Secure ConnectionΗ νέα Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας της Ιαπωνίας
Ο ρόλος που καλείται να διαδραματίσει στον Ινδο-Ειρηνικό, η στήριξη των ΗΠΑ και η εκτιμώμενη αντίδραση της Κίνας
Περίληψη Κειμένου και Βιογραφικό Συγγραφέα
Στις 16 Δεκεμβρίου 2022, η Ιαπωνία δημοσίευσε την δεύτερη κατά σειρά Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας γεγονός που επικροτήθηκε από τον Υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ και συνάμα χαρακτηρίστηκε ως ένα τολμηρό και ιστορικό βήμα από τον Αμερικανό Σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας. Το συγκεκριμένο κείμενο, εκτός από το γεγονός ότι κατονομάζει τις κυριότερες απειλές για την Εθνική Ασφάλεια της Ιαπωνίας, καθορίζει τα εθνικά της συμφέροντα, τους επιδιωκόμενους στόχους, καθώς και τους τρόπους με τους οποίους σκοπεύει να τους επιτύχει μέσα στην επόμενη δεκαετία. Συμβάλλει επομένως στην σκιαγράφηση της εξωτερικής πολιτικής που πρόκειται να ακολουθήσει η Ιαπωνία, ιδιαίτερα στην ευρύτερη περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού, λειτουργώντας συμπληρωματικά ως προς τη νέα «εσωστρεφή» εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ που καθορίστηκε με την αντίστοιχη Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας η οποία δημοσιεύτηκε από τον Λευκό Οίκο δύο μήνες νωρίτερα.
Ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΟΥΚΑΚΗΣ είναι κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης (Master of Arts) στην «Διακυβέρνηση, Ανάπτυξη και Ασφάλεια στη Μεσόγειο» του Τμήματος Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Είναι Αναλυτής του Κέντρου Διεθνών Στρατηγικών Αναλύσεων (ΚΕΔΙΣΑ), Μέλος του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛ.Ι.Σ.ΜΕ.) και Ερευνητικός Συνεργάτης του Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων, Ασφάλειας & Γεωοικονομίας «ΕΡΜΗΣ».
Το τρίτο μέρος της Στρατηγικής Εθνικής Ασφάλειας έχει τίτλο Θεμελιώδεις Αρχές Σχετικά με την Εθνική Ασφάλεια της Ιαπωνίας (Fundamental Principles Concerning Japan's National Security) [14] και ξεκινά λέγοντας ότι αποτελούν προϋπόθεση για την εφαρμογή της ακολουθούμενης πολιτικής της Ιαπωνίας. Ως πρώτη αναφέρεται η Προληπτική Συμβολή στην Ειρήνη (Proactive Contribution to Peace), η οποία βασίζεται στην διεθνή συνεργασία, την αναμόρφωση και την ενίσχυση των δυνατοτήτων που σχετίζονται με την εθνική ασφάλεια. Ως δεύτερη αναφέρεται η διατήρηση και προάσπιση των παγκόσμιων αξιών και ως τρίτη η προσήλωση στην εθνική άμυνα και την αποφυγή μετασχηματισμού της Ιαπωνίας σε μια στρατιωτική δύναμη που θα αποτελεί απειλή για τα άλλα κράτη. Ως τέταρτη και πέμπτη αρχή αναφέρονται η συμμαχία Ιαπωνίας-ΗΠΑ η οποία όπως χαρακτηριστικά επισημαίνεται αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της πολιτικής εθνικής ασφάλειας, αλλά και η συνύπαρξη και ευημερία με ομοϊδεάτισσες χώρες και η υλοποίηση πολυμερών συνεργατικών σχημάτων.
Το τέταρτο μέρος της Στρατηγικής Εθνικής Ασφάλειας έχει τίτλο Το Περιβάλλον Ασφάλειας που Περιβάλλει την Ιαπωνία και οι Προκλήσεις Εθνικής Ασφάλειας της Ιαπωνίας (Security Environment Surrounding Japan and Japan’s National Security Challenges) [15], το οποίο υποδιαιρείται σε δύο ενότητες. Η πρώτη ενότητα αναφέρεται στο Παγκόσμιο Περιβάλλον Ασφάλειας και τις Προκλήσεις (Global Security Environment and Challenges) τονίζοντας ότι οι ΗΠΑ και ο ΟΗΕ αδυνατούν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τις σύγχρονες προκλήσεις, ότι πλέον γίνεται χρήση τόσο στρατιωτικών όσο και μη στρατιωτικών μέσων σε όλα τα πεδία (κυβερνοχώρο, θάλασσα, διάστημα, ηλεκτρομαγνητικό φάσμα, κ.λπ.), ότι ακόμα και το εμπόριο χρησιμοποιείται πλέον ως μοχλός πίεσης από ορισμένα κράτη, ότι η βιομηχανική κατασκοπεία που αναπτύσσουν κάποια κράτη συμβάλλει στην αμυντική τους υπεροχή, και ότι η παγκόσμια διακυβέρνηση έχει ατονήσει λόγω της μετατόπισης της ισχύος και της διαφοροποίησης των αξιών μεταξύ των κρατών.
Η δεύτερη ενότητα εστιάζει στο Περιβάλλον Ασφάλειας και τις Προκλήσεις στην Περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού (Security Environment and Challenges in the Indo-Pacific Region) και χωρίζεται σε τέσσερις υπο-ενότητες. Η πρώτη αναφέρεται γενικά στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού, τονίζοντας τόσο την αξία της όσο και τις προκλήσεις που αναδύονται σε αυτήν, αλλά και επισημαίνοντας το όραμα για ένα Ελεύθερο και Ανοιχτό Ινδο-Ειρηνικό (Free and Open Indo-Pacific, FOIP) [16]. Η δεύτερη υπο-ενότητα αναφέρεται στην Κίνα, τονίζοντας τον ραγδαίο αμυντικό της εκσυγχρονισμό, την προσπάθειά της να αλλάξει το status quo στην περιοχή όσον αφορά τις θαλάσσιες ζώνες και τον εναέριο χώρο, την αποχή της από διεθνή συνεργατικά σχήματα και την απειλή χρήσης βίας εναντίον της Ταϊβάν, ενέργειες που εντείνουν την ανησυχία της διεθνούς κοινότητας. Η τρίτη υπο-ενότητα αναφέρεται στη Βόρεια Κορέα, η οποία δεν έχει προχωρήσει σε αφοπλισμό όσον αφορά τα Όπλα Μαζικής Καταστροφής (ΟΜΚ), έχει προχωρήσει επανειλημμένα σε εκτόξευση βαλλιστικών πυραύλων, αναβαθμίζει τις πυρηνικές της δυνατότητες και παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα. Τέλος, η τέταρτη υπο-ενότητα αναφέρεται στην Ρωσία, η οποία απειλεί να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα, ενισχύει τις δυνάμεις της στις Βόρειες περιοχές της Ιαπωνίας και συνεργάζεται στενά με την Κίνα, ιδίως στον στρατιωτικό τομέα.
Η Στρατηγική της Ιαπωνίας για έναν Ελεύθερο και Ανοιχτό Ινδο-Ειρηνικό. Πηγή: https://www.asean.emb-japan.go.jp/files/000352880.pdf
------------------------------------------------------
ΟΙ ΕΘΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΕΠΙΤΕΥΞΗΣ ΤΟΥΣ
Το πέμπτο μέρος της Στρατηγικής Εθνικής Ασφάλειας με τίτλο Στόχοι Εθνικής Ασφάλειας της Ιαπωνίας (National Security Objectives of Japan) [17], αναφέρει τέσσερις εθνικούς στόχους μέσω των οποίων η Ιαπωνία επιδιώκει την διασφάλιση των εθνικών της συμφερόντων. Οι στόχοι που θέτει είναι οι ακόλουθοι:
-«Η Ιαπωνία να συνεχίσει να είναι ένα έθνος ικανό να προστατεύει την κυριαρχία της και την ανεξαρτησία της, να καθορίζει αυτόνομα την εσωτερική και εξωτερική της πολιτική, και να υπερασπίζεται το έδαφός της και την ασφάλεια της ζωής, του ατόμου, και των περιουσιών των υπηκόων της».
-«Η Ιαπωνία να διασφαλίσει προληπτικά, μέσω της εκτέλεσης της πολιτικής ασφαλείας της, ένα διεθνές περιβάλλον στο οποίο μπορεί να αναπτυχθεί η οικονομία της».
-«Ως σημαντικός παγκόσμιος παράγοντας, η Ιαπωνία να ενωθεί με τις συμμαχικές της, ομοϊδεάτισσες χώρες και άλλα μέρη για την επίτευξη μιας νέας ισορροπίας στις διεθνείς σχέσεις, ιδίως στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού».
-«Η Ιαπωνία να εργαστεί για την πολυμερή συνεργασία στους τομείς της διεθνούς οικονομίας, την αντιμετώπιση παγκόσμιων ζητημάτων όπως η κλιματική αλλαγή και οι μολυσματικές ασθένειες, και την διαμόρφωση διεθνών κανόνων και κανονισμών, και στην συνέχεια να δημιουργήσει ένα περιβάλλον στο οποίο η διεθνής κοινότητα θα μπορεί να συνυπάρξει και να ευημερήσει».