Είναι ο Πούτιν ένας ορθολογικός δρων;

Ο Πούτιν ίσως να φτάσει σε ένα σημείο όπου θα πιστεύει ότι δεν του έχει μείνει πλέον τίποτα να χάσει. Ίσως οι επόμενοι μήνες να βρουν τον πόλεμο να κινείται αδυσώπητα εναντίον του. Η Ευρώπη ίσως να περάσει έναν κρύο χειμώνα [10] χωρίς να υποκύψει στην πίεση του Πούτιν. Η αυξανόμενη οικονομική δυσπραγία της Ρωσίας [11] θα μπορούσε να προκαλέσει εσωτερικές αναταραχές. Η άνοιξη ίσως να φέρει ανανεωμένες ουκρανικές επιθέσεις που σταδιακά θα μικρύνουν τον έλεγχο της Ρωσίας στην ανατολική Ουκρανία και ίσως ακόμη και να απελευθερώσουν την Κριμαία. Θα μπορούσαν να ακολουθήσουν μεγάλης κλίμακας λιποταξίες μεταξύ των Ρώσων στρατεύσιμων. Σε αυτό το σημείο, η αποκατάσταση των ουκρανικών συνόρων του 1991 (αυτών που ίσχυαν πριν από την εισβολή του Πούτιν το 2014 και την προσάρτηση της Κριμαίας [12]) θα φαινόταν όλο και πιο πιθανή. Ως αρχιτέκτονας του πολέμου, ο Πούτιν θα δυσκολευόταν να εξοστρακίσει την ευθύνη από τον εαυτό του. Ένας πόλεμος που υποτίθεται ότι θα κατέληγε σε μια γρήγορη νίκη για την Ρωσία θα έχει γυρίσει ολέθρια σαν μπούμερανγκ. Υπό αυτές τις συνθήκες, ο Πούτιν ίσως να ήταν πρόθυμος να αναλάβει εξαιρετικούς κινδύνους, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης πυρηνικών όπλων -ενός κοσμικού ρίσκου- στην προσπάθειά του να αποφύγει μια ταπεινωτική ήττα. Όπως το έθεσε ο Ουίνστον Τσόρτσιλ σε μια ομιλία του στην Βουλή των Κοινοτήτων το 1955, «η αποτροπή δεν καλύπτει την περίπτωση των παραφρόνων ή των δικτατόρων σαν τον Χίτλερ όταν βρέθηκε στο τελευταίο του χαράκωμα».

ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΤΡΕΛΑ

Λαμβάνοντας υπόψη αυτές τις εκτιμήσεις, η Δύση δεν μπορεί να αποκλείσει την πιθανότητα ο Πούτιν να στραφεί στα πυρηνικά όπλα για να εξαναγκάσει την Ουκρανία και το ΝΑΤΟ [13] να αναζητήσουν ειρήνη με ευνοϊκούς γι' αυτόν όρους. Υπάρχουν μυριάδες σενάρια για το πώς μπορεί να επιλέξει να περάσει το πυρηνικό κατώφλι. Ο Πούτιν θα μπορούσε να ρίξει μια προειδοποιητική βολή στους εχθρούς του -πυροδοτώντας ένα μόνο πυρηνικό όπλο για να καταδείξει την προθυμία της Ρωσίας να κλιμακώσει σε ευρεία χρήση πυρηνικών όπλων εάν δεν ικανοποιηθούν τα αιτήματά του [14]. Ένα τέτοιο χτύπημα θα μπορούσε να λάβει διάφορες μορφές, όπως μια αεροπορική έκρηξη (δηλαδή, η έκρηξη μιας πυρηνικής συσκευής στον αέρα) που θα προκαλούσε ελάχιστη ή και καθόλου ζημιά, ή ίσως μια επίθεση σε ουκρανικά πλοία στην Μαύρη Θάλασσα.

Το Κρεμλίνο θα μπορούσε να στοχεύσει έναν από τους πυρηνικούς αντιδραστήρες της Ουκρανίας με ένα συμβατικό χτύπημα, δημιουργώντας ένα σύγχρονο περιβαλλοντικό «Τσερνόμπιλ» με ραδιενεργό υλικό να εκτοξεύεται στην ατμόσφαιρα και στο γύρω περιβάλλον. Χωρίς να χρησιμοποιήσει πραγματικά πυρηνικά όπλα, η Μόσχα θα μπορούσε να προκαλέσει φαινόμενα σαν των πυρηνικών όπλων. Το μήνυμα, ωστόσο, θα ήταν το ίδιο και ασυμβίβαστο: Οι εχθροί της Ρωσίας πρέπει να υποχωρήσουν και να βρουν μια διέξοδο από τον πόλεμο πριν τα πράγματα γίνουν ακόμη χειρότερα.

Ο Πούτιν θα πετύχει μόνο αν κάποιο από αυτά τα τεχνάσματα πείσει τις πανικόβλητες Δυτικές κυβερνήσεις να πιέσουν την Ουκρανία [15] σε μια σημερινή Συμφωνία του Μονάχου (η συμφωνία του 1938 που προσπάθησε να κατευνάσει τη ναζιστική Γερμανία παραχωρώντας της ένα κομμάτι της Τσεχοσλοβακίας), κάνοντας εδαφικές παραχωρήσεις πριν το Κρεμλίνο κλιμακώσει περαιτέρω. Ο Πούτιν θα μπορούσε ίσως να καταλήξει να ενθυλακώσει τις προσαρτήσεις του στην ανατολική και νότια Ουκρανία. Ένας τέτοιος θρίαμβος για το Κρεμλίνο θα επέφερε ένα καταστροφικό πλήγμα στα θεμέλια της πυρηνικής αποτροπής και στο ταμπού κατά της χρήσης πυρηνικών όπλων. Ο Πούτιν θα είχε δείξει ότι οι πυρηνικές επιθέσεις μπορούν να επιτύχουν πολιτικούς στόχους, χαμηλώνοντας τον πήχη για την μελλοντική χρήση τους. Ακολουθώντας το παράδειγμα του Πούτιν, μπορεί κανείς να φανταστεί τον Κινέζο πρόεδρο, Σι Τζινπίνγκ, να οραματίζεται μια πυρηνική επίδειξη για να καταναγκάσει την Ταϊβάν [16] και τους μελλοντικούς υπερασπιστές της.

Αλλά αν αυτές οι εναρκτήριες βολές -μια πυρηνική προειδοποιητική βολή ή η καταστροφή ενός πυρηνικού εργοστασίου- αποτύχουν να φοβίσουν την Ουκρανία και την Δύση, ο Πούτιν θα μπορούσε να κάνει ένα περαιτέρω βήμα: να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα στο πεδίο της μάχης. Η Ρωσία έχει διατηρήσει αρκετές χιλιάδες τακτικά πυρηνικά όπλα, τα οποία έχουν συνήθως πολύ μικρότερη απόδοση ή καταστροφική ισχύ από εκείνη των στρατηγικών πυρηνικών όπλων της που είναι τοποθετημένα σε συστήματα εκτόξευσης μεγάλου βεληνεκούς ικανά να φτάσουν στις Ηνωμένες Πολιτείες. Για παράδειγμα, σκεφτείτε ένα πυρηνικό όπλο πέντε κιλοτόνων που έχει περίπου το 40% της απόδοσης της βόμβας που έπεσε στην Χιροσίμα. Η αποτελεσματική ακτίνα θανάτου αυτού του όπλου εκτείνεται περίπου μόνο σε ένα μίλι, με ακόμη μικρότερη ακτίνα για τα στρατεύματα που έχουν βρει καταφύγιο, όπως μέσα στα άρματα μάχης τους. Κατά συνέπεια, η δημιουργία ενός σημαντικού ρήγματος στην ουκρανική άμυνα θα απαιτούσε πιθανότατα την χρήση δεκάδων τέτοιων όπλων. Φυσικά, τα ρωσικά στρατεύματα θα πρέπει να προελαύνουν μέσα σε αυτό το μολυσμένο με ραδιενέργεια ρήγμα, το οποίο προϋποθέτει ένα επίπεδο θάρρους και ικανότητας μάχης που δεν έχουν ακόμη επιδείξει σε αυτόν τον πόλεμο.

Ωστόσο, ακόμη και αν τα πλήγματα αυτά κατάφερναν να προκαλέσουν μεγάλες απώλειες στο προσωπικό και να καταστρέψουν τον ουκρανικό εξοπλισμό, δεν είναι σαφές ότι η στρατιωτική ισορροπία θα μετατοπιζόταν αποφασιστικά υπέρ του Πούτιν. Οι Ηνωμένες Πολιτείες [17] θα μπορούσαν να απαντήσουν με την εμπλοκή τους σε επιχειρήσεις αποκλειστικά πάνω από το ουκρανικό έδαφος. Όπως έχει αποδείξει ξανά και ξανά ο στρατός των ΗΠΑ, η συμβατική αεροπορική ισχύς μπορεί να σταματήσει τις χερσαίες δυνάμεις άμεσα. Κάτι τέτοιο συνέβη κατά την Πασχαλινή Επίθεση του Βορείου Βιετνάμ το 1972, κατά την αεροπορική εκστρατεία στο Ιράκ και το Κουβέιτ το 1991, και στον ουρανό πάνω από το Αφγανιστάν το 2001.