Μπορεί ο Σουνάκ να σώσει την Βρετανία;

Η πτώση του Τζόνσον είναι η δική του πολιτική τραγωδία, με τα ελαττώματα του χαρακτήρα του που εκτέθηκαν από τις εξαιρετικές απαιτήσεις -μολονότι οι επικριτές του Τζόνσον υποστήριξαν ότι ακόμη και πέρα από την πανδημία, η ρητορική του δεν αντιστάθμισε ποτέ την έλλειψη της βασικής πειθαρχίας για την λειτουργία μιας κυβέρνησης. Αλλά η άνοδος του Τζόνσον ήταν ένα παράδειγμα της υποβόσκουσας πολιτικής δυσκολίας που αντιμετωπίζουν όλα τα κόμματα του Ηνωμένου Βασιλείου: ότι γίνεται όλο και πιο δύσκολο για ένα μόνο μεγάλο πολιτικό κόμμα να καλύψει όλες τις βαθιές κοινωνικές διαιρέσεις της χώρας. Ο Τζόνσον το κατάφερε μέσω της δύναμης της προσωπικότητας, μιας ασταμάτητης προώθησης [του εαυτού του και της ατζέντας του], και ενός ρευστού συνόλου πολιτικών αρχών που δημιούργησαν έναν συνασπισμό μεταξύ αρκετών ψηφοφόρων ώστε να δώσει στο κόμμα του την πλειοψηφία. Αλλά ακόμη και πριν από την πανδημία, οι ασυνέπειες του κόμματος αποκαλύπτονταν. Ήταν δύσκολο, για παράδειγμα, για τους Συντηρητικούς να φλερτάρουν τόσο τα φτωχότερα βορειοανατολικά, που ψήφισαν με μεγάλη διαφορά υπέρ του Brexit, όσο και το παραδοσιακό θεμέλιο της υποστήριξής τους στα εύπορα νοτιοανατολικά, που δεν το έκαναν.

Ο Τζόνσον πέτυχε στις εκλογές του Δεκεμβρίου 2019, εκεί όπου η Τερέζα Μέι, η οποία ηγήθηκε του κόμματος από το 2016 έως το 2019, απέτυχε. [Η Μέι] δυσκολεύτηκε να κερδίσει μια πλειοψηφία ακόμη και μέσα στο δικό της υπουργικό συμβούλιο, πόσω μάλλον μεταξύ των βουλευτών της, για την προτιμώμενη από αυτήν εκδοχή του Brexit, η οποία έκλινε προς μια σαφή ρήξη με την ενιαία αγορά γαρνιρισμένη με λεπτομερείς συμβιβασμούς. Δεν ικανοποίησε ούτε την φυλή του καθαρού Brexit ούτε εκείνους που φοβούνταν το οικονομικό χτύπημα της αποχώρησης.

Αλλά το πρόβλημα του πώς να ηγηθεί κάποιος μιας πολύπλοκης χώρας που κυριαρχείται από το Λονδίνο και περιλαμβάνει ανθρώπους με πολύ διαφορετικές απόψεις και μια όλο και πιο έντονη επιθυμία για περιφερειακή ταυτότητα είναι μεγαλύτερο από την Μέι, τον Τζόνσον, ή την Τρας. Τούτο πυροδότησε εκ νέου αυτή την αέναη πρόταση που αιωρείται πάντα στις παρυφές της βρετανικής πολιτικής –το εάν είναι καιρός να καταργηθεί το πλειοψηφικό εκλογικό σύστημα [στμ: first past the post, «αυτός που τερματίζει πρώτος», δηλαδή εκλέγεται μόνο εκείνος που έχει την πλειοψηφία] υπέρ μιας εκδοχής της αναλογικής εκπροσώπησης. Οι υποστηρικτές της λένε ότι αυτό θα επέτρεπε στους Συντηρητικούς να απομονώσουν τους ψηφοφόρους του σκληρού Brexit σε ένα διαφορετικό κόμμα ώστε να αποφύγουν οι Συντηρητικοί να σύρονται συνεχώς προς τα δεξιά για να τους ικανοποιήσουν. Οι επικριτές της λένε ότι θα είχε μικρή διαφορά στην σταθερότητα των κομμάτων ή των κυβερνήσεων, διότι θα δημιουργούσε συνασπισμούς όπου αυτές οι φωνές θα εξακολουθούσαν να παίζουν αποφασιστικό ρόλο. Είναι πιθανό, ωστόσο, ότι μια αλλαγή του εκλογικού συστήματος θα ήταν καλύτερη στην αντιπροσώπευση της πολυπλοκότητας της σύγχρονης Βρετανίας και θα έδινε σε περισσότερους ψηφοφόρους, σε μια εποχή σκεπτικισμού για την αξία της κυβέρνησης, την αίσθηση ότι η ψήφος τους μετράει.

Οι Εργατικοί έχουν την δική τους εκδοχή αυτών των προβλημάτων προσελκύοντας ψηφοφόρους που καλύπτουν πολλές περιοχές και εθνότητες του Ηνωμένου Βασιλείου. Ο Keir Starmer, ο ηγέτης των Εργατικών, έχει αφιερώσει μεγάλο μέρος του χρόνου του μαχόμενος τα σκληρά αριστερά στοιχεία εντός του κόμματος του. Όμως, έχοντας δυσκολευτεί επί χρόνια για να ανοίξει ένα μονοψήφιο προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις, το Εργατικό Κόμμα (Labour Party) απολαμβάνει τώρα ένα αδιανόητο πλεονέκτημα έναντι των Συντηρητικών και την πιθανότητα της απόλυτης πλειοψηφίας. Αυτή την στιγμή δεν θα έλθουν εκκλήσεις για αναλογική εκπροσώπηση από εκεί.

ΑΠΟΚΑΘΙΣΤΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ

Ο Σουνάκ εισέρχεται τώρα σε αυτό το χάος. Καθώς εισέρχεται, είναι σημαντικό να αναγνωριστεί ότι κάποιοι από τους θεσμούς της χώρας έχουν γίνει ισχυρότεροι λόγω του χάους της Τρας. Το Κοινοβούλιο έχει κάνει την δουλειά του καθιστώντας τον ηγέτη υπόλογο και επιβάλλοντας την αρχή ότι οι κυβερνήσεις πρέπει να εξηγούν το πού θα βρουν τα χρήματα που σχεδιάζουν να δαπανήσουν. Η αποτυχία της Τρας να το κάνει αυτό ήταν ο λόγος που οι αγορές και τα μέλη του Κοινοβουλίου επαναστάτησαν στον προϋπολογισμό της. Θα περάσει πολύς καιρός μέχρι να προσπαθήσει ένας πρωθυπουργός, όπως έκανε η Τρας, να αποφύγει τα σχόλια του Γραφείου Ευθύνης για τον Προϋπολογισμό (Office for Budget Responsibility), του ανεξάρτητου επιτηρητή των εθνικών οικονομικών, και να προωθήσει ένα ανεύθυνο, αλλά πολιτικά ελκυστικό, σχέδιο δαπανών και φορολογίας.

Η Τράπεζα της Αγγλίας έχει διατηρήσει την ανεξαρτησία της και τον στόχο της αντιμετώπισης του πληθωρισμού έναντι της προφανούς επιθυμίας της Τρας να της δώσει ένα δεύτερο αντικείμενο, αυτό της στόχευσης της ανάπτυξης, το οποίο θα μπορούσε να είχε κάνει ακόμη δυσκολότερη την καταπολέμηση του πληθωρισμού. Είναι σημαντικό να συνεχίσει η τράπεζα να το κάνει αυτό λόγω της απειλής που θέτει ο πληθωρισμός, από την στιγμή που έχει ενσωματωθεί, στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων καθώς και στην κυβερνησιμότητα της χώρας. Ο φόβος του πληθωρισμού αυξάνει ήδη τις μισθολογικές απαιτήσεις και πυροδοτεί απεργίες. Ωστόσο, υπάρχουν και εκκλήσεις προς την τράπεζα να αιτιολογήσει τις ενέργειές της με μεγαλύτερη σαφήνεια˙ υπάρχει περισσότερη ευαισθητοποίηση του κοινού σε περιόδους υψηλών επιτοκίων για το ότι οι αποφάσεις των μη εκλεγμένων τεχνοκρατών έχουν τεράστιο αντίκτυπο στις ζωές των ανθρώπων. Ο Σουνάκ πρέπει να είναι ευαίσθητος σε αυτό, εξηγώντας τόσο την σημασία της ανεξαρτησίας της τράπεζας όσο και της ανάγκης να νικηθεί γρήγορα ο πληθωρισμός [9].