξουσία του ενός ανδρός.

Εάν ο Li παραμείνει στην σημερινή θέση του, αυτό δεν θα υποδείκνυε κάποια νεοευρεθείσα πολιτική επιρροή από την πλευρά του ούτε ότι οι «μεταρρυθμιστές» εφορμούν στα οδοφράγματα. Ο Li έχει υπάρξει ενεργό πρόσωπο στην πολιτική σκηνή της Κίνας επί σχεδόν μια δεκαετία, αλλά ο μακροπρόθεσμος αντίκτυπός του έχει υποβιβαστεί σε μεγάλο βαθμό στην καταπολέμηση της κυβερνητικής γραφειοκρατίας. Ο Σι ίσως αποφασίσει να τον κρατήσει απλώς ως εύκολη λύση ή ως έναν τρόπο για να αμβλύνει το πλήγμα της τρίτης θητείας του. Με ή χωρίς τον Li, το αξίωμα του πρωθυπουργού θα είναι μια σκιά της παλαιότερης σημασίας του για την καθοδήγηση της οικονομικής πολιτικής.